Μια γυναίκα. Η Ελένη Σκορδή. Πρέπει να είναι 62 χρόνων, αφού ήταν 14 χρόνων το 1974. Κρατάει στα χέρια της δύο φωτογραφίες. Στη μια είναι πέντε Ελληνοκύπριοι στρατιώτες γονατισμένοι με τα χέρια πάνω στο κεφάλι τους. Στην άλλη είναι ο αδελφός της. Ο 25χρονος Christopher Σκορδής. Είναι ένας από τους πέντε αιχμάλωτους στρατιώτες. Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε σε ένα χωράφι κοντά στο Τζιάος. Αυτή τη γνωστή φωτογραφία, η οποία είναι μία από εκείνες που σφράγισαν την τραγωδία του 1974, την έβγαλε ο δημοσιογράφος Εργκίν Κονούκσεβερ. Ο Εργκίν πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Ελληνοκύπριους ύστερα. Κατασχέθηκαν οι φωτογραφίες του. Και από εκεί βγήκε και αυτή η φωτογραφία. Βρέθηκαν το 2009, 35 χρόνια αργότερα, σε ένα πηγάδι ένα χιλιόμετρο μακριά από το μέρος στο οποίο συνελήφθησαν, τα οστά των στρατιωτών που τους άναψαν το τελευταίο τους τσιγάρο Τούρκοι στρατιώτες. Στο ίδιο πηγάδι βρέθηκαν τα οστά ακόμα 14 Ελληνοκυπρίων. Η Ελένη Σκορδή, λέει το εξής: «Ο αδελφός μου Christopher ήταν στο τελευταίο έτος του Πολυτεχνείου. Όταν έγινε η εισβολή εργαζόταν σε μιαν εταιρεία εισαγωγών. Ήταν έξυπνος και πολύ καλός άνθρωπος. Αγαπούσε όλο τον κόσμο, είχε όνειρα. Στις 30 Αυγούστου 2009 κηδεύτηκαν τα οστά του. Υπήρχαν σφαίρες στο κρανίο του και σπασμένα κόκαλα στα χέρια του. Και αυτό έδειχνε ότι χτυπήθηκε ενώ οδηγείτο στο πηγάδι στο οποίο εκτελέστηκε».
Διηγείται ως εξής το γεγονός ο Εργκίν Κονούκσεβερ, ο οποίος έβγαλε τη φωτογραφία: «Ναι, εγώ έβγαλα εκείνες τις φωτογραφίες. Πιαστήκαμε αιχμάλωτοι από τους Ελληνοκύπριους μαζί με τον φίλο δημοσιογράφο Αντέμ Γιαβούζ που ήταν μαζί μου. Στα χέρια των Ελληνοκυπρίων υπάρχουν και φωτογραφίες καθώς θάβονταν αυτοί οι στρατιώτες. Αυτές οι φωτογραφίες ήταν μόνο μία δύο από ένα φιλμ 11 καρούλια. Τότε με κάλεσε ο Ραούφ Ντενκτάς. Πήγα στην Επιτροπή Αγνοουμένων στη Λευκωσία και έδωσα κατάθεση. Διηγήθηκα πώς σκοτώθηκαν. Οι Ελληνοκύπριοι με χτύπησαν στον ώμο και με τραυμάτισαν. Στον κήπο του νοσοκομείου πυροβόλησαν στην κοιλιά και σκότωσαν τον φίλο μου Αντέμ Γιαβούζ».
Όταν βρέθηκαν τα οστά των πέντε Ελληνοκυπρίων στρατιωτών στο πηγάδι, υπήρξαν αλληλοκατηγορίες και στις δύο πλευρές στην Κύπρο. Η ελληνοκυπριακή πλευρά είπε ότι «είναι έγκλημα πολέμου η δολοφονία αιχμαλώτων». Είπαν ότι θα έθεταν το θέμα κατά τη διαδικασία της ΕΕ και θα απαιτούσαν εξηγήσεις από την Τουρκία. Τότε πρόεδρος στην τουρκική πλευρά ήταν ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Ο εκπρόσωπος του Ταλάτ, Χασάν Έρσιακιτζια, έκανε μια δήλωση λέγοντας το εξής: «Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα. Συμπεριφέρονται όπως αυτό που λέει φωνάζει ο κλέφτης. Αύριο μεθαύριο θα κάνουμε μνημόσυνα των πεσόντων μας. Στα χωριά Τόχνη, Μάραθα, Αλόα και Σανδαλάρη κείτονται στο χώμα γυναίκες και παιδιά που θάφτηκαν σε λάκκους και όχι στρατιώτες. Αν αρχίσουμε και εμείς να λογαριάζουμε ποιος σκότωσε ποιον, θα αποδειχτεί ότι χρωστούν με μεγάλη διαφορά οι Ελληνοκύπριοι». Αυτό που προσπαθούσε να πει ο εκπρόσωπος, είναι το εξής: Οι Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι που σκοτώθηκαν ήταν ούτως ή άλλως στρατιώτες και όχι άμαχοι και δεν θεωρείται τόσο βαρύ έγκλημα η δολοφονία τους! Δηλαδή, όταν σκεφτούμε τους άμαχους που δολοφονήθηκαν, είναι πολύ φυσιολογικό να δολοφονούνται στρατιώτες!
Πάρα πολλά άτομα δολοφονήθηκαν και ρίχτηκαν σε πηγάδια ή θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους. Όμως, μόνο αυτή τη φωτογραφία έχουμε στα χέρια μας ως συγκεκριμένο αποδεικτικό στοιχείο. Φωτογραφία πριν τη δολοφονία. Μπορεί να υπάρχουν και άλλες φωτογραφίες σαν αυτή, όμως ακόμα δεν αποκαλύφθηκαν. Δεν υπάρχουν φωτογραφίες από τη Μάραθα, από το Παλαίκυθρο, από την Τόχνη; Δηλαδή, κανείς δεν τράβηξε κάποια φωτογραφία εκείνη την τελευταία στιγμή, όπως ο Εργκίν Κονούκσεβερ; Οι αιχμάλωτοι πολέμου δεν μπορεί να δολοφονούνται, είτε είναι στρατιώτες, είτε είναι άμαχοι. Αυτό δεν το έκανε ακόμα και ο μεγάλος δικτάτορας Στάλιν. Δεν σκότωσε τις εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανούς στρατιώτες που αιχμαλωτίστηκαν εκ μέρους του σοβιετικού στρατού. Και μάλιστα ανάμεσα σε αυτούς υπήρχαν στρατάρχες και στρατηγοί που είχαν διαπράξει πολύ μεγάλα εγκλήματα πολέμου. Τι τους έκανε ο Στάλιν; Τους έβαλε να δουλεύουν. «Εσείς τα γκρεμίσατε, εσείς θα τα φτιάξετε», τους είπε. Υπάρχει ένα τεράστιο κτήριο με εφτά γοτθικούς πύργους στη Μόσχα. Αυτά είναι κτήρια που καθορίζουν τη Μόσχα, όπως οι εκκλησιές με τους έξι θόλους. Ποιος τα έκτισε; Γερμανοί αιχμάλωτοι! Το πιο μεγαλοπρεπές από αυτά είναι το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας που αποτελεί ένα θαύμα τέχνης. Έμεινα έκθαμβος όταν το είδα για πρώτη φορά. Ως ημερομηνία κατασκευής του αναγραφόταν στο κτήριο 1949-1953. Δεν μπορεί, είναι αδύνατον, είπα. Δεν μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα σε τέσσερα χρόνια ένα τέτοιο οικοδόμημα. Ύστερα το έμαθα. Τελικά, έτσι ήταν πράγματι. Εργάστηκαν εκατό χιλιάδες Γερμανοί αιχμάλωτοι σε εκείνο το κτήριο.
Κοιτάζω την Ελένη να βρίσκεται σε ατέλειωτη θλίψη με τη φωτογραφία του αδελφού της στο χέρι. Ντρέπομαι όταν κοιτάζω τους συγγενείς των αγνοουμένων. Επειδή τόσα χρόνια ακόμα δεν καταφέραμε να λογοδοτήσουν οι δολοφόνοι. Επειδή ακόμα δεν μπορέσαμε να τους απονείμουμε δικαιοσύνη. Οι αιχμάλωτοι που δολοφονήθηκαν, είτε Τούρκοι είναι είτε Έλληνες, όλοι είναι αδέλφια μου. Τι πιο τρομερό μπορεί να υπάρξει από το να δολοφονείς κάποιον άοπλο και ανυπεράσπιστο με δεμένα τα χέρια; Στη Συρία και στο Ιράκ συνέβησαν πολύ χειρότερα από αυτά που ζήσαμε εμείς. Συμβαίνουν και στην Ουκρανία τώρα. Πριν μερικές μέρες έπεσε στα χέρια μου ένα βίντεο. Δυσκολεύτηκα να το δω. Δεν μπορείτε να βλέπετε εκείνη τη θηριωδία. Ακόμα και αν θέλω να την περιγράψω, δεν μπορώ. Δεν μπορείτε να την αντέξετε…
