Είπατε ποτέ ψέματα;

 

 

Η αλήθεια είναι τρομακτική. Όμως, το να γνωρίζει κανείς την αλήθεια είναι πιο τρομακτικό. Δύσκολα αντέχεται. Θέλετε να τα ξέρετε όλα, να τα μάθετε όλα; Τότε θα ρισκάρετε να γίνετε δυστυχισμένοι. Όμως, εσείς λέτε «πες το έστω και αν είναι ψέμα, μου αρέσει». Οι αλήθειες είναι πικρές, τα ψέματα είναι γλυκά. Ακόμα και ο Τολστόι αγαπούσε, λέει, να ακούει τους ανθρώπους που έλεγαν ψέματα. Γιατί; Επειδή περιέγραφαν το άτομο που ήθελαν να είναι, αλλά δεν μπορούν να γίνουν. Μπορεί να μην πιστεύετε στις αλήθειες, όμως μπορείτε να καταλάβετε την αλήθεια από τα ψέματα που λέγονται. Τα ψέματα ωφελούν στην αποκάλυψη της αλήθειας. Ειδικά στα απολυταρχικά καθεστώτα. Στη Σοβιετική Ένωση έβρισκα την αλήθεια διαβάζοντας την εφημερίδα «Πράβντα». Αρκούσε να σκεφτόσουν το αντίθετο από αυτά που γράφονταν. Το ίδιο πράγμα είναι να διαβάζεις τώρα και τις εφημερίδες που ηγούνται των ΜΜΕ δεξαμενή στην Τουρκία, όπως οι «Χουρριέτ», «Μιλλιέτ» και «Σαμπάχ». Αν λένε «αναπτυσσόμαστε», να ξέρετε πως η κατάσταση είναι πολύ άσχημη. Αν λένε «τέρμα στη φτώχεια», να ξέρετε ότι θα αυξηθεί περισσότερο η φτώχεια.

Είπατε ποτέ ψέματα στη ζωή σας; Μάταιο είναι ακόμα και να υποβάλλω αυτή την ερώτηση. Ακόμα και αν πείτε «δεν είπα», δεν σας πιστεύω. Πιο πολύ πάνω σε ποιο θέμα είπατε ψέματα; Στον έρωτα; Στη φιλοπατρία; Σε ποιον είπατε ψέματα πιο πολύ; Στην ερωμένη σας ή στη σύζυγό σας; Ή μήπως στο αθώο έθνος; Δεν θεωρώ ψέματα τα αθώα ψέματα. Αν είπατε ψέματα για να μην λυπήσετε τους φίλους σας, δεν υπάρχει ζήτημα. Όμως, διαφέρει το θέμα αν είπατε ψέματα για να σώσετε το τομάρι σας και να κάψετε άλλους. Δεν διστάζουν καθόλου να λένε ψέματα εκείνοι που θεωρούν πως επιτρέπονται τα πάντα για χάρη ιερών πεποιθήσεων και ιδανικών. Διότι έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι το κάνουν για χάρη μιας υπόθεσης. Για παράδειγμα, ένας τέτοιος ήταν ο Ραούφ Ντενκτάς. Τέτοιος είναι και ο Ταγίπ Ερντογάν.

Υπάρχουν δύο πράγματα που πρέπει να διαχωρίσετε. Το ψέμα και το λάθος. Το είπα πολλές φορές κατά τις δίκες μου στα δικαστήρια. Άλλο το ψέμα, άλλο το λάθος. Το ψέμα είναι κάτι που λέγεται ενσυνείδητα. Το λάθος είναι κάτι που γίνεται ασυνείδητα. Δεν λέμε ψέματα στην εφημερίδα που εκδίδουμε. Όμως, μπορεί να κάνουμε λάθη. Υπάρχει ένα άρθρο στον νόμο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που υιοθετήθηκε στην Τουρκία. Αναφορικά με το να δίνεις παραπλανητικές πληροφορίες στον λαό και να διαδίδεις ψέματα. Όσοι το κάνουν, θα τιμωρούνται με φυλάκιση μέχρι και τρία χρόνια, λέει. Σε αυτό το άρθρο προβάλλουν μια πολύ παράξενη δικαιολογία, όπως η «διασάλευση της δημόσιας ειρήνης με σκοπό τη δημιουργία φόβου και πανικού». Αφαιρούν από τα ΜΜΕ το δικαίωμα να κάνουν λάθος. Όμως, όπως δεν υπάρχει άνθρωπος αλάθητος, δεν υπάρχουν και ΜΜΕ αλάθητα. Στο παρελθόν πόσες φορές το BBC μετέδωσε ότι «πέθανε ο Μάο Τσε Τουγκ»;  Ήταν λάθος. Δεν είχε πεθάνει ο Μάο. Η πιο έγκυρη εφημερίδα στη Γαλλία, η «Le Monde», είχε γράψει ότι πέθανε η διάσημη κινηματογραφική αστέρας Μόνικα Βίτι. Όμως, ζούσε η Μόνικα. Για να διορθώσει το λάθος της και να απολογηθεί, η εφημερίδα της έστειλε ένα καλάθι λουλούδια. Όμως, αν τώρα κάποιος γράψει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «πέθανε ο Ερντογάν», σίγουρα δεν θα ξαναδεί το φως της μέρας.

Δεν είναι και πολύ εύκολο να ζει κανείς σε μια κοινωνία η οποία πιστεύει πιο πολύ στα ψέματα παρά στις αλήθειες. Αν η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας πιστεύει ότι εκείνο το ψέμα είναι αλήθεια, το έργο σας είναι πιο δύσκολο. Όμως, εκείνο το ψέμα δεν θεωρείται αλήθεια επειδή η πλειοψηφία έχει την ίδια άποψη. Κάποτε περνάει μια ζωή προσπαθώντας να αποδείξεις την αλήθεια στον λαό. Μπορεί και να μην αρκέσει μια ζωή για την απόδειξη.  Άλλωστε, τόσα πολλά ψέματα λέχθηκαν στον λαό σε αυτό το μικρό νησί που ζούμε. Νομίζω ότι ανακάλυψαν και οι πιο βλάκες πολιτικοί ότι ο λαός σέβεται πιο πολύ τα ψέματα παρά τις αλήθειες. Γι’ αυτό δεν βλέπουν απολύτως κανένα πρόβλημα να λένε μπόλικα ψέματα.

Αν σας λεχθεί ψέμα, το πιστεύετε. Αν σας λεχθεί αλήθεια, δεν την πιστεύετε. Όμως, η αλήθεια κρύβεται ουσιαστικά σε εκείνο το ψέμα που λέχθηκε. Ο Τολστόι έχει δίκαιο. Αγαπούσε, λέει, τους ανθρώπους που έλεγαν ψέματα. Περιέγραφαν, λέει, το άτομο το οποίο ήθελαν να είναι, αλλά δεν μπορούσαν να γίνουν. Είχε πει το εξής ο Πρόεδρος Νίξον όταν είδε τις φωτογραφίες του Τζον Κένεντι στον Λευκό Οίκο: «Όλοι βλέπουν σε εμένα αυτό που είναι και όταν κοιτάζουν εσένα βλέπουν πώς θέλουν να είναι». Μην φοβάστε να είστε δυστυχισμένοι ξέροντας τα πάντα. Είναι καλύτερα από μιαν ανόητη ευτυχία σε μια θάλασσα ψέματος!