Πάλι καλά να λέτε...

Χρόνια προσπαθούσα να βρω τρόπο να μπω στο Βαρώσι. Χρησιμοποίησα εις μάτην όλες τις γνωριμίες που διέθετα, όχι μόνο στην άλλη πλευρά αλλά και στην ίδια την Τουρκία, όπου ένας καλός μου φίλος και συμφοιτητής μου στη Βιέννη, προερχόμενος από επιφανή στρατιωτική οικογένεια της Τουρκίας, είχε ζητήσει από τον πατέρα του να μεσολαβήσει για να μου δοθεί άδεια να μπω.

Με ήξερε καλά ο πατέρας του και με συμπαθούσε πολύ. Τον είχα συναντήσει κάποιες φορές όταν έρχονταν με τη σύζυγό του να δουν τον φίλο μου και είχα αναπτύξει μια στενή σχέση μαζί του, γιατί στάθηκα στον γιο του πολύ. Όπως ακριβώς μου στάθηκε και εκείνος.

Θυμάμαι, λοιπόν, όταν του είχα ζητήσει το συγκεκριμένο. Μετά από τα διαβήματα που είχε κάνει ο πατέρας του, αφού πέρασε λίγος καιρός, ο φίλος μου με πήρε τηλέφωνο και μου μετέφερε το εξής: ο πατέρας μου, μου είπε, σου στέλνει την αγάπη και την εκτίμησή του. Λέει ότι μπορείς να του ζητήσεις ξανά ό,τι θέλεις. Αυτό όμως δεν πρόκειται να το καταφέρουμε ποτέ. Προσπάθησε, μου εξήγησε και γνωρίζοντάς τον είμαι σίγουρος ότι το έκανε. Και θυμάμαι χαρακτηριστικά την τελευταία του φράση: Αν δεν μπόρεσε να το πετύχει ο πατέρας μου, ξέχνα το. Δεν γίνεται.

Αυτή την κουβέντα τη θυμήθηκα καθώς έμπαινα στην Αμμόχωστο για πρώτη φορά όταν πια την είχαν ανοίξει το 2020, μια δεκαετία και βάλε μετά που είχε γίνει η κουβέντα. Τρία πράγματα θυμάμαι πιο έντονα από εκείνη τη μέρα.

Πρώτον, αυτήν την κουβέντα και το πόσο απίστευτο μου φάνηκε ότι έμπαινα στο Βαρώσι, δεύτερον, την τεράστια «τύχη» μου δημοσιογραφικά όταν αποφάσισα να μπω την ώρα που δεν περνούσε αστυνομικός και να παραβιάσω την πίσω πόρτα στο Λύκειο Ελληνίδων, βγάζοντας τις μοναδικές φωτογραφίες με τα ρούχα τα οποία μάζευαν οι Βαρωσιώτες μετά την πρώτη εισβολή, για να τα στείλουν στους Κερυνειώτες, μη γνωρίζοντας τι τους περίμενε και εκείνους έναν μήνα μετά και, τρίτον, τη σκέψη που κυριαρχούσε στο μυαλό μου από την ώρα που μπήκα μέχρι την ώρα που έφυγα.

Πώς, παρότι πρόσφυγας και ο ίδιος, ήμουν τελικά πολύ τυχερός αλλά και πάρα πολύ ευτυχής που δεν ήμουν Βαρωσιώτης. Εξαιρουμένων των εγκλημάτων εναντίον αμάχων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, δεν υπήρχε τίποτα μα τίποτα πιο βάρβαρο σε όσα έγιναν το 1974 από αυτό που έζησαν και ζουν ακόμα αυτοί οι άνθρωποι και από τον παραλογισμό να είναι εκεί το σπίτι σου -το πού και η ομορφιά του έχουν μια πρόσθετη σημασία- αλλά να μην μπορείς να πας για 46 χρόνια και να σκέφτεσαι πως έχει αφεθεί να καταστρέφεται μέρα με τη μέρα. Χωρίς να ζει κανείς εκεί και χωρίς εσύ, σε αντίθεση με τους πλείστους άλλους πρόσφυγες, να μπορείς έστω να το δεις.

Με την όποιa ελπίδα πως αυτός που ζει πια μέσα και ο οποίος άφησε απ' εδώ το δικό του σπίτι, προνόησε να σου φυλάξει κάποια πράγματα. Στο Βαρώσι, δεν υπάρχουν ούτε πράγματα συνήθως.

Θυμάμαι πως το έλεγα σε όλους όσοι με ρώτησαν για την εμπειρία της πρώτης επίσκεψης τότε. Έλεγα και ξανάλεγα αυτή τη φράση: Ευτυχώς που δεν είμαστε Βαρωσιώτες, δεν θα άντεχα να το ζω τόσα χρόνια και να το βλέπω πια από κοντά πίσω από μια κορδέλα, όμως, και αν είμαι «τυχερός» είναι στο κομμάτι που άνοιξε.

Θυμάμαι ακόμα πως απορούσα τι είναι τελικά χειρότερο. Να είναι τρεις δρόμους πιο κάτω στα «κλειστά» ακόμα το σπίτι σου ή στον δρόμο πίσω από την κορδέλα και να μην μπορείς να πας; Ή μήπως τελικά το να βλέπεις την πόλη σου έτσι, λεηλατημένη και με ανόητους ξένους να ποζάρουν και να βγάζουν selfies χαμογελαστοί μπροστά στα συντρίμμια της δικής σου παιδικής ηλικίας;

Αυτά, τα ξανάφερα στο μυαλό μου όταν λίγο καιρό μετά στεκόμουν μπροστά από το Serenissima στα τρία – τέσσερα μέτρα από τον Τατάρ και τον Ερντογάν, όταν έκαναν δηλώσεις για περαιτέρω άνοιγμα και επενδύσεις στο Βαρώσι. Και τις άλλες δύο φορές που πήγα εκεί. 

Και τα δύο τελευταία 24ωρα, τα θυμήθηκα και πάλι, διαβάζοντας τα της διάνοιξης ενός ακόμα κομματιού της παραλίας μπροστά από το King George, από το οποίο διηγούνται αναμνήσεις οι γονείς όλων μας, των μη Βαρωσιωτών. 

Σκέφτηκα για άλλη μια φορά πόσο δύσκολο πρέπει να είναι για αυτούς τους ανθρώπους, όχι μόνο αυτό που περιέγραψα πιο πάνω, αλλά ίσως και λίγο περισσότερο ο εμπαιγμός. Οι ατάκες για τα διαβήματα που θα κάνουμε και τις καταγγελίες, όλες αυτές τις πορδές και συγχωρέστε με, τις οποίες αμολάει χωρίς ίχνος ντροπής η ίδια κυβέρνηση, η οποία μιλούσε για πυροτεχνήματα όταν στην Τουρκία μιλούσαν για άνοιγμα της πόλης.

Τις ίδιες ανοησίες τις οποίες άκουγαν αυτοί οι άνθρωποι ακόμα και όταν η πλευρά μας κλωτσούσε ευκαιρίες για να πάνε πίσω στα σπίτια τους τη δεκαετία του ’70 και μετά, ή και πολιτικούς να συγκρίνουν το Βαρώσι με την Αλυκή της Λάρνακας στο μέγεθος, και τόσα άλλα.

Τελικά, ακούγοντας και τις ειδυλλιακές αφηγήσεις των παιδικών χρόνων κάποιων φίλων που μεγάλωσαν στην Αμμόχωστο, καταλήγω πως είχαν μεγάλη προίκα για το παρακάτω όσοι γεννήθηκαν εκεί. Αλλά εκείνοι περισσότερο από όλους τους άλλους πρόσφυγες, όταν έφυγαν άφησαν πίσω ενέχυρο τις ζωές τους, ζώντας το συνεχές μαρτύριο ότι μπορεί και να επιστρέψουν, ακόμα κι όταν οι υπόλοιποι είχαν πια χωνέψει ότι δεν θα ζούσαν κάτι τέτοιο.

Νομίζω πως για αυτό όλο που πέρασαν και περνούν, αξίζουν αν μη τι άλλο κάποιο σεβασμό. Και είμαι βέβαιος πως, εάν τους ρωτήσουμε, με όλα όσα ακούνε πάλι αυτές τις μέρες και την κοροϊδία που βιώνουν, θα τους είναι αρκετό εάν οι πολιτικοί και όλοι εμείς οι υπόλοιποι απλά σιωπήσουμε. Πιστεύω πως τους αρκεί.

Και πάλι καλά να λέτε. Πάλι καλά που δεν είμαστε Βαρωσιώτες.