«Ευρωπαϊκή Παιδεία» του δρα Παναγιώτη Μαύρου

 

Πιστέψαμε στην Ευρώπη, παρ' όλα τα λάθη που έγιναν, γαιτί πέτυχε σε βασικούς τομείς όπως η υγεία, ο πολιτισμός, η πολυπολιτισμικότητα, το μεταναστευτικό – με ελάχιστες εξαιρέσεις – το περιβάλλον και προ πάντων η παιδεία με την οποία θα ασχοληθούμε σήμερα. Δυστυχώς, με τη ρωσική εισβολή στη Ουκρανία, αυτή η Ευρώπη των λαών έγινε Ευρώπη – αποικία των ΗΠΑ, οι οποίες νεκρανάστησαν τον ΝΑΤΟ και έγιναν κυρίαρχες στην ευρωπαϊκή επικράτεια, παγιδεύοντας την Ευρώπη σε κυρώσεις οι οποίες γύρισαν μπούμερανγκ σε αυτήν. Και, δυστυχώς, έχουν καταντήσει τον Ευρωπαίο πολίτη μίζερο να αγωνίζεται για επιβίωση. Όμως, πιστεύουμε ότι θα αντιληφθεί τα λάθη της και θα επανέλθει πλέον ανανεωμένη με την παιδεία σημαιοφόρο για καλύτερες μέρες. Σ’ αυτό το σημείο δεν μπορώ να μην αναφερθώ στα σοφά λόγια του μεγάλου Ευρωπαϊστή με οράματα για μια Ενωμένη Ευρώπη, Jean Monnet: «Αν είχα την ευκαιρία να δημιουργήσω την Ευρώπη από την αρχή, θα άρχιζα με την παιδεία».

Η εκπαίδευση και η παιδεία γενικότερα γίνονται απολύτως αναγκαία για τη δημιουργία ισχυρών δεσμών συνεργασίας στην Ενωμένη Ευρώπη και εγγυούνται λαμπρές προοπτικές για οικονομική ανάπτυξη και ποιοτική βελτίωση της ζωής. Η επίδραση της «έκρηξης των γνώσεων» (knowledge explosion), όπως αποκαλείται, με τις πολύπλοκες τεχνολογικές εφαρμογές της έχουν επιφέρει αλλαγές στη νέα ευρωπαϊκή κοινωνία, η οποία αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις και απαιτήσεις.

Σίγουρα οι πιο πάνω προκλήσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω της παιδείας και τα εκπαιδευτικά προγράμματα της Ευρώπης στην πορεία της ευρωπαϊκής συνεργασίας και ενοποίησης. Η έμφαση που έχει δοθεί στον κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα φαίνεται ότι έχει φέρει αποτελέσματα, αφού έχει καταφέρει να δημιουργήσει το προφίλ του Ευρωπαίου πολίτη του 21ου αιώνα, του οποίου η αίσθηση της ευρωπαϊκής του ταυτότητας και η προθυμία του να συμμετάσχει και να παίξει ενεργό ρόλο στη περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής κοινωνίας είναι πιο αισθητά παρά ποτέ.

Ο εκπαιδευτικός οργασμός που παρατηρείται τώρα στην Ευρώπη, μέσω των διαφόρων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, θεωρείται μια αποτελεσματική απάντηση στις νέες απαιτήσεις και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, και αντανακλούν τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μιας και το «knowledge – based Union» αποτελεί έναν από τους πιο βασικούς σκοπούς της πολιτικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Η συλλογική εργασία βοηθά την πρόσβαση σε άλλες κουλτούρες και την κατανόησή τους, καταπολεμά τον ρατσισμό, εξαλείφει τις προκαταλήψεις, δημιουργεί δυνατούς δεσμούς φιλίας και συνεισφέρει στην αποκόμιση πλεονεκτημάτων από την Ευρωπαϊκή Παιδεία με την απόκτηση των κατάλληλων δεξιοτήτων και τη γνώση της νέας μεθοδολογίας και τεχνολογίας που σίγουρα ανοίγει νέα κανάλια επικοινωνίας.

Εντούτοις, πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι η δημιουργία τις αίσθησης της ευρωπαϊκής ταυτότητας κατ’ ουδένα λόγο έρχεται σε αντίθεση με την διατήρηση της εθνικής ταυτότητας. Αντιθέτως, η ιδέα της ευρωπαϊκής υπηκοότητας διατηρείται ευλαβικά για να συμπληρώνει αυτή της εθνικής υπηκοότητας. Και γιατί όχι, η μια να συμπληρώνει την άλλη. Η ολοκληρωτική περιχαράκωση σε σοβινιστικές ιδέες, ή στην αντίθετη όχθη, η αδιάκριτη αποδοχή νέων ιδεών, είναι πρακτικές που ουδόλως ωφελούν μια χώρα. Με άλλα λόγια, η διατήρηση της εθνικής ταυτότητας είναι υψίστης σημασίας, αλλά ταυτόχρονα τα θετικά «ευρωπαϊκά στοιχεία» πρέπει να υιοθετούνται μέσα στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συνεργασίας και ενοποίησης.

Εν κατακλείδι, ο απώτερος στόχος της ΕΕ θα πρέπει να είναι ένα πανευρωπαϊκό αναλυτικό πρόγραμμα – σίγουρα με τις αναγκαίες διαφοροποιήσεις – το οποίο θα φέρει πιο κοντά τα κράτη  μέλη της ΕΕ και το οποίο θα γίνει ο βατήρας για περισσότερη κατανόηση μεταξύ των κρατών, διευκολύνοντας τη λύση προβλημάτων και διαφορών που σίγουρα θα προκύπτουν και σίγουρα δεν θα πέφτουν σε παγίδες των ΗΠΑ – ΝΑΤΟ που φέρνουν την καταστροφή για τα δικά τους συμφέροντα.

* Πρώην επιθεωρητή και πρώτου λειτουργού Εκπαίδευσης, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού