Άνοδος και προκλήσεις στον τομέα των ακινήτων

Τα τελευταία στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου καταδεικνύουν σημαντική αύξηση στον αριθμό πωλητηρίων εγγράφων που κατατέθηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με αυτό του 2021 (ενδεχομένως το μέτρο σύγκρισης να μην είναι το πιο σωστό εφόσον κατά την αντίστοιχη περσινή περίοδο υπήρχαν τα περιοριστικά μέτρα όσον αφορά την πανδημία αλλά και τα ταξίδια ξένων επισκεπτών προς την Κύπρο).

Στα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται συμπεριλαμβάνονται πωλήσεις ακινήτων στη δευτερογενή αγορά, ανακτήσεις/συναλλαγές από τα τραπεζικά ιδρύματα και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων καθώς και πωλήσεις νέων ή υπό κατασκευή μονάδων. Σημειώνεται ότι η αξία των αγοραπωλησιών, μεμονωμένα, είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή προηγούμενων ετών.

Διαχείριση ΜΕΔ

Σημαντικό μέρος των αγοραπωλησιών γίνονται από τις εταιρείες διαχείρισης δανείων εφόσον μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων μεταφέρθηκε εκτός των ισολογισμών των τραπεζών (πρόσφατα ανακοινώθηκε και νέα πώληση δανείων κοντά στα εφτακόσια εκατομμύρια). Αυτό φυσικά δεν αλλάζει το πρόβλημα του δανειολήπτη, αλλά το μεταφέρει σε έναν άλλο οργανισμό εκτός τράπεζας.

Φυσικά, η απαλλαγή των τραπεζών από μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε νέους δανεισμούς, κυρίως όσον αφορά στεγαστικά δάνεια αλλά και επιχειρηματικά, διασφαλίζοντας τη δυνατότητα αποπληρωμής από τον δανειολήπτη.

Νέα έργα

Όσον αφορά τα στατιστικά στοιχεία για τις άδειες, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, ο αριθμός των αδειών οικοδομής που εκδόθηκαν από τις δημοτικές αρχές και τις επαρχιακές διοικήσεις κατά τον Ιανουάριο 2022 (τελευταίος μήνας για τον οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, περίοδος πριν την έναρξη της ουκρανικής κρίσης) σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους αυξήθηκε κατά 8,3%.

Η συνολική αξία των αδειών αυτών αυξήθηκε κατά 3,4% και το συνολικό εμβαδόν κατά 10,1%. Ο αριθμός των οικιστικών μονάδων παρουσίασε μείωση της τάξης του -8,8%. Οι άδειες οικοδομής συνιστούν σημαντική ένδειξη για τη μελλοντική δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα.

Ανοδική τάση

Την ίδια στιγμή η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου επιβεβαιώνει σε πρόσφατη έκθεσή της την ανοδική τάση στη ζήτηση των ακινήτων προς το τέλος του 2021, επισημαίνοντας την ισχυρή εγχώρια ζήτηση (ενδεχομένως και λόγω του προγράμματος επιχορήγησης επιτοκίων για στεγαστικά δάνεια που υιοθέτησε μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους η κυβέρνηση).

Σημειώνονται όμως στην έκθεση και οι τωρινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας με την κύρια να είναι η μεγάλη αύξηση του κόστους κατασκευής, αποτέλεσμα των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και των αυξήσεων των τιμών των υλικών λόγω της ουκρανικής κρίσης.

Τονίζεται ότι η Κύπρος εισάγει την πλειοψηφία των κατασκευαστικών υλικών από το εξωτερικό με το αυξημένο κόστος να μεταφράζεται σε αύξηση τιμών, κάτι που θα επηρεάσει τη ζήτηση των ακινήτων. Φυσικά, θα πρέπει να αξιολογηθεί και η πορεία της εξωτερικής ζήτησης μέσα από ένα δύσκολο πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον, όπως αυτό διαμορφώνεται.

Προσέλκυση επιχειρήσεων

Σημειώνεται επίσης ότι η προσπάθεια για προσέλκυση και εγκατάσταση εταιρειών στην Κύπρο πέρα από την ενίσχυση στη ζήτηση γραφειακών χώρων, θα αυξήσει και τη ζήτηση σε οικιστικές μονάδες εφόσον αριθμός του προσωπικού τους θα εγκατασταθεί μόνιμα στην Κύπρο. Το τελευταίο διάστημα διαφαίνεται ενισχυμένο ενδιαφέρον από εταιρείες και άτομα για μετεγκατάστασή τους στην Κύπρο, κυρίως προερχόμενες από περιοχές ασταθείς πολιτικά και στρατιωτικά, με την Κύπρο να αναδεικνύεται ως ένας σταθερός επιχειρηματικός κόμβος.

Αυτό έχει ενισχύσει τη ζήτηση κυρίως διαμερισμάτων για αγορά, ενώ το ύψος των ενοικίων αυξάνεται σημαντικά. Μεγάλο ενδιαφέρον φαίνεται να υπάρχει από το γειτονικό Ισραήλ κυρίως για οικιστικές μονάδες μεσαίου μεγέθους, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως εξοχικές κατοικίες ή ενοικιάζονται για σκοπούς επένδυσης. Αν λάβει κάποιος υπόψη τις αξίες των ακινήτων στο Ισραήλ η Κύπρος αποτελεί μια οικονομικά προσιτή επιλογή.

Οι προκλήσεις

Τα τελευταία χρόνια ο τομέας αναδιαρθρώθηκε, για κάποιες επιχειρήσεις του κλάδου ο δανεισμός μειώθηκε, κάποιες μπήκαν υπό διαχείριση και έκλεισαν, ενώ σημαντικός είναι ο αριθμός νέων και παραδοσιακών επιχειρήσεων που αναπτύχθηκαν. Όμως, παρά την ανάπτυξη του κλάδου, αυτός παραμένει υπερδανεισμένος (μεγάλο μέρος των δανείων βρίσκεται στις εταιρείες διαχείρισης), με συγκεκριμένες επιχειρήσεις να βλέπουν σημαντικό μέρος των εισπράξεών τους να χρησιμοποιείται για αποπληρωμή χρεών.

Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια υπήρξαν εταιρείες στις οποίες διορίστηκε διαχειριστής, μέσα από τα ομόλογα κυμαινόμενης επιβάρυνσης που είχαν υπογράψει με τους δανειστές τους, ενώ κάποιες προχώρησαν στο κλείσιμο.

Η διόρθωση στην οικονομία είναι φαινόμενο υγείας εφόσον επαναφέρει τις ισορροπίες, πολλές φορές αναδεικνύει και αποβάλει κακές πρακτικές, κάτι το οποίο συμβαίνει και στους επιμέρους οικονομικούς τομείς. Το ζητούμενο όμως είναι να μην υπάρξει μια παρατεταμένη περίοδος ύφεσης που ουσιαστικά θα αδρανοποιήσει μονάδες της οικονομίας και να τις θέσει εκτός παραγωγικής διαδικασίας.

Ένα χαρακτηριστικό που παρατηρείται στην κυπριακή οικονομία είναι το γεγονός ότι πολλοί οργανισμοί δεν λειτουργούν με βάση ένα πλάνο, το οποίο φυσικά πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς. Για παράδειγμα υπάρχουν περιπτώσεις που έργα ολοκληρώθηκαν και εισπράχθηκαν και την αμέσως επόμενη μέρα αγοράστηκε νέο κομμάτι γης για το επόμενο έργο.