Οι εμπειρίες, ιδιαίτερα της πρόσφατης Ιστορίας, μας έχουν δημιουργήσει μια φοβία για την αστάθεια. Οι δεκαετίες του ’50, του ’60, και του ’70 ήταν πολύ πυκνές σε αλλαγές, ρήγματα, πολιτική αστάθεια, πραξικοπήματα και εισβολές.
Θα μπορούσε, βέβαια, να αντιτείνει κανείς ότι είμαστε αρκετά μακριά πια από εκείνες τις δεκαετίες. Όμως, ψυχολογικά δεν είμαστε και τόσο μακριά, για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί οι αλλεπάλληλες ανατροπές για τρεις δεκαετίες δημιούργησαν ιστορικές διάρκειες, που κληροδοτούνται ως συμπεριφορές από γενιά σε γενιά. Και δεύτερον, η εκκρεμότητα στο Κυπριακό, οι συχνές κορυφώσεις και το αίσθημα επικείμενης λύσης (ιδιαίτερα το 2004 και το 2017), αλλά και η παρατεταμένη ανασφάλεια με την οικονομική κρίση, είναι σαν να ανανεώνουν συνεχώς το αίσθημα του ασταθούς εδάφους. Γι’ αυτό και είμαστε προκατειλημμένοι αρνητικά σε οτιδήποτε μπορεί να επιτείνει το αίσθημα της ανασφάλειας. Δέστε για παράδειγμα πώς αντιδράσαμε πολύ πρόσφατα, ως κοινωνία, με την καταψήφιση του προϋπολογισμού.
Από την άλλη, θα πρέπει κάποια στιγμή να ενηλικιωθούμε. Δεν γίνεται, για παράδειγμα, εκείνοι που «παίζουν» με την ανασφάλεια και την αξιοποιούν στο έπακρο, προκειμένου να αποτρέψουν τη λύση -από τον Πρόεδρο μέχρι τα μικρά ακραία κόμματα-, οι ίδιοι στη συνέχεια να επικαλούνται το άλυτο Κυπριακό και την ανασφάλεια που προκαλεί η μη λύση, για να χτίζουν πάνω σ’ αυτό την ανάγκη αποφυγής κάθε ουσιαστικής αλλαγής. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους χειρισμούς στο θέμα της διαφθοράς, αλλά και με την υγειονομική κρίση. Έχουμε μπροστά μας τον πατροκτόνο, που στο δικαστήριο ζητά επιείκεια επειδή είναι ορφανός…
Ενηλικίωση…
Μετά τις αποκαλύψεις του Al Jazeera, η αγανάκτηση ώθησε κάποιους να θέσουν ευθέως ζήτημα παραίτησης της κυβέρνησης. Το κλίμα εκείνο ξεθύμανε γρήγορα. Και ο κύριος λόγος είναι η «σκοτεινή ύλη» ή «αντιύλη» που υπάρχει μέσα στις αντιλήψεις μας ως κοινωνία. Και μας κρατά καθηλωμένους στην εφηβεία. Αυτή μας κάνει να προσκυνούμε κατά βάθος την ψευδεπίγραφη «ηρεμία» και «σταθερότητα».
Κι όμως, ηρεμία και σταθερότητα δεν μπορεί να υπάρχει μέσα στο χάος. Γιατί δεν υπάρχει κανένας τομέας στον οποίο τα πράγματα να πηγαίνουν καλά. Μπορεί η υγειονομική κρίση να συντελεί στο να σπρώχνουμε τα προβλήματα κάτω από το χαλί, μπορεί η βοήθεια από την ΕΕ να αναστέλλει την εμφάνιση μιας νέας οικονομικής κρίσης σε όλο της το μεγαλείο. Αλλά όλοι ξέρουμε ότι δεν πάει άλλο.
Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει μιαν ικανοποιητική ένδειξη διάθεσης για αλλαγή. Παραίτηση του Προέδρου και προεδρικές εκλογές μέσα στο 2021, ένας ευρύς ανασχηματισμός στο πνεύμα «κυβέρνησης εθνικής ενότητας» (που θα διαχειριστεί τα τεράστια αδιέξοδα με πρόθεση τη δημιουργία τομών στα μεγάλα ζητήματα), μια διαδικασία αλλαγής του ίδιου του Συντάγματος, ή τι άλλο; Πάντως, το βέβαιο είναι ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Γιατί δεν πάει άλλο
Ο Πρόεδρος και η κυβέρνησή του έχουν χάσει την αξιοπιστία τους. Για όσους παρακολουθούν τα πράγματα με προσοχή, αυτό έχει γίνει εδώ και χρόνια. Αλλά τώρα, η κοινωνία σχεδόν ως σύνολο δεν εμπιστεύεται πια την παρούσα κυβέρνηση (οι επιστήμονες ξέρουν πως οι δημοσκοπήσεις, ακόμη κι αν δεν είναι «πειραγμένες», δεν πρόκειται να το αποτυπώσουν ποτέ με την πραγματική του ακρίβεια):
- Δεν υπάρχει πολίτης με στοιχειώδη επαφή με την πραγματικότητα (από τους ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ μέχρι τους εξωκοινοβουλευτικούς και όσους απέχουν) που να μην θεωρεί τον Πρόεδρο και στελέχη της κυβέρνησής του άμεσα ή πρωταγωνιστικά υπεύθυνους για τη διαφθορά. Η υπόθεση με τα χρυσά διαβατήρια είναι μόνο μια πτυχή.
- Δεν υπάρχει πολίτης που να μην ξέρει ότι ο σημερινός Πρόεδρος και το Υπουργικό του Συμβούλιο έχουν τραβήξει στα άκρα όλες τις «νόμιμες» εξουσίες τους, προκειμένου να επιβάλουν ένα καθεστώς οικογενειοκρατίας - που δεν αφορά μόνο την οικογένεια του Προέδρου αλλά και τις οικογένειες πολλών υπουργών του και άλλων κρατικών αξιωματούχων.
- Είναι σχεδόν χειροπιαστές πια οι παρενέργειες της διαδικασίας επιβολής του νέου καθεστώτος. Όσο αυτή περιοριζόταν στην έμμεση εξαγορά ΜΜΕ και θεσμών του κράτους, ή στην επιστράτευση υπηρεσιών για εκφοβισμό προσώπων με κάποια εξουσία, αυτό φαινόταν να μην αγγίζει άμεσα τους πολίτες. Τώρα πια όμως, όλοι ξέρουν ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να σου κτυπήσει την πόρτα -κυριολεκτικά ή μεταφορικά- ο μηχανισμός επιβολής του καθεστώτος. Ακόμη κι αν είσαι «προσεκτικός» και «κρατάς το στόμα σου κλειστό». Όποιος και να είσαι.
- Είναι κοινός τόπος πια ότι η οικονομία και ο σχεδιασμός της ανάπτυξης στην Κύπρο αποτελούν για την κυβέρνηση πεδίο προώθησης εγωκεντρικών στόχων και όχι ορθολογιστική αντιμετώπιση των αναγκών του τόπου. Αυτός ο ακραία συντηρητικός και εγωκεντρικός ανεμοστρόβιλος δεν κάμφθηκε ούτε και από την υγειονομική κρίση!
- Η παρούσα κυβέρνηση είναι η μόνη στη Νεότερη Ιστορία της Κύπρου -με την εξαίρεση της «κυβέρνησης» Σαμψών- που θα παραδώσει στην επόμενη μιαν πατρίδα μικρότερη από αυτήν που παρέλαβε (χαμένη ΑΟΖ και νεκρή ζώνη, οριστική απώλεια περίκλειστης πόλης Βαρωσίων, απώλεια προοπτικής επιστροφής Μόρφου, Μεσαορίας, απώλεια προοπτικής επανένωσης κ.λπ.).
- Αρχικά, όσον αφορά τους τρίτους, η απώλεια εμπιστοσύνης προς το πρόσωπο του Προέδρου και την κυβέρνησή του αφορούσε τους παράγοντες στο εξωτερικό που ασχολούνταν με το Κυπριακό. Με τα διάφορα διεθνούς εμβέλειας σκάνδαλα -όχι μόνο των διαβατηρίων- αυτή η απώλεια εμπιστοσύνης έχει μετατραπεί σε πλήρη αναξιοπιστία. Και έχει διαχυθεί σε όλη την ενεργή παγκόσμια κοινότητα (αξιωματούχοι και διπλωμάτες ξένων χωρών, ΜΚΟ, ΜΜΕ, κ.λπ.).
- Ο σημερινός Πρόεδρος είναι ο μόνος στην Ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον οποίο είναι όλοι οι πολίτες του βέβαιοι -είτε αυτό τους βολεύει είτε όχι- ότι για μεγάλο διάστημα δεν επιθυμούσε λύση του Κυπριακού, και ότι ως «λύση» επιδίωκε τη συντήρηση της κατάστασης. Με τελική στόχευση τα δύο κράτη. Προκειμένου να το πετύχει, δεν δίστασε να κάνει τα πάντα ώστε να απαλλαγεί ακόμη και από τον πιο αναγνωρισμένο ως Κύπριο πατριώτη πολιτικό, τον Μουσταφά Ακιντζί. Στο παρασκήνιο, τα έλεγαν εδώ και καιρό οι πιο στενοί του συνεργάτες. Τώρα, μερικοί -μεταξύ τους και ο Αρχιεπίσκοπος- τα λένε ανοιχτά και δημόσια. Με πολύ χλιαρές και αμφιλεγόμενες αντιδράσεις από το Προεδρικό. Πράγμα που μπορεί κάλλιστα να σημαίνει ότι εξακολουθεί να έχει την ίδια στόχευση.
Τα «μα» δε μετρούν
Όσοι φοβούνται το διαφορετικό και την «αναστάτωση» πολύ εύκολα μπορούν να καταφύγουν σε διάφορες δικαιολογίες. Του τύπου
(α) Μα σε ενάμιση μήνα θα έχουμε πενταμερή για το Κυπριακό. Δεν μας παίρνει τώρα για αλλαγές στην κυβέρνηση.
(β) Έχουμε υγειονομική κρίση. Εδώ πάμε για πιθανό γενικό «λοκ ντάουν», για προεδρικές ή ανασχηματισμούς είμαστε;
(γ) Όπου να 'ναι (τον Μάιο) θα έχουμε βουλευτικές. Άσε να γίνουν και βλέπουμε.
Επειδή ακριβώς συμβαίνουν όσα είπαμε πιο πάνω, η απάντηση μπορεί κάλλιστα να είναι:
- Με έναν Πρόεδρο, που δεν τον εμπιστεύονται πια ούτε οι πιο στενοί του συνεργάτες, και ο οποίος κατά τεκμήριο θεωρείται από τους «έξω» ως μαέστρος της ήπιας (και στην ανάγκη φανερής) αποτροπής της λύσης, θα πάμε για την τελευταία πράξη, την τελευταία ευκαιρία λύσης ΔΔΟ; Καλύτερα η πενταμερής να γίνει σε δυόμισι μήνες, με κάποιον που θα λέει καθαρά ναι στη ΔΔΟ, ή ναι στα δύο κράτη. Ο σημερινός Πρόεδρος είναι ο πιο ακατάλληλος να διαπραγματευτεί ακόμη και την καταστροφή της Κύπρου.
- Η ουρά της υγειονομικής κρίσης θα είναι η μεγάλη οικονομική κρίση του 2022. Ήταν και άστοχη η πολιτική του «βλέποντας και κάνοντας» με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, ήταν και τραγική η απαξίωση της ευκαιρίας για νέο μοντέλο ανάπτυξης. Το μέλλον της οικονομίας της Κύπρου πεθαίνει, μαζί με πολλούς συμπατριώτες μας, κάθε μέρα.
- Οι βουλευτικές μπορούν να γίνουν στην ώρα τους, με οποιοδήποτε σενάριο. Το μόνο που μπορεί να χαλάσει λίγο είναι οι προσωπικοί σχεδιασμοί κάποιων πολιτικών της πρώτης ή της δεύτερης γραμμής. Μικρό το κακό μπροστά στο κοινό καλό.
Καλή χρονιά!
Νοουμένου ότι θα ενηλικιωθούμε…
