Η επόμενη μέρα της πανδημικής κρίσης

Το τελευταίο διάστημα έχουν αναπτυχθεί πολλές συζητήσεις όσον αφορά την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης, εκσυγχρονισμού και αναδιάρθρωσης της κυπριακής οικονομίας, εγχείρημα που φαντάζει δύσκολο λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία που υπάρχει για εξασφάλιση πολιτικών συναινέσεων (έχουμε δει την καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού την προηγούμενη βδομάδα).

Μέσα από την εξάπλωση της πανδημίας αναδεικνύεται η αναγκαιότητα αναδιοργάνωσης και εκσυγχρονισμού της κυπριακής οικονομίας, κάτι το οποίο έπρεπε να είχαμε ήδη δρομολογήσει. Η τωρινή κατάσταση, σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα που επηρέασαν συγκεκριμένους τομείς όπως τις κατασκευές και τον τομέα των υπηρεσιών, την καθιστά ακόμα πιο επιτακτική.

Μια τέτοια διαδικασία σημαίνει τρία ουσιαστικά πράγματα: πρώτο, είναι η υιοθέτηση οριζόντιων αλλαγών που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας ως επιχειρηματικό κέντρο, θα διευκολύνουν την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσουν το διοικητικό κόστος, δεύτερο, είναι η αναδιάρθρωση των παραδοσιακών τομέων της οικονομίας ώστε να συνεχιστεί η προσφορά τους στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας και τρίτο, είναι η ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων. Στα πιο πάνω πάντοτε θα πρέπει να υπάρχει σχεδιασμός που να αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογική αναβάθμιση, ζητήματα που αποτελούν προτεραιότητες όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και το παγκόσμιο επιχειρείν.

Ως πρώτο βήμα είναι απαραίτητο να καθοριστούν οι οικονομικοί τομείς (ενδεχομένως να υπάρχουν και άλλοι εκτός από τους πιο κάτω) που αποτελούν προτεραιότητες για την κυπριακή κυβέρνηση αλλά και την Πολιτεία στο σύνολό της. Τουρισμός, κατασκευές-ακίνητα, επαγγελματικές υπηρεσίες και ναυτιλία προφέρουν διαχρονικά στο ΑΕΠ της χώρας και θα συνεχίσουν τη συνεισφορά τους μέσα από την αναδιοργάνωση και τον εκσυγχρονισμό τους.

Η προσπάθεια που γίνεται για προώθηση του λεγόμενου headquartering (εγκατάσταση της έδρας ξένων εταιρειών στη χώρα) κυρίως σε ό,τι αφορά οργανισμούς υψηλής τεχνολογίας και φαρμάκων, αναμένεται να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για τον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ο οποίος πρέπει συνεχώς να μελετά τον ανταγωνισμό και να αναπτύσσει νέα χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη μετά Brexit εποχή.

Τα επενδυτικά ταμεία ή οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας αγοράς χρηματοοικονομικών μέσων. Προσελκύουν μεγάλο όγκο επενδύσεων διότι διαθέτουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως η διασπορά του κινδύνου και η δυνατότητα επένδυσης σε έργα ή χρηματοοικονομικά μέσα που ο επενδυτής από μόνος του δεν θα είχε πρόσβαση.

Η Κύπρος κατάφερε να δημιουργήσει μια ισχυρή δυναμική στον τομέα μέσα από τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και του εκσυγχρονισμού του νομοθετικού και θεσμικού πλαισίου. Η αξία των περιουσιακών στοιχείων των συγκεκριμένων οργανισμών που είναι εγγεγραμμένοι στην Κύπρο έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ενώ η κάθοδος ξένων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, η ενίσχυση της τεχνολογίας blockchain και της δευτερογενούς αγοράς αναμένεται να προσδώσουν περαιτέρω δυναμική στον κλάδο.

Ένας από τους τομείς που διαχρονικά συνεισφέρουν θετικά στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας είναι αυτός της ναυτιλίας, με πολλούς διεθνείς οργανισμούς να επιλέγουν την Κύπρο ως έδρα τους και να εγγράφουν τα πλοία τους κάτω από κυπριακή σημαία ή/και να παρέχουν υπηρεσίες πλοιοδιαχείρισης.

Το κυπριακό νηολόγιο κατέχει εξέχουσα θέση τόσο παγκοσμίως όσο και εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η χώρα αποτελεί το μεγαλύτερο κέντρο πλοιοδιαχείρισης στην Ευρώπη, και ένα από τα πέντε μεγαλύτερα παγκοσμίως, εφόσον έχουν εγκατασταθεί στην Κύπρο πέραν των εξήντα πλοιοδιαχειριστριών εταιρειών (κάποιες εκ των οποίων θεωρούνται οι μεγαλύτερες του είδους τους παγκόσμια).

Είναι πολλές οι φορές που γίνονται αναφορές για την αναγκαιότητα της προώθησης του τομέα της έρευνας και της καινοτομίας στην Κύπρο. Ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας δραστηριότητας. Η συνεχής αναβάθμιση προϊόντων και υπηρεσιών διατηρεί την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών και αποφέρει σημαντικά έσοδα τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στα κρατικά ταμεία.

Στην Κύπρο υπάρχουν αναπτυγμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα με πλούσια ερευνητική δραστηριότητα. Ωστόσο, το νέο στοιχείο που χρειάζεται είναι η διασύνδεση της δραστηριότητας αυτής με την εμπορική εκμετάλλευση. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε σημαντική αναβάθμιση στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τη δημιουργία νέων εξειδικευμένων σχολών (όπως ιατρικής) και ερευνητικών κέντρων, καθώς και συνεργασιών με μεγάλα ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού.

Επιπλέον, σημαντικές είναι οι προσπάθειες που έγιναν και γίνονται για ανάπτυξη της οπτικοακουστικής βιομηχανίας στην Κύπρο. Οι προσπάθειες αυτές φαίνεται να αποφέρουν καρπούς, εφόσον νέες ταινίες βρίσκονται στα σκαριά για να γυριστούν στην Κύπρο.

Η Κύπρος, από αρχαιοτάτων χρόνων, είχε αναπτύξει σημαντικά τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, ενώ αποτελούσε κόμβο εμπορίου των προϊόντων που έχουν να κάνουν με τους συγκεκριμένους τομείς. Η προσφορά στο ΑΕΠ της χώρας των συγκεκριμένων τομέων άγγιζε, σε όχι και τόσο μακρινές εποχές το 18%, ενώ προσέφερε εργασία στο ένα τρίτο του οικονομικού πληθυσμού. Οι συγκεκριμένοι τομείς θα μπορούσαν να αποτελέσουν ακόμη έναν πυλώνα ανάπτυξης.