Απαιτείται ρεαλισμός και προσαρμοστικότητα

Tο κυπριακό κράτος καλείται να ξαναβρεί τον εαυτό του, όπως συχνά συμβαίνει στην ιστορία των κρατών. Πρόκειται για μία φυσιολογική διαδικασία που αφορά τόσο την οικονομία όσο και την ίδια την κοινωνία και την πολιτική. Αν σας παρηγορεί, σε αυτή τη διαδικασία και λόγω της πανδημίας βρίσκονται πολλά κράτη αυτήν την περίοδο, ακόμη και οι ΗΠΑ. Δεν θα έπρεπε όμως, επειδή η περίοδος χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και κουβαλάει τον πόνο της, να συνοδεύει τη γέννηση κάθε καινούργιου. Αυτό που χρειάζεται, είναι ρεαλιστική προσέγγιση της πραγματικότητας, προσαρμοστικότητα, αλλά και η συνειδητοποίηση πως δεν μπορούν όλοι να ακολουθήσουν με τον ίδιο ρυθμό. Στην Κύπρο έχουμε πρόβλημα σε όλα.

Η εικόνα που έχουμε για εμάς είναι στρεβλή. Είμαστε ένα μικρό νησί, αλλά στην πραγματικότητα έχουμε απομείνει μισό. Ένα «ανάπηρο» κράτος που συνεχίζει να πορεύεται και να προσποιείται πως δεν έχει υποστεί ακρωτηριασμό, υπό τον φόβο πως έτσι θα δικαιώσει ή θα χαροποιήσει τον θύτη του εγκλήματος. Συνεχίζει να παριστάνει πως είναι κράτος δικοινοτικό και διατηρεί άδειες θέσεις λες και χθες έφυγαν οι Τουρκοκύπριοι από αυτές, να εκλέγει βουλευτές και δημάρχους σε περιοχές που δεν ελέγχει και να ψηφίζει Πρόεδρο ωσάν να υπάρχει αντιπρόεδρος να τον ελέγξει. Πόση επαφή με την πραγματικότητα μπορεί να έχει ένα τέτοιο κράτος και οι πολίτες που ζουν σε αυτό; Τι πιθανότητες έχει πραγματικά ένα κράτος σαν σε άνοια να προσεγγίσει ρεαλιστικά  την πραγματικότητα; Απλά βρίσκεται στο έλεος των εκάστοτε αρχών και των θεσμών που έχουν αναλάβει την κηδεμονία του και ελπίζει πως θα δεν θα το εκθέσουν σε κίνδυνο με πράξεις και παραλείψεις. Το ελάχιστο, οι κηδεμόνες να το κρατούν στον αναπνευστήρα ψηφίζοντας τον προϋπολογισμό.

Μπορεί ένα τέτοιο κράτος να δείξει προσαρμοστικότητα, εκσυγχρονισμό και να προβεί σε μεταρρυθμίσεις ουσίας; Ούτε και η πανδημία του κορωνοϊού δεν μπόρεσαν να ξυπνήσουν κάποια από τα καίριας σημασίας αντανακλαστικά στην αγορά. Μεγάλο μέρος του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα εξακολουθεί να απαιτεί από τους εργαζόμενους να συνεχίσουν να προσέρχονται στα γραφεία τους εν μέσω ενός δευτέρου κύματος της πανδημίας, ενώ έχουν την επιλογή της τηλεργασίας. Δηλαδή, ούτε μπροστά στην απειλή του θανάτου δεν μπορούν να προσαρμοστούν; Πώς θα μπορέσουν να μεταρρυθμιστούν με νομοσχέδια και διοικητικές αλλαγές; Θα μπορέσει ποτέ ο συγκεκριμένος «μάστρος» να πειστεί πως ο υπάλληλός του μπορεί να προσφέρει από το σπίτι όταν τώρα αρνείται να τον αφήσει να εργαστεί θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και των δύο; Θα διαφοροποιηθούν οι δομές και θα προχωρήσουν σε ουσιαστική τεχνολογική αναβάθμιση (και χρήση) οι υπηρεσίες του Δημοσίου που άντεξαν την πανδημία χωρίς αυτές; Θα πρέπει να περιμένουμε να αλλάξει μια γενιά για να δούμε να αλλάζουν αυτά, με την ελπίδα βέβαια πως μέχρι τότε θα έχει απομείνει κάτι όρθιο για να αλλάξει.

Αλλά δεν είναι μόνο μέρος του κράτους και των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να ακολουθήσουν τις αλλαγές. Είναι και μια μεγάλη ομάδα νοικοκυριών που αδυνατεί να προσαρμοστεί στις ταχύτητες με τις οποίες αλλάζουν πλέον τα πράγματα. Ή μάλλον καλύτερα, δεν έχει τις δεξιότητες για να αντεπεξέλθει. Η διά βίου μάθηση, η συνεχής προσπάθεια απόκτηση δεξιοτήτων και η ενθάρρυνση των πολιτών για να φτιάξουν τις δικές του νεοφυείς ή παραδοσιακές επιχειρήσεις, δεν ήταν ποτέ πραγματική προτεραιότητά μας. Αποτέλεσμα, μία μεγάλη ομάδα του πληθυσμού να έχει τα χαρακτηριστικά του ιδίου του κράτους. Να είναι δηλαδή ανελαστική στην αλλαγή και να εθελοτυφλεί μπροστά στα προβλήματα, όπως και το ίδιο το κράτος. Συμπολίτες μας που αρνούνται την ύπαρξη κορωνοϊού, που είναι εναντίον των μέτρων προστασίας και των εμβολίων, που πιστεύουν σε συνωμοσίες για την τεχνολογία και στο τέλος του κόσμου γιατί απλά τελειώνει ο κόσμος όπως οι ίδιοι μπορούν να τον αντιληφθούν.

Πρόκειται για σκληρές, άβολες αλήθειες, που όμως πρέπει να ειπωθούν αν θέλουμε να προχωρήσουμε παρακάτω το συντομότερο. Η χώρα χρειάζεται δραστικές αλλαγές, τόσο στις δομές και στο Σύνταγμα, όσο και στη νοοτροπία των αρχών και των πολιτών. Αυτά κρατούν την κοινωνία και την οικονομία πίσω να σέρνεται μπροστά στον χρόνο που επιμένει να προχωρεί μπροστά. Η επιλογή να παλέψουμε για διατήρηση του όποιου στάτους κβο γιατί φοβόμαστε την αλλαγή, δεν είναι μία ρεαλιστική επιλογή. Σε λίγες μέρες αποχαιρετούμε το 2020 και θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τα δικά του δεδομένα, είτε μας αρέσει είτε δεν μας αρέσει.