Ξεκολλάτε! Και θέλουμε και μπορούμε και μας αρέσει

Η ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων δεν είναι στην κορυφή της λίστας της διεκδίκησης των δικαιωμάτων και των ίσων ευκαιριών μεταξύ γυναικών και αντρών. Και δεν είναι, όχι γιατί η γυναίκα δεν θέλει να αποτελεί μέρος της πολιτικής, δεν θέλει να διοικεί σε μεγάλους οργανισμούς και εταιρείες, δεν θέλει να είναι CEO, δεν θέλει να είναι διευθύντρια, δήμαρχος, πρόεδρος κόμματος, βουλευτίνα, υπουργός, ευρωβουλευτίνα, πρόεδρος της Βουλής ή Πρόεδρος της Δημοκρατίας!

Δεν είναι στην κορυφή της λίστας διεκδίκησης γιατί απλά η ίση εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων βρίσκεται στο τέλος μιας αλυσίδας η οποία ξεκινά από τις πιο απλές εκφάνσεις της ζωής.

«Μαθημένες» από κούνια

Η συντριπτική πλειοψηφία των κοριτσιών μεγαλώνει ή έχει μεγαλώσει (για να αφήσω και μια ελπίδα πως κάποια πράγματα ενδεχομένως σήμερα να αλλάζουν) με πατριαρχικά πρότυπα. Αρχίζοντας από το σπίτι, που οι περισσότεροι μπαμπάδες δουλεύουν ώς αργά, είναι οι «κουβαλητές», αυτοί που φέρνουν τα λεφτά και είναι πολύ κουρασμένοι για να ασχοληθούν με το σπίτι, τα παιδιά, το μαγείρεμα, την καθαριότητα, το διάβασμα. Και οι περισσότερες μαμάδες δίνουν όλο το βάρος στην ανατροφή των παιδιών τους, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα την επαγγελματική τους ζωή, πόσω δε μάλλον την επαγγελματική τους ανέλιξη, ικανοποιημένες με την απασχόλησή τους, σε κάποιες περιπτώσεις και μερική, με μικρό εισόδημα και σίγουρα μικρότερο από αυτό του συζύγου.
Επιτυχημένη θεωρείται εύκολα μια γυναίκα η οποία έχει έναν σχετικά καλό μισθό, ωράριο δημοσίου υπαλλήλου και ακόμα πιο ιδανικά ωράριο εκπαιδευτικού του Δημοσίου. Καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στα μέχρι πολύ πρόσφατα χρόνια, όταν όλοι οι απόφοιτοι εκπαιδευτικοί της δημοτικής εκπαίδευσης προσλαμβάνονταν στο Δημόσιο, η συντριπτική πλειοψηφία των δασκάλων ήταν γυναίκες.

Κολύμπι σε τρικυμία

Όλες οι υπόλοιπες γυναίκες και ειδικά οι μητέρες-εργαζόμενες, οι οποίες ξεφεύγοντας από τις πατριαρχικές κοινωνικές νόρμες αποζήτησαν ή αποζητούν μια διαφορετική επαγγελματική πορεία και, ακόμη περισσότερο, όσες διεκδίκησαν και κυνήγησαν ανέλιξη και καριέρα είναι γυναίκες που παλεύουν με χίλια μύρια κύματα για να καταφέρουν να ισορροπήσουν πρωτίστως ανάμεσα στη δουλειά και την οικογένεια, σε μια χώρα η οποία δεν έδωσε ποτέ καμία διευκόλυνση, πόσω δε μάλλον πολιτική συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, όπως έχουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες.
Η «κυπριακή λογική» λέει πως στη χώρα μας οι οικογενειακοί δεσμοί είναι αρκούντως ακόμα ισχυροί, ώστε να παρέχονται διευκολύνσεις από τους παππούδες και τις γιαγιάδες, για να ελευθερώνονται τα χέρια των γονιών (και στην περίπτωσή μας των γυναικών) και να μπορούν να εργάζονται.
Εξαιρετικά κοντόφθαλμη λογική. Πρώτον, στην εποχή μας η γιαγιά και ο παππούς δεν είναι οι «γέροι» που κάθονταν στη βεράντα του σπιτιού στο χωριό χωρίς άλλη ασχολία πέραν της φροντίδας των εγγονιών. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες ήταν πολύ πιθανόν και εκείνοι εργαζόμενοι άνθρωποι οι οποίοι δικαιούνται να απολαύσουν τα χρόνια της σύνταξής τους ασχολούμενοι με δικά τους ενδιαφέροντα, με εκδρομές, ταξίδια, ξεκούραση ή ό,τι άλλο θέλουν. Σίγουρα δεν είναι αναγκασμένοι να αναγιώσουν τα παιδιά των παιδιών τους.

Αλλά ακόμα και αν δεν μας νοιάζει η ποιοτική ζωή των ηλικιωμένων, η λογική της φροντίδας των παιδιών από τους παππούδες και τις γιαγιάδες μάς αφήνει στάσιμους κοινωνικά, μη εξελίξιμους και σίγουρα πολύ πίσω από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές πρακτικές και μεθόδους, οι οποίες έχουν εντάξει στις προτεραιότητές τους πολιτικές διευκόλυνσης των οικογενειών σε επίπεδα όχι μόνο παροχών, αλλά και κινήτρων που απευθύνονται σε εργοδότες, εταιρείες και φορείς.

Μισθολογική ανισότητα

Οι γυναίκες που επιλέγουν την επαγγελματική τους ανέλιξη και καριέρα έχουν να αντιμετωπίσουν και την προκατάληψη των εργοδοτών τους, οι οποίοι διστάζουν να δώσουν τα ηνία σε γυναικεία χέρια, επειδή ακριβώς ολόκληρη η κοινωνία είναι πατριαρχικά δομημένη.
Η λογική του εργοδότη (εντελώς απαράδεκτη, παρ' όλα αυτά υπάρχει και είναι διαδεδομένη) λέει ότι μια γυναίκα σε θέση-κλειδί, ή διευθύντρια, θα πρέπει να διακόψει την εργασία της όταν μείνει έγκυος, όταν γεννήσει, κάθε φορά που θα 'ναι άρρωστο το παιδί ή δεν θα έχει κανέναν να το προσέχει. Όσες ικανότητες και να έχει, είναι με μικρές εξαιρέσεις υποδεέστερη και μισθολογικά και σε επίπεδο ανέλιξης από τον άντρα συνάδελφό της, ακόμα και αν είναι καλύτερη από εκείνον. Η μισθολογική ανισότητα (η οποία είναι εξαιρετικά διαδεδομένη στον ιδιωτικό τομέα) είναι γεγονός και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αδικίες σε βάρος της γυναίκας και μία από τις μεγαλύτερες ανισότητες σε σχέση με το φύλο.
Ο χώρος στην εφημερίδα είναι μικρός για να επεξηγηθούν αναλυτικά και άλλες παράμετροι της αλυσίδας που αφήνουν τη γυναίκα εκτός διεκδίκησης στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Θα ήταν όμως παράλειψη να μην γίνει αναφορά στον σεξισμό, ο οποίος από μόνος του είναι αρκετός για μια γυναίκα ώστε να απορρίψει ακόμα και τη σκέψη για οποιανδήποτε ενασχόληση με τα κοινά ή με θέσεις-κλειδιά. Αλλά και η νοοτροπία, η ευρύτερη κοινωνική προκατάληψη. Ο μέτριος σε ικανότητες άντρας ή ακόμα και κακός κρίνεται με μεγαλύτερη επιείκεια από μια γυναίκα με τις ίδιες δυνατότητες. Φράσεις όπως «πήγαινε στην κουζίνα σου», «δεν είναι καλλιστεία», «κυράτσα» και άλλες νομίζω ότι δεν τις διαβάζετε για πρώτη φορά και είναι αναφορές που γίνονται για προβεβλημένες γυναίκες ή γυναίκες δημόσια πρόσωπα.

Γελοίο το «δεν θέλουμε»

Μετά από όλα αυτά τα εμπόδια (και άλλα που δεν χωράνε σε αυτό το κείμενο) στους κρίκους της αλυσίδας που οδηγούν στη συμμετοχή της γυναίκας στα κέντρα λήψης αποφάσεων, μου φαίνεται εξαιρετικά άδικος και γελοίος ο ισχυρισμός σε στυλ ατάκας «είναι που δεν θέλει η γυναίκα».
Όχι. Η γυναίκα θέλει. Όλες μας θέλουμε. Η πολιτεία δεν θέλει. Και δεν θέλει γιατί είναι βαθιά ριζωμένη η πατριαρχία. Δεν περιμένει κανένας και καμία να γίνουν θαύματα. Δεν θα πατηθεί ένα κουμπί και ξαφνικά μετά από χρόνια και χρόνια πατριαρχίας θα αλλάξουν όλα.
Γι’ αυτό και η επιμονή εστιάζεται στην εκπόνηση και την εφαρμογή πολιτικής συμφιλίωσης της οικογενειακής και της επαγγελματικής ζωής.
Μέσα από ρυθμίσεις, δράσεις, νόμους, δομές, υποδομές και κυρίως σχεδιασμό πολιτικής με κίνητρα, με παροχές, θα γίνει η Κύπρος πιο δημοκρατική και ανθρώπινη. Γιατί η ισότητα των φύλων είναι ανθρώπινο δικαίωμα και ως χώρα πάσχουμε!