Μέτρα ανάκαμψης της οικονομίας

Όλες οι κυβερνήσεις και οι παγκόσμιοι οργανισμοί προχώρησαν στη λήψη μέτρων για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της σταδιακής ανάκαμψης. Σιγά σιγά περνούμε στο δεύτερο μέρος των δράσεων που απαιτούνται. Μέχρι σήμερα τα μέτρα αφορούσαν τη «συντήρηση» των παραγωγικών μονάδων για να αντέξουν, ενώ τώρα απαιτείται η λήψη μέτρων για την ανάκαμψη και την ενίσχυση της χρηματοδότησης.

Πέρα από τη δέσμη μέτρων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση για ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, ενδεχομένως θα έπρεπε να εξεταστεί η παροχή ενός πακέτου κινήτρων, είτε φορολογικών, είτε πολεοδομικών ή άλλων. Έχει δοθεί στην κυβέρνηση μεγάλος αριθμός προτάσεων, οι οποίες φυσικά θα πρέπει να φιλτραριστούν, διότι κάποιες ενδεχομένως να μην είναι εφαρμόσιμες και άλλες να είναι αντίθετες με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Το νέο πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση περιλαμβάνει τη χρήση όλων σχεδόν των μηχανισμών που παρέχονται από την Ευρώπη για παροχή ρευστότητας στις επιχειρήσεις, μετά το ναυάγιο του νομοσχεδίου για τις κρατικές εγγυήσεις.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μηχανισμοί χρηματοδότησης που ανακοινώθηκαν αφορούν την παροχή ρευστότητας μέσω των τραπεζικών ιδρυμάτων, τα οποία θα προβαίνουν στην αξιολόγηση του δανειολήπτη και τη δυνατότητά του να αποπληρώσει τον επιπλέον δανεισμό, σύμφωνα με τις τραπεζικές πρακτικές, έχοντας όμως ως σημαντικά εργαλεία τις εγγυήσεις που θα παρέχονται μέσω κυρίως της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων αλλά και το μέτρο επιδότησης του τόκου.

Την ίδια στιγμή βρίσκονται υπό εξέλιξη οι συζητήσεις για το γαλλογερμανικό σχέδιο δημιουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ με κεφάλαια ύψους 500 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο αν και συγκριτικά μικρότερο από τα ποσά που διοχετεύονται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι ένα θετικό βήμα όχι μόνο οικονομικό αλλά και πολιτικό, ως προς την αρχιτεκτονική της ΕΕ.

Φυσικά, η ανακοίνωση του μέτρου είναι η αρχή μιας ενδεχομένως μακράς και δύσκολης διαδικασίας εφαρμογής του, εφόσον χρειάζονται οι εγκρίσεις από όλα τα κράτη μέλη και ανάλογα με το Σύνταγμα των χωρών, ενδεχομένως και από τα Κοινοβούλιά τους. Είναι αναμενόμενο ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις εφόσον θα επηρεαστούν τα δημοσιονομικά των εθνικών οικονομιών των κρατών μελών και θα «χρησιμοποιηθούν» χρήματα φορολογουμένων της κάθε χώρας μέλους για την ενίσχυση της Ένωσης στο σύνολό της.

Το μισό τρισεκατομμύριο ευρώ θα αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού και θα χορηγηθεί μέσα από τα προγράμματα και τους μηχανισμούς της EE σε τομείς και χώρες που έχουν πληγεί από την πανδημία και θα αφορούν δαπάνες σε υποδομές αλλά και χορηγήσεις σε επιχειρήσεις των συγκεκριμένων κλάδων.

H απόφαση Γαλλίας και Γερμανίας θεωρείται σημαντική πολιτικά, εφόσον η ΕΕ ενεργεί πλέον συγκροτημένα ως θεσμός διαχειριζόμενη το δικό της ταμείο (και όχι μέσω του μηχανισμού στήριξης που είναι διακρατικός θεσμός). H Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προχωρήσει σε δανεισμό μέσω ομολόγων με εγγυήσεις των κρατών μελών, ο οποίος θα αποπληρώνεται από μελλοντικούς πολυετείς προϋπολογισμούς της ΕΕ, μετά το 2027.

Αυτό φυσικά θα ανοίξει έναν νέο κύκλο συζητήσεων, αφενός για ενδεχόμενη αύξηση της συμμετοχής των κρατών μελών της ΕΕ στον προϋπολογισμό της και αφετέρου για τρόπους ενίσχυσης των εσόδων μέσω εισφορών ή νέων φόρων που θα επιβληθούν από τα κράτη μέλη.

Είναι γι’ αυτό τον λόγο που μέσα από το γαλλογερμανικό κείμενο της απόφασης γίνεται αναφορά για μια σαφή δέσμευση των κρατών μελών να ακολουθούν υγιείς οικονομικές πολιτικές και να προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις όπου αυτό απαιτείται (το ζητούμενο είναι ο έλεγχος που θα διεξάγεται και με ποιο τρόπο θα αξιολογούνται τα κράτη μέλη).

Επιπλέον, σημειώνεται ότι Γερμανία και Γαλλία θα προωθήσουν ένα ελάχιστο πραγματικό επίπεδο φορολογίας στην ψηφιακή οικονομία στην ΕΕ και μία κοινή φορολογική βάση για τις επιχειρήσεις, κάτι για το οποίο η Κύπρος παλιότερα εξέφρασε επιφυλάξεις, εφόσον θα πληγεί ο τομέας των υπηρεσιών. Τονίζεται ότι η θέση των χωρών που θεωρούνται χρηματοοικονομικά κέντρα εναντίον της ενιαίας φορολογικής βάσης έχει αποδυναμωθεί μετά το Brexit, εφόσον το Ηνωμένο Βασίλειο δεν στήριζε μια τέτοια εξέλιξη.

H εξάπλωση του κορωνοϊού έχει επηρεάσει όλες τις οικονομίες, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο. Δεν είναι η ίδια κρίση με την προηγούμενη, όπου συγκεκριμένες χώρες είχαν σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα όπως υψηλά ποσοστά χρέους και λήφθηκαν μέτρα για αντιμετώπιση του προβλήματος, οπότε απαιτείται συλλογική δράση και χρήση όλων των διαθέσιμων μηχανισμών ενίσχυσης της οικονομίας.