Δημοσιονομική πολιτική και κρατικός προϋπολογισμός

Εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2020, ο οποίος θα είναι πλεονασματικός. Ο προϋπολογισμός αποτυπώνει τις πολιτικές που μια κυβέρνηση θέλει να προωθήσει, έχοντας υπόψη πάντοτε τα δημοσιονομικά όρια στα οποία μπορεί να κινηθεί και τους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους ανήκει, όπως για παράδειγμα η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο προϋπολογισμός αποτελεί μέρος ενός τριετούς σχεδίου, το οποίο λαμβάνει υπόψη τόσο το εγχώριο όσο και το εξωτερικό περιβάλλον, αναλύοντας τις προοπτικές και τα ρίσκα. Σημειώνεται ότι ο προϋπολογισμός πρέπει να είναι ισοσκελισμένος, ενώ με βάση το δημοσιονομικό σύμφωνο, σε περίπτωση αρνητικών αποδόσεων, θα πρέπει να υπάρχει αυτόματος μηχανισμός διόρθωσης, με μείωση των κρατικών δαπανών.

Είναι σημαντικό μέσα από τον προϋπολογισμό να γίνεται ορθολογιστική χρήση των οικονομικών πόρων, να παρέχονται κίνητρα προς την οικονομική δραστηριότητα και φυσικά να λαμβάνονται μέτρα που να βελτιώνουν τις υπηρεσίες του κράτους προς τους πολίτες.

Φυσικά πέρα από τη διατήρηση των πλεονασμάτων, σημαντική είναι και η πτώση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ, ειδικά μετά την αύξησή του μέσα από τη διαδικασία συγχώνευσης καλού Συνεργατισμού και Ελληνικής, κάτι που δρομολογείται. Μετά την αποπληρωμή του ρωσικού δανείου, το 2020 η Κυβέρνηση θα προχωρήσει και στην αποπληρωμή του δανείου προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο είναι ακριβότερο σε κόστος από τα άλλα δάνεια που παραχωρήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης.

Από την άλλη, η καλύτερη στόχευση των κρατικών δαπανών σε τομείς με πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών στη δημόσια υπηρεσία, οδηγούν στην απελευθέρωση των παραγωγικών μονάδων της οικονομίας και στην ανάπτυξη. Στον προϋπολογισμό του 2020 ενισχύονται οι αναπτυξιακές δαπάνες αλλά και το κόστος του ΓεΣΥ, με τις ανησυχίες για ενδεχόμενη περαιτέρω αύξησή του να ενισχύονται.

Σημαντικοί είναι και οι κίνδυνοι που καταγράφονται σε ό,τι αφορά το 2020, με το ενδεχόμενο να αναγκαστεί το κράτος να καταβάλει όλο το ποσό των αποκοπών σε μισθούς του δημόσιου και ημιδημόσιου τομέα να είναι ορατό. Την ίδια στιγμή, παρόλο που υπολογίζεται χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης, οι εξωτερικοί κίνδυνοι (η οικονομία της Κύπρου είναι εξωγενής) αυξάνονται. Brexit, διεθνής εμπορικός πόλεμος και επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας είναι μόνο μερικοί από τους εξωτερικούς κινδύνους, που αναπόφευκτα επηρεάζουν και την Κύπρο.

Είναι σημαντικό ο προϋπολογισμός να είναι σχεδιασμένος με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα απορρόφησης των οποιωνδήποτε αρνητικών εξελίξεων και κραδασμών στην παγκόσμια και εγχώρια οικονομία.

Η σωστή αξιολόγηση της πορείας υλοποίησης του προϋπολογισμού δίνει τη δυνατότητα στις εκάστοτε κυβερνήσεις να λάβουν διορθωτικά μέτρα εκεί και όπου χρειάζεται. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι απαραίτητο να υπάρχουν αφενός οι μηχανισμοί αξιολόγησης της πορείας υλοποίησης του προϋπολογισμού σε όλα τα υπουργεία και αφετέρου, οι μηχανισμοί ελέγχου των κρατικών δαπανών.

Ένα από τα μέτρα τα οποία προωθούνται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2020 είναι η αύξηση στο 1/5 του καθαρού εισοδήματος της φοροαπαλλαγής για συνδρομές σε ταμεία προνοίας, στο ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων, σε ασφάλειες ζωής και στο γενικό σύστημα υγείας.

Σήμερα η απαλλαγή αφορά το 1/6 του καθαρού εισοδήματος του φορολογουμένου και με τη συμπερίληψη των συνδρομών στο ΓεΣΥ πολλοί φορολογούμενοι (οι οποίοι προγραμμάτισαν τις συνεισφορές τους σε ασφαλιστικά προγράμματα και ταμεία προνοίας) έκαναν δεύτερες σκέψεις, εφόσον οι συνεισφορές αυτές αθροιστικά ξεπερνούσαν το μέγιστο ποσό του 1/6 του καθαρού εισοδήματος τους, χωρίς οι ίδιοι να έχουν οποιοδήποτε φορολογικό όφελος.

Σημειώνεται ότι η αύξηση του ποσοστού στο 1/5 αναμένεται να αποτελέσει κίνητρο για τον φορολογούμενο να προχωρήσει σε αύξηση των συνεισφορών του σε ταμεία προνοίας και ασφαλιστικά προγράμματα. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι η λήψη εφάπαξ ποσού από ταμείο προνοίας κατά τη διάρκεια της αφυπηρέτησης ή την αλλαγή εργοδότησης δεν φορολογείται, κάτι που ενισχύει τα πιο πάνω κίνητρα. Άρα οποιοσδήποτε καταβάλλει τις συγκεκριμένες συνδρομές απολαμβάνει τη φορολογική έκπτωση (για κάθε 100 ευρώ που καταβάλλει, η καθαρή επιβάρυνση στο οικονομικό εισόδημα είναι 80 ή 65 ευρώ, ανάλογα με τον συντελεστή φορολόγησης που βρίσκεται ο φορολογούμενος).

Το ίδιο ισχύει και για τα ασφάλιστρα ζωής, νοουμένου όμως ότι η εξαργύρωσή τους γίνει μετά τον έκτο χρόνο από τη σύναψή τους. Αν η εξαργύρωση γίνει στα τρία χρόνια, τότε το 30% του ποσού εξαργύρωσης φορολογείται, ενώ από τον 4^ο μέχρι τον 6^ο χρόνο το 20%. Αυτό ενθαρρύνει τη σύναψη και διατήρηση ασφαλειών ζωής μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.