Το Σάββατο 17 Ιουλίου 2021. Ένα ερμάρι 103 χρόνων που ανήκει σε τουρκοκυπριακή οικογένεια από τον Άη Γιάννη είχε επιστραφεί στους ιδιοκτήτες του. Συγχαίρω τον Κυριάκο Γεωργίου Κοφτερό για την ανθρωπιστική του χειρονομία και ευχαριστώ τον Djemal Dermush που βοήθησε να βρεθεί η οικογένεια στην οποία ανήκε το ερμάρι και που πήγε για να το πάρει μαζί με τον Ocal Dalli, εγγονό των ιδιοκτητών του ερμαριού. Το ερμάρι ανήκει στον Halil Mustafa και τη σύζυγό του Fatma Suleyman. Και ο Ocal είναι ο εγγονός τους. Ο αγαπητός μας φίλος Κυριάκος Γεωργίου Κοφτερός γράφει για τα συναισθήματά του για την επιστροφή αυτού του αιωνόβιου ερμαριού.
Η επιστροφή
«Όπως γράφτηκε τον Οκτώβριο του 2020, με τις προσπάθειες της δημοσιογράφου κ. Sevgul Uludag, εντοπίσαμε τους ιδιοκτήτες ενός ξύλινου ερμαριού που χρησιμοποίησε η οικογένειά μου από το 1975. Οι γονείς μου ήταν πρόσφυγες από το Δίκωμο και μετακόμισαν στο χωριό Άγιος Ιωάννης στην επαρχία Πάφου. Όλος ο πληθυσμός του χωριού ήταν Τουρκοκύπριοι και πούλησαν ό,τι μπορούσαν από την κινητή περιουσία τους πριν φύγουν, αφού έπρεπε να πάρουν συγκεκριμένα αντικείμενα. Οι γονείς μου βρήκαν ένα ερμάρι με τα ονόματα των παιδιών γραμμένα πάνω στην πόρτα. Από το 2003 μπορούμε να έχουμε επαφή με Τουρκοκύπριους, είτε επισκεπτόμενοι τα χωριά είτε τις πόλεις που ζούσαν, ενώ στο μεταξύ το Facebook έγινε διαθέσιμο και δημοφιλές. Τελικά, μόνο μέσω της Sevgul καταφέραμε να βρούμε άκρη, στην οποία δώσαμε φωτογραφίες από το ερμάρι. Δημοσίευσε την ιστορία στην εφημερίδα «Yeniduzen» και λίγες μέρες αργότερα εντοπίστηκαν οι ιδιοκτήτες μετά από πολλά χρόνια.
Πάντα σκεφτόμασταν ότι οι ιδιοκτήτες θα ήταν ευτυχείς να πάρουν πίσω το ερμάρι τους. Με τις δυσκολίες της πανδημίας του κορωνοϊού, φτάσαμε στον Ιούλιο μέχρι να διευθετήσουμε να συναντηθούμε και να παραδώσουμε το ερμάρι. Οι γονείς μου έφυγαν από τον Άη Γιάννη το 1993 και μετακόμισαν στη Λευκωσία. Το ερμάρι μεταφέρθηκε στο χωριό Κάμπος κι εκεί βρεθήκαμε για να το παραδώσουμε. Ήταν ο Ocal – ένα από τα εγγόνια των ιδιοκτητών, και ο Djemal, του Πολιτιστικού Συλλόγου «Άης Γιάννης». Οι ιδιοκτήτες, Halil και Fatma πέθαναν πριν από χρόνια. Το ερμάρι είναι πτυσσόμενο, όπως ισχύει για πολλά από τα παλιά ερμάρια, ενώ πιθανότατα είναι φτιαγμένο από κέδρο ή πεύκο και έχει λεπτομέρειες διακόσμησης από λουλούδια ή φύλα αμπελιού,ενώ έχει σκαλισμένα ημισέληνο και ένα αστέρι. Είναι γραμμένα πάνω η χρονολογία 1918 και το όνομα του πελεκάνου Κοσμά Βρυωνίδου από Ανώγυρα, 24 Οκτωβρίου 1918. Πελεκάνος σημαίνει ξυλουργός και η Ανώγυρα είναι ένα χωριό στην επαρχία Λεμεσού – διάσημη για το χαρουπόμελό της.
Τους συνάντησα σε ένα από τα καφενεία του Κάμπου. Εκεί είδαν το ερμάρι για πρώτη φορά. Είχαμε φόβους για το μέγεθος, αν θα χωρούσε στο αυτοκίνητό τους.
Μια φιλία
Ήδη είχαμε γίνει φίλοι. Είδαν ότι αυτό που έγραψα πριν ήταν αληθινό και πραγματικό. Βρήκαμε ακόμη και ένα καρεκλάκι μωρού που βρήκαμε στον Άη Γιάννη και τους το δώσαμε. Τους έδειξα το σπίτι, τα ερείπια του ληνού (πιεστήριο σταφυλιών) και τα δωμάτια του σπιτιού, φτιαγμένα από χώμα (πλιθάρια) και ξύλινη στέγη με κεραμίδια. Ήταν μια τυπική διαδικασία, ωστόσο ο ζεστός καιρός και η έγνοια αν θα χωρέσουν τα κομμάτια στο αυτοκίνητο για να τα μεταφέρουν ενέτειναν την αγωνία μου. Ήταν μια μέρα που σχεδιάσαμε, ή καλύτερα, ονειρευτήκαμε μαζί με τους γονείς μου πριν από 40 χρόνια και μας φαινόταν αδύνατο. Έχουμε ως οικογένεια αρχή να κρατούμε αντικείμενα που ανήκουν σε άλλους. Και πάντα πίστευα ότι οι ιδιοκτήτες θα ήταν χαρούμενοι να έχουν πίσω το ερμάρι, ένα ερμάρι γεμάτο αναμνήσεις και μέρες χαράς κάθε φορά που ο πατέρας, υποθέτω, έγραφε ένα νέο όνομα στην ξύλινη επιφάνεια: Πέντε γεννήσεις.
Στο χωριό βρήκαμε επίσης μεγάλα αγγεία (πιθάρια) και κάποια από αυτά είχαν το όνομα του ιδιοκτήτη χαραγμένο. Αυτά, τα δώσαμε στο Λαογραφικό Μουσείο Γεροσκήπου και μπορεί κάποιος να τα δει εκεί. Με αυτόν τον τρόπο δεν δώσαμε καμία ευκαιρία σε κανέναν που μπορεί να ήθελε να τα πουλήσει. Σκέφτομαι ότι οι Κύπριοι που διαθέτουν αντικείμενα με αποδεικτικά στοιχεία για τους ιδιοκτήτες θα πρέπει να τα επιστρέψουν. Η δική μας ιστορία αποδεικνύει ότι ακόμη και 46 χρόνια μετά μπορεί να γίνει. Σήμερα υπάρχουν όλες αυτές οι ΜΚΟ, οι οποίες θα μπορούσαν να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Δεν νομίζω ότι θα προωθούσε τη διχοτόμηση. Στην πραγματικότητα, οδηγεί στην κατανόηση και συμβάλλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Τέλος, είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το νεκροταφείο των Λινοβαμβάκων του Κάμπου. Πιστεύω ότι είναι το μόνο στην Κύπρο. Οι Λινοβάμβακοι ζούσαν στο χωριό και στο δάσος ως κτηνοτρόφοι αιγοπροβάτων μέχρι να αυτοανακηρυχθούν είτε μουσουλμάνοι είτε χριστιανοί. Το νεκροταφείο είναι πλέον ένα κομμάτι γης (φραχτή).
Εκφράζω την ικανοποίησή μου για την ύπαρξη του συλλόγου 'Άης Γιάννης' που προσπαθεί να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη του χωριού».
«Ήμουν ενθουσιασμένος και συγκινημένος»
Και ο Djemal Dermush, ο οποίος είναι ο επικεφαλής της ΜΚΟ για τη διατήρηση του πολιτισμού του Άη Γιάννη, έγραψε τα συναισθήματά του για το γεγονός ότι βοήθησε να μεταφερθεί το ερμάρι αυτό για να επιστραφεί στην οικογένεια. Ο Djemal με είχε βοηθήσει να εντοπίσω την οικογένεια στην οποία ανήκε το ερμάρι και αργότερα πήγε και τους πήρε συνέντευξη. Ο Djemal λέει: «Ήταν πριν από περίπου 10 μήνες. Η Sevgul Uludag μου τηλεφώνησε και ζήτησε κάποιες πληροφορίες σχετικά με κάποια ονόματα και ημερομηνίες γέννησης. Όταν μου εξήγησε περί τίνος επρόκειτο, ενθουσιάστηκα πολύ. Ήταν για ένα παλιό ερμάρι. Αυτοί που βρήκαν το ερμάρι ήταν μια ελληνοκυπριακή οικογένεια προσφύγων που είχαν εγκατασταθεί στον Άη Γιάννη το 1995 και βρήκαν το ερμάρι και το κράτησαν. Είχαν χρησιμοποιήσει αυτό το ερμάρι για πολλά χρόνια και τώρα ήθελαν να βρουν τους ιδιοκτήτες του και να τους το επιστρέψουν. Έκανα ό,τι ήταν απαραίτητο. Αλλά λόγω της πανδημίας, τα οδοφράγματα ήταν κλειστά και δεν μπορούσαμε να πάμε και να πάρουμε το ερμάρι. Στη συνέχεια, την περασμένη βδομάδα μιλήσαμε ξανά με τη Sevgul Uludag. Άρχισα να επικοινωνώ με τον Κυριάκο για πρώτη φορά μέσω Facebook. Ακόμη και πριν γνωρίσω τον Κυριάκο, μόνο από αυτά που έγραφε, συνειδητοποίησα ότι έπαιρνα μια πολύ ειλικρινή ενέργεια από αυτόν. Συμφωνήσαμε για τις 17 Ιουλίου 2021. Δεδομένου ότι η οικογένεια του Κυριάκου δεν έμενε πλέον στο Άη Γιάννη, βρεθήκαμε στον Κάμπο. Μέχρι να περάσω το οδόφραγμα για το νότιο τμήμα του νησιού μας, ήμουν πραγματικά ενθουσιασμένος και ανήσυχος. Πήγαμε να πάρουμε το ερμάρι μαζί με τον Ocal Dalli, τον εγγονό του ιδιοκτήτη του ερμαριού. Στον δρόμο μιλούσαμε με τον Ocal. Προσπάθησα να μην του δείξω ότι ήμουν πολύ ενθουσιασμένος στην είσοδο του χωριού Κάμπος.
Καθώς περιμέναμε τον Κυριάκο στο εστιατόριο στο κέντρο του χωριού, παραγγείλαμε καφέ. Μετά από έναν θερμό χαιρετισμό πήγαμε να πάρουμε το ερμάρι... Άραγε μπορεί κάποιος να μεθύσει από τον καφέ; Πραγματικά δεν μπορούσα να καταλάβω αν ήταν η ζέστη ή ο ενθουσιασμός που μου είχε επηρεάσει! Ενώ προσπαθούσα να ελέγξω τα συναισθήματά μου, τραβούσα και φωτογραφίες και προσπαθούσα να δω πώς ήταν ο Ocal. Ο Ocal ήταν πιο φορτισμένος συναισθηματικά. Ενώ ο Κυριάκος μας έδειξε κάθε δωμάτιο του σπιτιού και όλα αυτά που φυλάσσονται στο σπίτι, ήταν αδύνατο να μην φέρω στον νου μου τον Άη Γιάννη και τις αναμνήσεις μου. Αυτή τη στιγμή ήταν η στιγμή που ζήλευα τον Ocal! Σκέφτηκα: «Γιατί να μην μπορούσα να έχω ένα έπιπλο που είχαν χρησιμοποιήσει η μητέρα και ο πατέρας μου;» Το σαμάρι (σέλα) που είδα εκεί με πήρε στην παιδική μου ηλικία. Μαζέψαμε όλα τα κομμάτια του ερμαριού και τα μεταφέραμε δίπλα από το αυτοκίνητο. Δεδομένου ότι ο αγαπητός Κυριάκος είδε ότι με ενδιέφερε, μας έδωσε επίσης ως δώρο ένα πολύ ενδιαφέρον παιδικό καρεκλάκι που είχε βρει στον Άη Γιάννη.
Αυτό που ήταν ακόμα πιο ενδιαφέρον ήταν πως ο αγαπητός Ocal τα έβαζε στο αυτοκίνητο σαν να τα τύλιγε με βαμβάκι. Είχε τόση αγάπη και φροντίδα. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, ήμασταν πολύ κουρασμένοι. Ο Κυριάκος μας προσκάλεσε για μεσημεριανό γεύμα. Ήταν τόσο γεμάτος αγάπη, ειρήνη και είχε μια καλή συνείδηση. Και το γεγονός ότι μας είχε δώσει πίσω το ερμάρι, θα έπρεπε να δείτε το γαλήνιο μυαλό να αντικατοπτρίζεται στο πρόσωπό του εξαιτίας αυτού. Σε ευχαριστώ πολύ αγαπητέ Κυριάκο με την όμορφη καρδιά. Τώρα είναι η σειρά μας. Τώρα έχουμε το καθήκον να αναπαλαιώσουμε αυτό το ερμάρι και να το μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές ως πολιτιστική κληρονομιά.»
Πήρα επίσης συνέντευξη από τον εγγονό Ocal, που επαίνεσε την ανθρωπιστική χειρονομία του Κυριάκου και τον ευχαρίστησε από καρδιάς. Εξέφρασε την άποψη ότι όλοι πρέπει να προσπαθήσουν να επιστρέψουν αντικείμενα στους αρχικούς τους ιδιοκτήτες. Ήταν πραγματικά συγκινημένος όταν είδε το ερμάρι, «Ήταν σαν να ταξιδεύουμε πίσω στο παρελθόν, στις παιδικές μας αναμνήσεις», είπε.
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99 966518
