Εμείς, οι «ψεκασμένοι» και οι ανισότητες

Πριν να καταδικάσουμε τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας ως «ψεκασμένους», πριν θέσουμε συμπολίτες μας στην κατηγορία κάτι λιγότερο από άνθρωπος, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι έχει συμβεί και στην κυπριακή κοινωνία. Ποιες αλλαγές έχουν επέλθει που μας ωθούν να χωριστούμε για ακόμη μια φορά σε στρατόπεδα για να κτυπηθούμε. Η λογική του να συνθλίβουμε τους «άλλους» και να «τρώμε τις σάρκες» μας, δεν θα μας πάει μακριά. Αν θέλουμε να είμαστε εποικοδομητικοί, θα πρέπει να εξετάσουμε προσεκτικά τους δείκτες ανισότητας που δημοσίευσε το Υπουργείο Οικονομικών. Την απάντηση στο πρόβλημα θα τη βρούμε στην παιδεία και στην κοινωνική στήριξη, στη διά βίου μάθηση και όχι στη σύγκρουση και τον αποκλεισμό. 

Το 2019, 21,3% του πληθυσμού ή 188.000 άτομα βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχειας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό (δείκτης AROPE), σύμφωνα με την έρευνα του Υπουργείου Οικονομικών. Τα στοιχεία είναι βελτιωμένα σε σχέση με προηγούμενα έτη, ωστόσο νομίζω πως θα συμφωνείτε μαζί μου για το ότι δεν θα πρέπει να αναμένουμε να συνεχίσει αυτή η καλυτέρευση το 2020-21. Η πανδημία και οι επακόλουθες απώλειες σε θέσεις εργασίας και εισοδήματα σε συνδυασμό με σημαντικές αυξήσεις σε βασικά αγαθά, έχουν πνίξει στη φτώχεια πολλούς που ήταν στα όριά τους. Είναι μάλιστα πιθανό, να έχουν προστεθεί και άλλοι που μέχρι τότε ήταν ανυποψίαστοι για το πόσο κοντά ήταν στη φτώχεια. Ανάμεσά τους και μια μερίδα του πληθυσμού που τώρα συμμετέχει στην ανάπτυξη μόνο μέσα από την κατανάλωση του κρατικού ή οικογενειακού χρήματος που έλαβε ως βοήθεια και που σύντομα θα τελειώσει.  

Δεν είναι άλλωστε λίγοι αυτοί που στέλνουν μηνύματα στη ραδιοφωνική εκπομπή «Show me the Money» στον «Πολίτη 107.6» και διαμαρτύρονται για τα υψηλά ποσοστά ανάπτυξης που τους παρουσιάζουμε. Το ερώτημά τους είναι γιατί αυτοί «δεν το βλέπουν»; Πρόκειται για ομάδες του πληθυσμού που χρόνια τώρα δεν πάνε καλά οι δουλειές τους. Μικρομεσαίοι μαγαζάτορες που το εμπόρευμά τους δεν έχει ζήτηση, εργαζόμενοι σε θέσεις εργασίας που χάθηκαν μέσα από τις ραγδαίες τεχνολογικές αλλαγές και μισθωτοί που ενώ εργάζονται η στασιμότητα στους μισθούς και ο πληθωρισμός τους έχουν μειώσει την αγοραστική τους δύναμη. Πολλοί προσαρμόστηκαν, απέκτησαν νέες δεξιότητες ή ανέπτυξαν άλλες. Αρκετοί όμως αγνόησαν, δεν μπόρεσαν ή δεν ήθελαν να δουν τις νέες πραγματικότητες όπως αυτές διαμορφώνονταν. Είναι αυτοί που έμειναν πίσω και που θα τους βρείτε στους δρόμους ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να «φωνάζουν» σχεδόν για τα πάντα. 

Πρόκειται για συμπολίτες μας με πολλή θυμό για την προσωπική τους αποτυχία. Κάποιοι από αυτούς στρέφουν όλη τους την ενέργεια σε συνωμοσίες, προφητολογίες, στον εθνικισμό και τον ρατσισμό. Είναι έτοιμοι να ριζοσπαστικοποιηθούν, έτοιμοι να τινάξουν στον αέρα το «σύστημα» που τους καθηλώνει. Είτε πρόκειται για οπαδούς στα «Κίτρινα γιλέκα» στη Γαλλία που χαστουκίζουν τον Πρόεδρο Μακρόν ή για οπαδούς του Τραμπ στην Αμερική που ορμάνε στο Καπιτώλιο ή αντιεμβολιαστές που επιτίθενται στο συγκρότημα «Δίας», η ρίζα του προβλήματος είναι πολλές φορές η ίδια: Είναι άνθρωποι που δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν τον βηματισμό της εποχής, που αδυνατούν να αναλάβουν την προσωπική τους ευθύνη για να διορθώσουν την κατάστασή τους. Που είναι μόνιμα τα «θύματα» και που για την κατάσταση τους φταίνε πάντα κάποιοι «άλλοι». Για αυτούς, ο κόσμος τελειώνει και θα φροντίσουν οι ίδιοι για την επαλήθευση της «προφητείας». Μέχρι τότε, υπάρχουν αρκετοί πρόθυμοι εκεί έξω που είναι έτοιμοι να τους χρησιμοποιήσουν όπως και χρησιμοποιήσουν «εμάς» εναντίον τους. 

Πρόκειται για μια πόλωση που βολεύει όσους ευνοούνται πολιτικά από την ένταση και σε όσους δεν αρέσουν οι πραγματικές λύσεις στο πρόβλημα. Λύσεις που έχουν να κάνουν με την ανάγκη το κράτος να επενδύσει σοβαρά στη διά βίου μάθηση και στην έγκαιρη επανεκπαίδευση των εργαζομένων. Λύσεις που θα επανεξετάζουν την ποιότητα της παιδείας, τις νοοτροπίες του «θύματος» που καλλιεργούν τα μέσα ενημέρωσης στην κοινωνία αλλά και τις ευκαιρίες για επαγγελματική σταδιοδρομία και οικονομική καταξίωση των γυναικών. Στο πώς το άτομο αισθάνεται ασφαλές όταν αποτυγχάνει και πώς το κοινωνικό κράτος το βοηθά να σηκώσει κεφάλι. Να δούμε πώς μέσα από τους θεσμούς τιμωρούνται αυθαίρετες συμπεριφορές και πρακτικές που οδηγούν σε διαφθορά και πώς ανακτάται η εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Αυτά θα πρέπει να είναι ο στόχος και όχι πως θα αποκλείσουμε μια ομάδα του πληθυσμού που ήδη έμεινε αρκετά πίσω. Ας μην τους στείλουμε στο Μεσαίωνα γιατί στο τέλος μπορεί να πάρουν και άλλους μαζί τους.   

ΥΓ. Εννοείται πως τάσσομαι υπέρ των εμβολιασμών και συμμερίζομαι τις ανησυχίες που προκύπτουν από όλους όσους επιλέγουν να μην εμβολιάζονται.