Ποια ευρωτουρκική σχέση;

*Του Παναγιώτη Σεντώνα

Το Ευρωκοινοβούλιο, με την πρόσφατη συμβουλευτική του έκθεση, ζήτησε αναστολή της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Το θέμα της ευρωτουρκικής σχέσης πάει πίσω στον χρόνο και είναι αρκετά σύνθετο καθώς διαθέτει πολλές πτυχές και διαστάσεις: γεωστρατηγικά συμφέροντα, ζητήματα που αφορούν τον εκδημοκρατισμό του τουρκικού κράτους, τις σχέσεις καλής γειτονίας, το Κυπριακό, τις δυναμικές στην ευρωπαϊκή κοινωνία, αλλά και την ίδια την Τουρκία.

Πριν από σχεδόν 15 χρόνια η ΕΕ συμφώνησε με την Τουρκία να αρχίσουν διαπραγματεύσεις ένταξης «ανοιχτού τέλους» (3/10/2005). Τα δεδομένα άλλαξαν και γι’ αυτό τον λόγο οι ενταξιακές συνομιλίες βρίσκονται σήμερα σε κατάσταση στασιμότητας, ενδεχομένως και αδιεξόδου. Το ζήτημα που τίθεται επιτακτικά σήμερα είναι ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της διελκυστίνδας μεταξύ της επιλογής πλήρους ένταξης και της επιλογής μιας ειδικής σχέσης. Την επιλογή της ειδικής σχέσης με ενισχυμένη τελωνειακή ένωση, φαίνεται να προκρίνουν ισχυρά κράτη μέλη εντός ΕΕ, καθώς και η πλειοψηφούσα τάση εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Όλες αυτές τις επιλογές και τα ενδεχόμενα συζήτησαν στη Βάρνα στις 26 Μαρτίου του 2018 οι πρόεδροι Γιούνκερ και Τουσκ με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Τ. Ερντογάν χωρίς ωστόσο να καταλήξουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση.

Προσωπικά τάσσομαι υπέρ της διατήρησης μιας θεσμικής σχέσης ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία. Μιας σχέσης που να δημιουργεί ένα συμβατικό πλαίσιο υποχρεώσεων και ευθυνών για την Τουρκία, μέσω του οποίου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος της πολιτικής της συμβατότητας με τις αρχές και τις αξίες της ΕΕ. Γιατί μόνο έτσι διατηρούνται δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές, μόνο έτσι μπορεί η ΕΕ να ασκεί την επιρροή της προς την Άγκυρα. Η επικοινωνία ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία είναι ωφέλιμη και για την Κύπρο, την Ελλάδα και την περιοχή μας. Ούτε η ΕΕ θα ήταν διατεθειμένη να εισέλθει σε πορεία σύγκρουσης ή απομόνωσης της Τουρκίας, καθώς διατηρεί με αυτή ισχυρά γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα.

Το Ευρωκοινοβούλιο, με την έκθεσή του ζήτησε λύση του Κυπριακού με βάση τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, όπως αυτή προνοείται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Επανέλαβε τη στήριξή του στις προσπάθειες επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για εξεύρεση λύσης που να διασφαλίζει τη μία κυριαρχία, τη μία ιθαγένεια και τη μία διεθνή προσωπικότητα, βασισμένη στα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και με σεβασμό στις αρχές στις οποίες εδράζεται η ΕΕ. Επιπλέον, καταδικάζει την εποικιστική πολιτική της Τουρκίας στην κατεχόμενη Κύπρο, και τις ενέργειες που αλλοιώνουν τον δημογραφικό χαρακτήρα της πατρίδας μας.

Η διατήρηση μιας θεσμικής σχέσης ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία επιτρέπει στην ΕΕ να έχει μοχλούς πίεσης, και μηχανισμούς ελέγχου της Τουρκίας. Αυτό ευνοεί την Κύπρο γιατί η ΕΕ διαθέτει θεσμικούς τρόπους επιτήρησης και ελέγχου της Τουρκίας. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που οι συνομιλίες για επίλυση του Κυπριακού αποδώσουν καρπούς και καταλήξουμε σε συμφωνημένη λύση, η ΕΕ μπορεί να καταστεί μια σοβαρή επιλογή που να εγγυηθεί ή να ελέγξει συγκεκριμένες πτυχές της εφαρμογής της λύσης.

Συμμερίζομαι τις ανησυχίες του Ευρωκοινοβουλίου για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ελευθερία του Τύπου στην Τουρκία. Συλλήψεις και φυλακίσεις δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, δικαστών, εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα πρωτοφανούς πολιτικής παράκρουσης από το καθεστώς Ερντογάν. Η κριτική στην τουρκική κυβέρνηση είναι αναγκαία. Και πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: Κανένας δημοσιογράφος δεν πρέπει να βρίσκεται στις φυλακές. Κανένας πολιτικός αντίπαλος της παρούσας κυβέρνησης δεν πρέπει να είναι στις φυλακές.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθετεί μια έκθεση συμβουλευτικού χαρακτήρα, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κυκλοφορεί κάθε χρόνο την έκθεση προόδου για την πορεία της Τουρκίας. Οι συνδυασμένες αυτές παρεμβάσεις έχουν αντίκρισμα πάνω στις κυβερνήσεις στο συμβούλιο που καλείται να τοποθετηθεί και να λάβει τις αποφάσεις του με ομοφωνία. Η Τουρκία κρίνεται σε σχέση με τις συνολικές της υποχρεώσεις, τόσο απέναντι στην ΕΕ όσο και απέναντι στην Κύπρο.

Το κράτος δικαίου αποτελεί τη θεμελιώδη αξία πάνω στην οποία εδράζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Πάνω σε αυτήν την αξία, κρίνονται οι επιδόσεις και της Τουρκίας που επιδιώκει να έχει στενότερες σχέσεις με την ΕΕ.

*Υποψηφίου ευρωβουλευτή ΔΗΣΥ - ΕΛΚ