Τι σχέση έχει η Κύπρος με την Κορέα; Κάποιοι πολιτικοί έσπευσαν τις τελευταίες μέρες να κάνουν παραλληλισμούς και κυρίως να προχωρήσουν σε θετικούς ή αρνητικούς συσχετισμούς όσον αφορά την πορεία του Κυπριακού. Γενικώς αρπαζόμαστε από κάποια διεθνή γεγονότα για να πούμε το κοντό και το μακρύ μας. Μπορεί να είναι και ένας τρόπος να αποφύγουμε την αυτοκριτική και να αντιμετωπίσουμε κατάματα την αλήθεια.
Η Κορέα
Ιστορικά ομιλούντες, η Κορέα συγκροτήθηκε ως βασίλειο και ως κυρίαρχη οντότητα το 935 μ.Χ., μετά τη συνένωση τριών βασιλείων που είχαν προηγουμένως αναπτυχθεί στη χερσόνησο. Στη χώρα βασίλεψαν δύο δυναστείες που έλαβαν το όνομά τους από τους γενάρχες τους. Η δυναστεία Γκοριό, σύμφωνα με τις πηγές, διατηρήθηκε μέχρι το 1388, την οποία και διαδέχθηκε μετά από επανάσταση η δυναστεία Τζεσόν ή Τζοσεόν, δίνοντας σε 27 βασιλείς και στη χώρα το όνομα Τσάο-Σιέν (= χώρα της πρωινής σιγής), που διατηρήθηκε μέχρι το 1897, όταν η δυναστεία μετέβαλε τη χώρα σε Αυτοκρατορία της Κορέας, η οποία επιβίωσε για μόλις 13 χρόνια. Την περιοχή αυτή κατέλαβε και προσάρτησε η Ιαπωνία το 1910 μετά τη νίκη της επί της Κίνας. Μετά την ήττα της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χερσόνησος της Κορέας διχοτομήθηκε το 1945 από τους Αμερικανούς και τους Ρώσους σε Νότιο και Βόρειο Κορέα. Η Νότιος Κορέα τέθηκε υπό την επιρροή των Αμερικανών και η Βόρειος Κορέα υπό την επιρροή των Σοβιετικών. Μόλις 5 χρόνια αργότερα, μετά από εισβολή της Βορείου Κορέας στον Νότο, ξέσπασε ο γνωστός πόλεμος της Κορέας με τη Δύση να στέλνει εκστρατευτικό σώμα, με έγκριση μάλιστα και του ΟΗΕ (οι Σοβιετικοί είχαν αποχωρήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας). Ο πόλεμος τερματίσθηκε τρία χρόνια αργότερα, το 1953, με ανακωχή, χωρίς διαφοροποίηση των μεταξύ τους συνόρων, αφήνοντας πίσω τους νεκρούς, τραυματίες, παρασημοφορημένους ήρωες και κυρίως τεράστιες καταστροφές. Στην πορεία των χρόνων η Νότιος Κορέα (με γύρω στα 50 εκατ. πληθυσμό σήμερα) έγινε ένα δημοκρατικό κράτος πρότυπο, με τεράστια δυτικού τύπου ανάπτυξη, με τις ΗΠΑ να εγγυώνται την ασφάλειά του. Η Βόρειος Κορέα (περίπου 25 εκατ. κάτοικοι σήμερα) μπήκε στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης και ως εκ τούτου υιοθέτησε το κομουνιστικό πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης. Τα τελευταία χρόνια λόγω της κατάρρευσης του κομουνισμού στη Ρωσία, η Βόρειος Κορέα μπήκε στη σφαίρα επιρροής της Κίνας.
Εν ολίγοις, η Κορέα σήμερα αποτελεί ένα από τα τελευταία προβλήματα που άφησε στον πλανήτη ο Ψυχρός Πόλεμος, με την κατάσταση ωστόσο, μετά το 1953, να έχει παγιοποιηθεί. Τα τελευταία χρόνια βέβαια, με αιχμή του δόρατος το πυρηνικό πρόγραμμα του Κιμ Γιονγκ-ουν, η κρίση αναζωπυρώθηκε, με τα τύμπανα του πολέμου να αρχίσουν να ηχούν επικίνδυνα. Τη βδομάδα που πέρασε ωστόσο ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ Γιονγκ-ουν και ο πρόεδρος της Νοτίου Κορέας Μουν Τζε-ιν συναντήθηκαν και συμφώνησαν να εργαστούν από κοινού για την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου και τη σύναψη ειρηνευτικής συμφωνίας που θα βάζει και τυπικά τέλος στον πόλεμο του 1953, για τον οποίο είχε υπογραφεί μόνο ανακωχή. Σύμφωνα με τις δηλώσεις των δύο ηγετών, πρόκειται «για μια ιστορική συνάντηση που οδηγεί σε μια νέα εποχή για εθνική συμφιλίωση, ενότητα, ειρήνη και ευημερία».
Μοιάζουμε;
Διεθνώς, όπως ήταν αναμενόμενο, η συνάντηση αυτή και κυρίως το αρχικό πλαίσιο συμφωνίας των δύο χωρών χαιρετίστηκε από παντού. Δεν ήταν λοιπόν παράξενο ότι και στην Κύπρο ξεκίνησε ένας προβληματισμός, αφού και η δική μας χώρα είναι διχοτομημένη στρατιωτικά από το 1974. Το αστείο -αυτό πλέον είναι και μπανάλ- είναι ότι η συνάντηση Κιμ - Μουν μπήκε σε μια λογική αντιπαράθεσης των λεγόμενων ρεαλιστών στο Κυπριακό απέναντι στους οπαδούς της σκληρής γραμμής.
- Οι μεν ρεαλιστές θέλησαν να στείλουν το μήνυμα ότι μεγάλα προβλήματα διχοτομημένων χωρών όταν υπάρχουν ηγέτες αποφασισμένοι μπορούν να επιλυθούν. Ε/Κ ηγέτες έστειλαν μηνύματα στα social media, ενώ η τ/κ «Yeniduzen» έκανε το θέμα πρωτοσέλιδο με μια τεράστια φωτογραφία Αναστασιάδη - Ακιντζί, καλώντας τους να ακολουθήσουν τα βήματα των Κιμ και Μουν.
- Οι δε της σκληρής γραμμής έσπευσαν να απορρίψουν τον παραλληλισμό, τονίζοντας ότι στην Κορέα υπάρχουν δύο αναγνωρισμένα κράτη, ενώ στην Κύπρο υπάρχει ένα κράτος το οποίο είναι κατεχόμενο από την Τουρκία. Ως γνωστόν, η Κύπρος ήταν ανέκαθεν ελληνική, με τους Τούρκους να θέλουν να επιβάλουν τα τετελεσμένα ενός εκτουρκισμού της το 1974.
Κύπρος - Κορέα
Τι κοινά και τι διαφορές έχουν Κύπρος και Κορέα; Σαφώς και οι δύο χώρες είναι διχοτομημένες.
- Οι δύο Κορέες ωστόσο φιλοξενούν πληθυσμό της ίδιας εθνοτικής καταγωγής, έχουν την ίδια γλώσσα και γενικώς έχουν, παρά τον μακρόχρονο διαχωρισμό, ένα κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο. Ο διαχωρισμός των δύο αυτών χωρών είναι προϊόν της ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Σοβιετικής Ένωσης και σήμερα ΗΠΑ - Κίνας. Αν εντοπίζεται μια διαφορά, αυτή είναι πολιτική - ιδεολογική. Η Βόρειος Κορέα διοικείται από μια πολιτική ομάδα που κινείται στη λογική του κομουνισμού, η δε Νότιος Κορέα αποτελεί έναν από τους λεγόμενους δράκοντες του καπιταλισμού στην Ανατολή. Με βάση όλες τις διαθέσιμες στατιστικές και συγκρίσεις, οι Βόρειοι είναι φτωχοί, οι Νότιοι πολύ πιο πλούσιοι. Η Βόρειος Κορέα είναι μια αγροτική χώρα που διοικείται δικτατορικά και επενδύει κυρίως στους εξοπλισμούς, η Νότιος Κορέα διαθέτει ισχυρή βιομηχανία, εξαιρετικά πανεπιστήμια, αν δεν κρίνουμε και από τις τελευταίες προσαγωγές διεφθαρμένων πολιτικών της ενώπιον των δικαστηρίων και μια χώρα όπου υπάρχουν ισχυρές δημοκρατικές δομές. Θα μπορούσαν να ενωθούν κάποια στιγμή οι δύο Κορέες; Μπούσουλα σε αυτό το ερώτημα ίσως θα μπορούσε να μας δώσει η γερμανική ενοποίηση. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η ανατολική Γερμανία απορροφήθηκε από την πλούσια δυτική Γερμανία εν μία νυκτί. Οπότε αν κάποια στιγμή καταρρεύσει η Κίνα ή έστω αλλάξει οικονομικό σύστημα η Κίνα, τότε η Βόρειος Κορέα είναι ζήτημα ημερών πότε θα επανενωθεί. Με λίγα λόγια, στη χερσόνησο της Κορέας το ζητούμενο σήμερα είναι η πλήρης ομαλοποίηση των σχέσεων των δύο κρατών και η δημιουργία μιας κουλτούρας ειρηνικής συνύπαρξης πλάι-πλάι Βορρά και Νότου. Μόλις φύγει από το κάδρο το power game ΗΠΑ - Κίνας, το καθεστώς της Πιονγκγιάνγκ και τύποι όπως ο Κιμ Γιονγκ-ουν θα καταρρεύσουν. Οπότε το θέμα της επανένωσης των δύο χωρών είναι θέμα χρόνου, ο οποίος όμως χρόνος δεν αφορά μόνο τον λαό της περιοχής, αλλά και κάποιες υπερδυνάμεις.
- Στην Κύπρο το πρόβλημα είναι μάλλον πολύ διαφορετικό. Η χώρα κατέληξε διχοτομημένη μετά από μακρές ιστορικές περιόδους κατοχής και ελάχιστα χρόνια ανεξάρτητου βίου. Δεν διαθέτει πληθυσμό που ανήκει σε ένα έθνος, που έχει μια θρησκεία, μια γλώσσα και κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο. Κάποτε αυτές οι διαφορές βέβαια δεν είχαν ιδιαίτερη σημασία, αλλά μετά την περίοδο του Μεσοπολέμου και κυρίως μετά την Ανεξαρτησία του 1960, κάποιοι εκκλησιαστικοί εθνάρχες φρόντισαν να τις υπερτονίσουν. Οπότε στην Κύπρο, δυστυχώς, δεν επιχειρούν να βρουν έναν modus operandi κάποιοι Κύπριοι με πολιτικές και ιδεολογικές διαφορές, αλλά Έλληνες και Τούρκοι. Άνθρωποι, ανόητα περήφανοι για την καταγωγή τους, με μητέρες πατρίδες, με διαφορετικούς εθνικούς ύμνους, με διαφορετικά λάβαρα και σημαίες. Με μεσαιωνικές θρησκευτικές δοξασίες, διαμορφωμένοι από την προπαγάνδα και όχι από την πραγματική ιστορία, με ηγέτες λαϊκιστές και συμφεροντολόγους που τους εμποτίζουν με φόβο και πάθος ότι δήθεν θα τα χάσουν όλα, σε περίπτωση που αυτός ο τόπος επανενωθεί. Με ηγέτες που ξεπουλούν τη γη σε ξένους ολιγάρχες έναντι εκατομμυρίων και αρνούνται να εργαστούν ορθολογικά για εκατοντάδες χιλιάδες Ε/Κ και Τ/Κ που έχουν χάσει τα σπίτια και τις περιουσίες τους το 1963 και το 1974.
Η διαφορά μας;
Οπότε ποια είναι η διαφορά μας με τις δύο Κορέες; Στην περίπτωσή τους, το 1945, κάποιοι στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου τούς χώρισαν σε δύο κράτη αφού προηγουμένως τους έβαλαν να πολεμήσουν σε έναν εμφύλιο πόλεμο. Οπότε ο κορεατικός λαός έχει μικρότερη ευθύνη. Στη δική μας περίπτωση, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής μάς έδωσαν ένα κράτος, έστω και προβληματικό, και μας είπαν κυβερνήστε το. Εμείς πήραμε αυτό το κράτος και το κάναμε σαν τα μούτρα μας.
Εν κατακλείδι, δεν πιστεύω ότι έχουμε πολλά να μάθουμε από τους Κορεάτες, πέρα από κάποιους χρήσιμους συμβολισμούς στους οποίους παραπέμπει κάθε ειρηνευτικός διάλογος. Αν θέλουμε να μάθουμε κάτι το οποίο να μας είναι πραγματικά χρήσιμο στην επίλυση του Κυπριακού, ας μελετήσουμε κάποια πετυχημένα ή προβληματικά μοντέλα που μας ταιριάζουν. Ας μελετήσουμε π.χ. πώς η Ελβετία και η Σιγκαπούρη έφτασαν να είναι σήμερα οι πιο πετυχημένες χώρες στον κόσμο, παρότι σε αυτές ζουν πολίτες με διαφορετική εθνική καταγωγή, γλώσσα και θρησκεία. Ας μελετήσουμε έστω το πρόβλημα της διχοτομημένης Ιρλανδίας και πώς εντός της ΕΕ αυτό περιορίστηκε, αν δεν επιλύθηκε. Ας δούμε τα προβλήματα των Ισπανίας - Καταλωνίας ή των Βαλόνων και των Φλαμανδών στο Βέλγιο. Ξέρετε γιατί τα προβλήματα αυτά λύθηκαν ή τέλος πάντων συζητούνται σοβαρά; Σε αυτές τις χώρες υπήρξαν ηγέτες και πολίτες που κουράστηκαν να κληροδοτούν στα παιδιά τους την ιστορία ενός ανόητου μοχθηρού και αιματηρού παρελθόντος. Σε αυτές τις χώρες κάποιοι ονειρεύτηκαν και πάσχισαν να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους το μέλλον. Αντίθετα στην Κύπρο, Έλληνες και Τούρκοι ξεκινούν να λύσουν το Κυπριακό ξεχνώντας το ήμισυ του είναι τους. Την Κύπρο μας. Τη χώρα μας. Έτσι, συζητούν για το 1821, προχωρούν στο 1922, φτάνουν στο 1963 και κλείνουν τη συζήτηση στο 1974. Πρόκειται για μια ελληνοτουρκική ιστορική συζήτηση μεταξύ ηλιθίων που νομοτελειακά δεν έρχεται να εμπλουτίσει με γόνιμες εμπειρίες το παρόν μας. Γι’ αυτό και αυτός ο τόπος, πιστέψτε με, δεν έχει κανένα μέλλον.
