Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που καθορίζουν τις παραμέτρους της νομιμότητας σε κάθε κοινωνία είναι η δυναμική ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Όχι με την αφαιρετική - θεωρητική τους έννοια, αλλά μέσα από την καθημερινή βιωματική και κοινωνική πρακτική. Η ιδεολογική κυριαρχία της ιδέας των περιορισμένων πόρων καθορίζει και τις πολιτικές αποφάσεις και μεταμορφώνει την πολιτική βούληση σε νομικές υποχρεώσεις για την κοινωνία. Μόνο που οι υποχρεώσεις αυτές έχουν πολύ μικρή επιρροή και επίδραση πάνω στην καθεστηκυία τάξη. Αφορά ουσιαστικά και κατά κύριο λόγο τα μη προνομιούχα στρώματα. Δεν επηρεάζει και δεν ακυρώνει την αδιαπραγμάτευτη και χωρίς ιδιαίτερο κόστος ανισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων προς όφελος των δικαιωμάτων για τις διάφορες φράξιες της εξουσίας, ενώ από την άλλη οι μη προνομιούχοι επωμίζονται δυσανάλογα υποχρεώσεις. Και είναι εδώ που καθίσταται ηγεμονική η αντίληψη περί περιορισμού των πόρων, καθότι ουσιαστικά ενσωματώνεται στη νοητική λειτουργία και το συλλογικό υποσυνείδητο της κοινωνικής μάζας. Η ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αναδεικνύει μέσα από την κοινωνική κανονικότητα, την αρχή του ευρύτερου καλού για τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, αντικατοπτρίζει και την ισομερή κατά το δυνατόν κατανομή τους. Κάτι τέτοιο απουσιάζει από την κυπριακή πολιτεία.
Τα αυτονόητα, είτε πρόκειται περί δικαιωμάτων είτε πρόκειται περί υποχρεώσεων, υπόκεινται σε καθημερινή αγχωτική διαπραγμάτευση για τους μη προνομιούχους. Και αυτό διαχέει όλες τις εκφάνσεις του κοινωνικού βίου. Η έλλειψη κοινωνικής αγωγής και η άγνοια της αξίας της προσωπικής ευθύνης τόσο απέναντι στον εαυτό του όσο και στον άλλο έχουν δημιουργήσει πρώτιστα μια αγενή κοινωνία χωρίς τρόπους και με παντελώς απούσα αστική αβρότητα και διακριτικότητα. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο να μην σέβονται τους χώρους στάθμευσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Σταθμεύουν όπου βολεύονται, πάνω σε πεζοδρόμια, σε στάσεις λεωφορείων, καταλαμβάνουν λωρίδες του δρόμου, πετάνε σκουπίδια όπου φτάσουν, δεν μαζεύουν την αφόδευση των σκυλιών τους (δεν φταίνε τα σκυλιά), αρχίζουν κουτσοδούλεια τα Σαββατοκύριακα οχλαγωγώντας από τα χαράματα γιατί έτσι βολεύονται, ενώ η Αστυνομία ξύνεται μέσα από τον ωχαδελφισμό της και τη διαφθορά της. Η δημόσια υγεία καταρρέει και όλα φορτώνονται στην απουσία του ΓεΣΥ και η μάζα παραμυθιάζεται.
Ο ανθρώπινος πόνος ποσοτικοποιείται, αντικειμενοποιείται και εντάσσεται και αυτός στο πλαίσιο της ούτω καλούμενης παραγωγικότητας. Φυσικά αυτό δεν αφορά την καθεστηκυία τάξη και τους εύπορους. Η διαχείριση των σκουπιδιών τελεί υπό την αίρεση της δημιουργίας υπεραξίας εις βάρος της δημόσιας υγείας, η αποχετευτική διαχείριση καθορίζεται από τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και τους μεγαλοϊδιοκτήτες και καλούμαστε να επιχορηγούμε επιπρόσθετα τα στερεά και υγρά λύματα 3,5 εκατ. τουριστών που επιβαρύνουν το οδικό μας δίκτυο και εμμονικά αρνούμαστε την εγκατάσταση διοδίων. Ως νησί, αντί να έχουμε τα φθηνότερα αεροδρόμια, έχουμε τα ακριβότερα και είμαστε το μόνο νησί της Μεσογείου που δεν έχει ακτοπλοϊκή σύνδεση για να μην ενοχληθούν τα συμφέροντα που διαχειρίζονται τα αεροδρόμια αλλά και οι αεροπορικές εταιρείες που έχουν αποθρασυνθεί με τις τιμές. Την περίοδο αυτή, το πιο φθηνό εισιτήριο για Λάρνακα-Αθήνα κυμαίνεται από 270 μέχρι 380 ευρώ με επιστροφή.
Η καθεστηκυία τάξη έχει ταυτίσει αποκλειστικά την ανάπτυξη με την ούτω καλούμενη μεταρρύθμιση του ευρύτερου δημόσιου τομέα, τη συμπίεση του εργατικού κόστους και την αποξένωση των φυσικών μονοπωλίων προς όφελος μιας δράκας ιδιωτών, ενώ χρήζουν άμεσης μεταρρύθμισης οι αντίξοες συνθήκες απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα και ο θεσμικός έλεγχος της κερδοσκοπικής βουλιμίας. Μεσοπρόθεσμα ένας αποτελεσματικός περιορισμός της βουλιμίας θα αποκλιμακώσει και ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της κυπριακής οικονομίας (και ως διεθνούς εικόνας) που είναι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, ιδιαίτερα των μη προνομιούχων. Για την ώρα, η απληστία αποκλιμακώνει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των μεγαλοοφειλετών, ενώ ταυτόχρονα καθηλώνει και τις απολαβές. Έχει ταυτιστεί η ανάπτυξη με την κάθετη συγκέντρωση πληθυσμού ανά τετραγωνικό χλμ., σε ένα νησί όπου από τη Λευκωσία μέχρι την Πάφο πηγαίνεις σε 80 -90 λεπτά με κανονική ταχύτητα 100-110χλμ/ώρα, για να παραμένουν εντός ενός στρεβλού αγοραστικού ελέγχου οι αξίες της γης.
Με τα γεωγραφικά δεδομένα στο νησί η πολεοδομική του ανάπτυξη και κατ’ επέκταση η οικονομική του θα έχει πολλαπλασιαστική δυναμική, αφού προηγουμένως επαναξιολογηθούν οι βιομηχανικές, κτηνοτροφικές και βιοτεχνικές ζώνες και περιοχές διαχείρισης αποβλήτων, αφού άνετα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια ενιαία ζώνη οριζόντιας οικιστικής ανάπτυξης, απελευθερώνοντας μία άνευ προηγουμένου οικονομική και κοινωνική δυναμική. Δυστυχώς, η απουσία θεσμικής και πολιτικής βούλησης και ο πλειστηριασμός υποσχέσεων της πολιτικής ηγεσίας σε κάθε σέχτα συμφερόντων εγκλωβίζουν την οικονομική ανάπτυξη. Έτσι έχουμε τον κατακερματισμό διοικητικών υποδομών, όπως συμβούλια υδατοπρομήθειας, αποχετεύσεων, ένα εξωπραγματικό και μη βιώσιμο αριθμό δήμων και κοινοτικών συμβουλίων που όλοι φοβούνται να αγγίξουν, εννοώ το πολιτικό σύστημα και οι φορείς του.
Η ανάπτυξη της κυπριακής πολιτείας προϋποθέτει, λόγω μεγέθους, οικονομίες κλίμακος τις οποίες δυστυχώς εφαρμόζει με έναν κακέκτυπο τρόπο, αποκλειστικά εκεί που δεν πρέπει, στη δημόσια υγεία. Έτσι, μέσα από τον δομικό κατακερματισμό και το πολιτικό αλαλούμ που προκαλεί, απότοκο της ανισορροπίας δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, δηλαδή της διάχυτης διαφθοράς, αυξάνεται το κόστος λειτουργίας της οικονομίας [transaction cost], το οποίο συνεπικουρούμενο από τη διάχυτη σεχταριανή νοοτροπία του ελεύθερου καβαλάρη [the free rider effect] καθηλώνουν μια άνευ προηγούμενου αναπτυξιακή δυναμική. Μια ανάπτυξη που θα ενίσχυε την ισορροπία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και την κυριαρχία της νομιμότητας και κατ’ επέκταση τον περιορισμό της ανεξέλεγκτης διαφθοράς.
Διαχρονικά αυτό το μικρό κράτος ήταν και παραγωγός και διαμεσολαβητής της ενίσχυσης της διαφθοράς με την ευρεία έννοια του όρου. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι 14 χρόνια μετά την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας μάς την ακρωτηρίασαν κατά 36%, προκαλώντας πόνο, οδύνη, καταστροφή. Αλλά το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι η καθεστωτική νοοτροπία παραμένει απειλητικά αλώβητη!
