Υπάρχουν δύο τρόποι για να σκέφτεται κανείς και να ερμηνεύει τα πράγματα γύρω του. Ο μοναχικός και ο διαλεκτικός. Στον μοναχικό ξεκινούμε ουσιαστικά από μιαν προϋπάρχουσα παραδοχή, που λίγο-πολύ λέει ότι η προσωπική σκέψη είναι το βασικό εργαλείο ανάγνωσης και ερμηνείας των πραγμάτων. Ο εγκέφαλός μου είναι το επίκεντρο του σύμπαντος και η ενόραση το δυνατό του σημείο. Αυτός ο τρόπος σκέψης κυριάρχησε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη φιλοσοφία, από τον Πλάτωνα και μετά. Επηρέασε την πνευματική παραγωγή σημαντικού μέρους των διανοητών, μέχρι και τα νεότερα χρόνια. Σημαντικός συνοδοιπόρος σ’ αυτή τη διαδρομή υπήρξε η θρησκεία και η θεολογία, όχι μόνον η χριστιανική.
Στον διαλεκτικό τρόπο ξεκινούμε με το αξίωμα ότι η πραγματικότητα βρίσκεται εκεί έξω. Και ότι για να λειτουργήσει αποτελεσματικά το εργαλείο της σκέψης και για να με βοηθήσει να καταλάβω τον κόσμο θα πρέπει να διαλέγομαι διαρκώς τόσο με την ίδια την πραγματικότητα όσο και με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό συμβαίνει εξάλλου και με τους επιστήμονες: διαλέγονται διαρκώς με την πραγματικότητα –με μέσα την υπόθεση, το πείραμα και την επιβεβαίωση ή διάψευση–, ενώ παράλληλα διαλέγονται διαρκώς και με τα ευρήματα άλλων επιστημόνων.
Όταν εγκλωβιστεί κανείς στην πεποίθηση ότι η αλήθεια βρίσκεται μέσα στο κεφάλι του, μπορεί να συνομιλεί διαρκώς με άλλους ανθρώπους, αλλά στην πραγματικότητα δεν διαλέγεται. Απλώς ανακοινώνει τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις του και παλεύει να επιβληθεί στον ακροατή του, με «ακλόνητα» επιχειρήματα που βρίσκονται στο μυαλό του. Αλλά ούτε και με την πραγματικότητα διαλέγεται. Απλώς «συνομιλεί» μαζί της: παίρνει από αυτήν μόνο τα μικρά κομματάκια που ταιριάζουν με αυτό που έχει ήδη στο μυαλό του. Και επειδή κατά κανόνα ούτε αυτά ταιριάζουν απόλυτα, τα τεντώνει, τα κουτσουρεύει ή τα στραβώνει για να ταιριάξουν.
Παρά το γεγονός ότι αποτελούμε μια φαινομενικά εξωστρεφή κοινωνία, στην πραγματικότητα είμαστε ως άτομα αρκετά προσηλωμένοι στη μοναχική σκέψη.
Ακοινώνητοι…
Λατρεύουμε τον «διάλογο», επειδή αποστρεφόμαστε τη διαλεκτική. Στις παρέες δεν ακούμε τον άλλον, προετοιμαζόμαστε να του απαντήσουμε ενόσω μιλά. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πετάμε ο καθένας μας την «αλήθεια» του και εκνευριζόμαστε όταν βλέπουμε πού και πού καμιά διαφορετικού μήκους κύματος απάντηση. Γι’ αυτό και οι χαμογελαστές σέλφις είναι ασφαλέστερες. Κανένας δε θα μας πει «έχω διαφορετική άποψη για τη φωτογραφία σου».
Ακούμε τους πολιτικούς και προσπαθούμε απλώς να διαπιστώσουμε αν στο πάνελ θα «νικήσει» αυτός που ταυτίζεται με όσα έχουμε στο μυαλό μας. Είναι γι’ αυτό που, όταν λέγονται εξωφρενικά πράγματα, δεν μας ενδιαφέρει η λογική τους διάσταση. Τα «μισούμε» αν λέγονται από αντίπαλο του εγκεφάλου μας, τα «αγαπούμε» αν λέγονται από αυτόν που συμφωνεί με τον εγκέφαλό μας.
Η μοναχική μας σκέψη είναι ο βασικός αντίπαλος της λύσης του Κυπριακού. Γιατί στην πραγματικότητα φτάσαμε στο σημείο όπου η διαπραγμάτευση λίγα έχει να προσθέσει. Ακόμη και στο περιώνυμο θέμα της ασφάλειας, η φόρμουλα είναι κατά πολύ γνωστή. Ο βασικός αντίπαλος των δύο ηγετών είναι η κοινότητα του καθενός τους. Πώς θα αντιμετωπίσει ένα σύνολο συμπολιτών του που δεν διαλέγονται, απλώς σκέφτονται και αποφασίζουν μοναχικά; Γιατί η μοναχική σκέψη είναι εξαιρετικά ευάλωτη στα στερεότυπα και στη μαγεία, στη συνωμοσία και στον φόβο, στο παρηγορητικό παραμύθι και στη μεταφυσική προσδοκία κατάκτησης του αδύνατου.
Στο Κραν Μοντανά δύσκολα θα πέσουν υπογραφές. Όχι μόνο γιατί τα ΗΕ δύσκολα θα τιθασεύσουν το διαδικαστικό κρυφτούλι όλων έναντι όλων, αλλά και επειδή οι δύο ηγέτες θα διαπραγματεύονται με το βλέμμα στραμμένο στους μοναχικούς συμπολίτες του ο καθένας. Πολύ περισσότερο από τη στιγμή που, τον τελευταίο χρόνο, έκαναν όλα τα απαραίτητα λάθη για να ξανακλείσουν τους πολίτες τους στη μοναχική σκέψη.
Καλάθι
- Είναι μια πολιτική νίκη το να λες «να μην δεχτούμε λύση, αν πρώτα δεν λυθεί από μόνο του το Κυπριακό», και να μην σε παίρνει ο κόσμος με τις ντομάτες. Γιατί αυτό λέει η «πρόταση» ΔΗΚΟ-ΕΔΕΚ-Αλληλεγγύης για το θέμα της ασφάλειας. Και δεν κουνιέται φύλλο…
- Ερώτηση: Σε ποιον τομέα ο Σιζόπουλος είναι πιο αποτελεσματικός από τον Νικόλα; Απάντηση: Στη χρήση της φράσης «υπάρχει ο κίνδυνος». Ο δεύτερος τη χρησιμοποιεί μόνο στην αρχή κάθε πρότασης που λέει, ενώ ο πρώτος στην αρχή, στη μέση και στο τέλος κάθε πρότασης.
- Το γιαλέλι της χειριστικής συμπεριφοράς εκ μέρους του Προέδρου συνεχίζεται. Ακούς τα πιο απίθανα και αντιφατικά πράγματα από ανθρώπους που είναι σε επαφή μαζί του. Το μόνο συμπέρασμα που βγαίνει είναι το «σπασμένο τηλέφωνο»: λέει στον καθένα ό,τι πιστεύει πως ο εκάστοτε συγκεκριμένος θα ήταν χρήσιμο να διαδώσει. Και αυτός ερμηνεύει και μεταδίδει, εν τέλει, αυτό που επιθυμεί ή φοβάται ο ίδιος. Και γίνεται ένας αχταρμάς.
