Φράγμα Κουκλιών Αμμ/του: Ο καλύτερος υδροβιότοπος της Κύπρου 2019 (WEB TV)

Το φράγμα Κουκλιών βρίσκεται στο μικρό κατεχόμενο χωριό Κούκλια Αμμοχώστου και πρόκειται για το πρώτο φράγμα που έχει κατασκευαστεί στην Κύπρο από τους Βρετανούς το 1900 για την άρδευση των καλλιεργειών των χωριών Πραστειό, Καλοψίδα, Κούκλια και Γαϊδουράς τα οποία γειτνιάζουν με αυτό. Οι τότε καλλιέργειες ήταν ως επί το πλείστον βαμβακιού. Πρόκειται για χωμάτινο φράγμα που δέχεται νερό από τους δύο μεγάλους μας χειμάρρους, Πεδιαίο και Γιαλιά. Προπολεμικά ήταν γνωστή ως η «Χαβούζα» των Κουκλιών και ήταν χωρητικότητας περίπου 4.500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερό όταν κατασκευάστηκε και με βάθος περίπου έξι μετρά, ενώ τώρα η χωρητικότητα σε νερό είναι πολύ πιο λίγη και το βάθος δεν ξεπερνά τα δύο μέτρα. λόγω των όγκων χώματος που έχουν κουβαλήσει μέσα οι δύο ποταμοί. Είναι μια άγνωστη λίμνη για τον περισσότερο κόσμο, καθώς δεν φαίνεται από κανέναν δρόμο και ο μόνος δρόμος για να πάει κάποιος εκεί είναι ένας χωματόδρομος από το κέντρο του χωριού. Τα παλαιότερα χρόνια το φράγμα γέμιζε κάθε χρόνο, καθώς τότε είχαμε πολυομβρίες και οι δύο χείμαρροι κατέβαιναν κάθε χρόνο ορμητικοί και γέμιζαν το φράγμα. Αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Κύπρου. Εκεί έχουν καταμετρηθεί πέραν των 200 διαφορετικών ειδών πουλιών, δηλαδή περισσότερα από τα μισά που καταγράφηκαν σε ολόκληρη την Κύπρο.

https://www.youtube.com/watch?v=ctKbxvKA54k



Μετά την απίστευτη και πρωτοφανή πολυομβρία που είχαμε τον περασμένο χειμώνα στον τόπο μας είδαμε πολλά μικρά και μεγάλα θαύματα. Ένα από αυτά τα θαύματα ήταν και η υπερχείλιση του φράγματος των Κουκλιών Αμμοχώστου τον Δεκέμβριο του 2018. Συγκεκριμένα το φράγμα την τελευταία φορά που είχε νερό ήταν το 2015. Αμέσως μετά την υπερχείλισή του χιλιάδες υδρόβια πουλιά και όχι μόνον κατέκλυσαν την περιοχή μεταμορφώνοντας το τοπίο, που για τρία συνεχή χρόνια ήταν κρανίου τόπος, σε μια απίστευτη όαση ζωής στην καρδιά της Μεσαορίας. Εκατοντάδες φλαμίνγκο, χιλιάδες πάπιες διάφορων ειδών, ερωδιοί, πελεκάνοι, πελαργοί, κουταλάδες, αρπακτικά πουλιά, αμέτρητα αλλά είδη υδρόβιων πουλιών, καθώς και πολλά άλλα σπάνια για την Κύπρο πουλιά, δημιούργησαν έναν μοναδικό παράδεισο για τους πολλούς ντόπιους αλλά και ξένους παρατηρητές, μελετητές και φωτογράφους άγριων πτηνών. Το νερό υπάρχει μέχρι και σήμερα με νέα είδη πουλιών να καταφθάνουν συνεχώς. Πρωτοφανές ήταν το γεγονός για τα κυπριακά δεδομένα, όπου πριν έναν μηνά προσγειώθηκαν στην περιοχή της λίμνης περίπου πέντε χιλιάδες γερανοί όπου και παρέμειναν για μερικές ώρες και μετά συνέχισαν το μακρινό τους ταξίδι. Δεκαεπτά από αυτά τα μεγαλόπρεπα πουλιά παρέμειναν στη λίμνη και βρίσκονται εκεί μέχρι και σήμερα.

https://www.youtube.com/watch?v=rLPmDPucDyg&t=1s



Παράδεισος είναι για τα αποδημητικά πουλιά καθώς το αβαθή νερό της λίμνης καταλαμβάνει μια τεράστιά περιοχή με απρόσιτες όχθες, απομονωμένα νησάκια και αρκετή βλάστηση από αλμυρίκια μέσα στο νερό που προσφέρουν έναν ιδανικό υγροβιότοπο για τις χιλιάδες υδρόβια πουλιά τα οποία χρησιμοποιούν τη λίμνη ως ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό, ενώ άλλα διαχειμάζουν και αναπαράγονται εκεί. Στη λίμνη υπάρχουν και αρκετά είδη ψαριών τα οποία αποτελούν πηγή τροφής για όλα τα υδρόβια πουλιά. Είναι εκπληκτικό πως μέσα σε έναν χρόνο τα ψάρια και οι καραβίδες έγιναν χιλιάδες και πολλοί ερασιτέχνες ψαράδες αρχίσαν να ψαρεύουν εκεί πιάνοντας μάλιστα και ψάρια με βάρος μεγαλύτερο από ένα κιλό. Τα ψάρια και τις καραβίδες τα κουβαλούν οι δύο χείμαρροι από τα φράγματα που υπερχειλίζουν και καταλήγουν στους ποταμούς. Σημαντική πηγή τροφής αποτελούν επίσης για τα πουλιά και οι προνύμφες των εντόμων που γεννούν μέσα στο νερό, όπως οι λιβελούλες που υπάρχουν σε φανταστικούς αριθμούς περιμετρικά της λίμνης. Την αναφέρω και ως λίμνη διότι μοιάζει με φυσική λίμνη περισσότερο από ό,τι με φράγμα.

https://www.youtube.com/watch?v=xr3X0yEbmis



Επιπλέοντες φωλιές μέσα στο νερό

Πολλά πουλιά όπως φαλαρίδες, νερόκοτες, βουτηχτάρια αναπαράγονται εκεί φτιάχνοντας επιπλέοντες φωλιές μέσα στο νερό και μέσα σε υδρόβια βλάστηση, ενώ άλλα όπως πάπιες, καλαμοκανάδες, πελλοκατερίνες και πολλά άλλα είδη, φτιάχνουν τη φωλιά τους περιμετρικά της λίμνης. Εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι τα σκουφοβουτηχτάρια μάς έκαναν την τιμή να αναπαραχθούν ξανά στον τόπο μας μετά την τελευταία φορά η οποία ήταν το 1985. Συγκεκριμένα τρία ζευγάρια παρατηρήθηκαν στο φράγμα Κουκλιών Αμμοχώστου αυτό τον χρόνο με αρκετούς νεοσσούς.

Το πιο εντυπωσιακό και εξωπραγματικό όμως θέαμα για τα δεδομένα της Κύπρου είναι ένα είδος υδρόβιου φυτού που φύεται μέσα στο νερό και ανθίζει τον μήνα Μάρτιο. Τα άνθη και τα φύλλα του επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού το ένα κολλητό με το άλλο και καταλαμβάνει σχεδόν ολόκληρη τη λίμνη και μοιάζει με ένα απαλό άσπρο πέπλο απλωμένο στο νερό.



https://www.youtube.com/watch?v=M_ZnnasB8u4



Πρόκειται για το υδρόβιο φυτό Ranunculus sphaerospermus της οικογενείας Ranunculaceae και βρίσκεται στην κόκκινή λίστα των προστατευόμενων ειδών της IUCN Red List. Το συναντάμε στην Ευρώπη, την Κύπρο, τη νοτιοδυτική Ασία και τη Βόρειο Αφρική. Είναι εποχιακό φυτό και φύεται σε ήσυχα ρυάκια, σε εποχιακά λιμνία και ρηχές λίμνες. Το άνθος του έχει διάμετρο 15 με 20 χιλιοστά με πέντε άσπρα πέταλα, ενώ το κέντρο του άνθους είναι κίτρινο. Το φυτό αυτό μπορεί να παραμείνει αδρανές μέχρι και μερικά χρόνια περιμένοντας ξανά νερό σε μια λίμνη για να ξαναδραστηριοποιηθεί. Το συναντάμε σε δύο διαφορετικούς σχηματισμούς στο φύλλωμα, αλλά πρόκειται για το ίδιο είδος. Ένα υποείδος του φυτού αυτού ο Ranunculus peltatus φύεται σε εποχιακά λιμνία σε μερικές περιοχές, μία από αυτές είναι στον ποταμό του Λιοπετρίου.

https://www.youtube.com/watch?v=IAg0Q1FMfe0



Τα λόγια και οι φωτογραφίες δεν μπορούν να αποδώσουν την πραγματική μαγεία της λίμνης. Επισκεφτείτε τη λίμνη αυτή σε περίοδο πολυομβρίας κατά τον μήνα Μάρτιο και θα εκπλαγείτε. Μπορεί η λίμνη αυτή να βρίσκεται στα κατεχόμενα, αλλά τα κατεχόμενα εδάφη είναι μέρος της πατρίδας μας, είναι δικά μας και έχουμε ηθική υποχρέωση να τα γνωρίσουμε και να δείχνουμε συνεχώς την παρουσία μας παντού στον κατακτητή. Τον τελευταίο χρόνο έχω επισκεφτεί τη λίμνη Κουκλιών πάνω από πενήντα φορές και πάντα μου προκαλεί το ίδιο δέος όπως και την πρώτη φορά που την είδα.

https://www.youtube.com/watch?v=9gtoV1vP7XA



Δυστυχώς η συγκεκριμένη λίμνη αν δεν βρέξει ικανοποιητικά φέτος ώστε να κατέβουν οι δύο μας χείμαρροι, σε λίγους μήνες θα αποξηρανθεί με αποτέλεσμα τον θάνατο της υδρόβιας ζωής και την απώλεια ενός απίστευτου καταφυγίου για χιλιάδες πουλιά.