«Φαινόμενο Φειδίας» ή «φαινόμενο κοινωνία»;

Γράφει ο Μάριος Θρασυβούλου*

Υπάρχει εκεί έξω στην κοινωνία μια μεγάλη μάζα ανθρώπων, της οποίας η ακριβής ποσότητα είναι αδύνατο να μετρηθεί, που έχει μια ιδιότυπη σχέση με την πολιτική. Χοντρικά, χωρίζεται σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα αποτελείται από ανθρώπους που έχουν αυτοπροσδιοριστεί απολίτικοι με έναν ρητό και σαφή τρόπο. Δεν ασχολούνται καθόλου με την πολιτική, δεν ξέρουν και ούτε θέλουν να ξέρουν κάτι γι’ αυτήν, είναι ανέντακτοι φυσικά και τελείως αποστασιοποιημένοι από το κομματικό και πολιτικό σύστημα. Μια δεύτερη ομάδα αποτελείται από ανθρώπους που τυπικά ασχολούνται ή σχετίζονται με την πολιτική, αφού ακολουθούν ένα κόμμα κυρίως λόγω οικογενειακής παράδοσης ή κάποιων συγκυριών, οι οποίοι όμως δεν έχουν καθόλου πολιτική συγκρότηση, ούτε καν έναν έστω μίνιμουμ πολιτικό και ιδεολογικό μπούσουλα. Είναι απολίτικοι με έναν άρρητο και ασαφή τρόπο. Ουσιαστικά, κληρονόμησαν ή συμπτωματικά απέκτησαν την ιδιότητα να σχετίζονται με ένα κόμμα. Είναι φανερό όμως ότι αυτό δεν τους ταιριάζει, ζορίζονται με αυτό το βάρος, όχι γιατί έχουν επιλέξει έναν άλλο πολιτικό δρόμο, αλλά γιατί οι ίδιοι είναι «αλλού». Μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν μια σημαντική απολίτικη τάση εντός των κομμάτων.

Αυτοί οι συμπολίτες μας, που είναι όλων των ηλικιών και που τέμνουν οριζόντια την κοινωνία, δεν είναι μεν μια ομοιόμορφη μάζα, αλλά έχουν πολλά βασικά κοινά χαρακτηριστικά: δεν διαβάζουν, δεν γνωρίζουν ούτε τα στοιχειώδη για Ιστορία, πολιτική, ιδεολογίες, δεν ακούν και δεν βλέπουν ειδήσεις, δεν ενημερώνονται για τις τρέχουσες εξελίξεις στον τόπο και τον κόσμο, αδιαφορούν για τις σοβαρές εξελίξεις στον τόπο και τον κόσμο. Δεν θέλουν να κουράζουν το μυαλό τους, δεν τους αρέσουν οι δαιδαλώδεις διαδρομές της πολιτικής, δεν έχουν υπομονή να ακούσουν κάτι πέρα από το ελαφρύ και το επιφανειακό. Οι οθόνες των κινητών τηλεφώνων τους δεν είναι για σοβαρή πληροφόρηση ή για κείμενα, αλλά για ανάλαφρα βιντεάκια με πλακίτσες και χαβαλέ στο tik-tok και το you tube. Η εικόνα είναι γι’ αυτούς πιο οικεία από τον λόγο. Και αφού δεν κάνουν καμιά προσπάθεια ή δεν μπορούν να μπουν σε μια διαδικασία επιμόρφωσης, παρουσιάζονται ως επί το πλείστον συντηρητικοί και δεκτικοί στις κυρίαρχες αντιλήψεις.

Ένα αξιοσημείωτο κομμάτι αυτής της κοινωνικής μάζας επέλεξε να στείλει στο Ευρωκοινοβούλιο τον Φειδία Παναγιώτου. Από τους 70.000 ψηφοφόρους του υπήρξαν σίγουρα αρκετοί που τον στήριξαν για να δώσουν ένα μήνυμα στο πολιτικό σύστημα και την κομματοκρατία, για να στηλιτεύσουν ίσως την ανεπάρκεια του δικού τους κόμματος, όπως και για άλλους σοβαρούς πολιτικούς λόγους. Όμως η μεγάλη πλειοψηφία των υποστηρικτών του συμπεριφέρθηκε με έναν απολίτικο τρόπο. Η παρουσία του Φειδία ήρθε να δέσει με τη δική τους ιδιοσυγκρασία. Η ιδιομορφία των πρόσφατων εκλογών, με τις πολλαπλές ψηφοφορίες, την απουσία κρίσιμου διακυβεύματος, την παρουσία χιλιάδων υποψηφίων, την υπερίσχυση της εικόνας και της αφίσας εις βάρος των θέσεων, ενθάρρυνε περαιτέρω όλον αυτόν τον κόσμο να εκφραστεί αποφασιστικά υπέρ του Φειδία.

Γιατί όμως επέλεξαν τον Φειδία; Γιατί ο Φειδίας κουβαλά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που εκτιμούν και γιατί αυτός και ο περίγυρός του άγγιξαν το φιλότιμό τους. Ο Φειδίας παρουσιάστηκε ως ένας νεαρός πλακατζής και φαρσέρ, που μιλά βαριά κυπριακά, λίγο αγενής, λίγο αφελής, λίγο φωνακλάς, λίγο επιπόλαιος, λίγο αυθόρμητος, στοιχεία που τον έκαναν πολύ οικείο σε αυτούς. Στο πρόσωπό του ίσως έβλεπαν οι μεν νέοι τον εαυτό τους, οι δε μεγαλύτεροι τα παιδιά τους.

Ο Φειδίας, χωρίς πολιτική συγκρότηση, χωρίς θέσεις και πρόγραμμα, έγινε συμπαθής γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Δεν θα τον άντεχαν με πολιτικές θέσεις και πρόγραμμα, όπως δεν αντέχουν κανέναν. Η ειλικρίνεια και η απλότητα που επέδειξε εκτιμήθηκαν μεν, αλλά εκτιμήθηκαν σε συνδυασμό με την απολιτικοποίησή του. Δεν υπήρχαν άραγε άλλοι νέοι σε ηλικία υποψήφιοι στις ευρωεκλογές με ειλικρίνεια και απλότητα;

Ο επιτυχημένος επαγγελματικά και οικονομικά στο εξωτερικό Φειδίας, που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Κύπρου, άγγιξε το φιλότιμο των υποστηρικτών του. Δεν άγγιξε όμως το φιλότιμό τους έτσι γενικά και αόριστα, αλλά γιατί η επαγγελματική και οικονομική του επιτυχία σχετίζεται με γνώριμα πεδία γι’ αυτούς, όπως το tik tok και το you tube. Θα κέρδιζε άραγε τη συμπάθεια των συγκεκριμένων ανθρώπων, σε σημείο που θα τον ψήφιζαν για ευρωβουλευτή, ένας νέος που ξεκίνησε από ένα μικρό χωριό της Κύπρου και έγινε πετυχημένος επιστήμονας στο εξωτερικό;

Η οικογένεια του Φειδία έπαιξε σημαντικό ρόλο, ώστε να μεγαλώσει και άλλο το κύμα υποστήριξής του: πολυμελής, απλή, καθημερινή, αφτιασίδωτη, δεμένη και αγαπημένη, με τον πατέρα ιερέα και τη μητέρα νοσοκόμα. Μια χαρακτηριστική συντηρητική οικογένεια, δηλαδή, που άγγιξε επίσης το φιλότιμο των χιλιάδων ψηφοφόρων του.

Συμπερασματικά, οι πλείστοι από τους 70.000 ψηφοφόρους του Φειδία δεν ψήφισαν με πολιτικά κριτήρια, δεν είχαν υπόψη τους καμιά αντίσταση και καμιά διαμαρτυρία. Αν είχαν συνειδητά καταλήξει σε κάποια πολιτικά συμπεράσματα σε σχέση με το πολιτικό και κομματικό σύστημα, γιατί δεν επέλεξαν την αποχή ή γιατί δεν επέλεξαν άλλες εναλλακτικές φωνές, όπως έναν νέο, εκτός κατεστημένου και καθόλου διεφθαρμένο πολιτικό σχηματισμό ή νέα και άφθαρτα άτομα εντός των κομμάτων;

Δεν φταίει ο Φειδίας σε κάτι. Αυτός είναι. Δεν κρύφτηκε, εκφράστηκε με ειλικρίνεια και αποκαλύφθηκε με τον δικό του τρόπο και τη δική του ποιότητα μπροστά στην κοινωνία. Μάλιστα, μπορεί να τον δούμε στο μέλλον να βελτιώνεται και να εξελίσσεται σε ένα χρήσιμο προοδευτικό άτομο. Το πρόβλημα δεν είναι ο Φειδίας, αλλά εκείνη η κοινωνική μάζα που δεν ξέρει πού βαδίζει, που αδιαφορεί για τα μεγάλα και σημαντικά, που εμπνέεται από τα «εύκολα». Και αυτή η μάζα δεν είναι μόνο μεγάλη, αλλά και επικίνδυνη.

*Ιστορικός