Η αλλαγή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ

Οι αποφάσεις των κυβερνήσεων επηρεάζουν αυτές των κεντρικών τραπεζών και το αντίθετο, ενώ η σωστή συνεννόηση και ο κοινός στόχος αποδίδουν καλύτερα μεσομακροπρόθεσμα.

Είναι για αυτό τον λόγο που πολλές φορές γίνεται κριτική ότι η επιπλέον ρευστότητα που χορηγήθηκε στις αγορές μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, από το 2008, ήταν υπερβολική και οδήγησε σε αυξήσεις τιμών, χωρίς να υπάρχει η οικονομική βάση, ενώ δεν δρομολογήθηκε μέσα από σωστές δημοσιονομικές πολιτικές στον επανασχεδιασμό των οικονομιών, μέσα από θεσμικές αλλαγές, τεχνική αναβάθμιση και δημιουργία υποδομών (κάτι που είναι ο στόχος του Ταμείου Ανασυγκρότησης και εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια).

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία τον τελευταίο καιρό έχει αλλάξει ρητορική τονίζοντας ότι τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού θα παραμείνουν το επόμενο διάστημα (ενώ με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων λόγω του ιού τονιζόταν ότι το φαινόμενο είναι παροδικό), ήταν αναμενόμενη. H μόνη απορία ήταν το ποσοστό και η επιλογή της ΕΚΤ η οποία ήταν πιο «επιθετική» με αύξηση 0,50%. Παρόλο που αναφέρεται ότι η απόφαση ευθυγραμμίζει όλες σχεδόν τις κεντρικές τράπεζες, η FED, η οποία ξεκίνησε πρώτη τον γύρο των αυξήσεων, αναμένεται να προχωρήσει σε μεγαλύτερες αυξήσεις.

Το ζητούμενο είναι κατά πόσο οι αυξήσεις επιτοκίων αναμένεται να επιδράσουν δραστικά στην πορεία του πληθωρισμού. Αν κάποιος λάβει υπόψη τους λόγους που ωθούν τις τιμές προς τα πάνω, και αφορούν κυρίως τη μείωση της προσφοράς των προϊόντων λόγω τεχνητών παρεμβάσεων στις αγορές όπως οι κυρώσεις, τότε οι κινήσεις των κεντρικών τραπεζών δεν αποτελούν τη λύση. Εξάλλου, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι ίδιες οι κεντρικές τράπεζες είναι μέρος του προβλήματος, εφόσον οδήγησαν με τις ποσοτικές χαλαρώσεις σε φούσκωμα των τιμών, τις οποίες τώρα τρέχουν να συμμαζέψουν.

Η αύξηση των επιτοκίων σταδιακά θα μεταφερθεί στα δανειστικά επιτόκια, σε πρώτη φάση, και σε μεταγενέστερο χρόνο στα καταθετικά επιτόκια. Οπότε, τα τραπεζικά ιδρύματα θα επαναξιολογήσουν τα δανειακά τους χαρτοφυλάκια από τη μια και από την άλλη τους δείκτες ρευστότητας, εφόσον σταδιακά δεν θα υπάρχει αρνητικό επιτόκιο στη φύλαξη της επιπλέον ρευστότητας και οι καταθέτες θα επανέλθουν.

Ουσιαστικά, η αύξηση των επιτοκίων έχει στόχο την ενίσχυση των καταθέσεων και τον περιορισμό της ρευστότητας και κατ' επέκταση της ζήτησης στην αγορά, κάτι που θα πιέσει τις τιμές προς τα κάτω. Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα αποταμιεύουν περισσότερο και θα ξοδεύουν λιγότερο. Φυσικά, όπως είναι αντιληπτό, αυτό επηρεάζει αρνητικά την πορεία των οικονομιών.

H ΕΚΤ προβλέπει ένα δύσκολο φθινόπωρο λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση που δημιουργείται, με τις σχέσεις Ρωσίας-Ευρώπης να χειροτερεύουν. Οι πιθανές αποκοπές στην παροχή φυσικού αερίου σε συνδυασμό με την έλλειψη πρώτων υλών όπως το σιτάρι, θα ενισχύσουν αναπόφευκτα τις προκλήσεις και τις πιέσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Τα κρατικά ομόλογα

Η απόφαση της ΕΚΤ, πέρα από την αύξηση των επιτοκίων, συμπεριλάμβανε την υιοθέτηση αποτροπής του κατακερματισμού, δηλαδή της δυνατότητας παρέμβασης της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων εκεί και όπου χρειάζεται, με τα φώτα να είναι στραμμένα σε χώρες όπως η Ιταλία (η οποία διανύει μια περίοδο πολιτικής αστάθειας), η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Ουσιαστικά, η ΕΚΤ μετά από εξέταση συγκεκριμένων κριτηρίων και αξιολόγηση των αγοράς κρατικών ομολόγων, ανά περίπτωση, θα επεμβαίνει ως ο ρυθμιστής των αγορών, περιορίζοντας το κόστος δανεισμού για κάποιες χώρες.

Οι όροι που θέτει η ΕΚΤ για ενεργοποίηση του συγκεκριμένου μηχανισμού, συμπεριλαμβάνουν, σε γενικές γραμμές, την οικονομία στην οποία παρέχεται στήριξη να μην βρίσκεται υπό καθεστώς υπερβολικού ελλείμματος, το δημόσιο χρέος να αξιολογείται ως βιώσιμο, να παρουσιάζονται ισχυρές μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προοπτικές και οι εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να μην εμφανίζουν δημοσιονομικές ανισορροπίες. Ουσιαστικά η στήριξη της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων συνδέεται με την απόδοση και τις οικονομικές προοπτικές της χώρας, κάτι που θυμίζει λίγο πολύ εποχές μνημονίου.

Κάθε νοικοκυριό όπως και κάθε επιχείρηση συγκροτούν τον οικογενειακό ή επιχειρηματικό προϋπολογισμό ώστε να διασφαλίζεται για το κάθε άτομο, μέσα από το πέρασμα των χρόνων, ένα ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης για τον ίδιο και την οικογένειά του, ενώ για τις επιχειρήσεις η βιωσιμότητα και η ανάπτυξή τους. Ο συγκεκριμένος προϋπολογισμός προσαρμόζεται στα δεδομένα που επικρατούν στην αγορά αλλά και στο γενικότερο οικονομικό και πολιτικό κλίμα.

Σε περιόδους αστάθειας, μεταβλητότητας και ύφεσης συνήθως οι καταναλωτές είναι πιο επιφυλακτικοί ενώ σε περιόδους ευφορίας οι δαπάνες αυξάνονται.