Τι είναι ό,τι λάμπει;

Είναι κατανοητή η σπουδή μας να επιδείξουμε τα όποια αναπτυξιακά επιτεύγματά μας, είτε τούτα αφορούν μια επένδυση, κυρίως στον κατασκευαστικό κλάδο, είτε άλλα που αφορούν τη διασυνδεσιμότητά της, κατά γενική ομολογία απομονωμένης από τα σημαντικότερα κέντρα διεθνώς, Κύπρου.

Κατανοητή είναι και η υπερβολή στην προβολή που συνοδεύει, πολλές φορές, τέτοια επιτεύγματα, αφού λόγω του μικρού μας μεγέθους και της ρηχής οικονομίας μας, ένα έργο που αλλού δεν θα ήταν παρά ένα από τα πολλά ή μια ενέργεια δεν θα ήταν παρά άξια αναφοράς σε επαρχιακού επιπέδου δημοσιοσχετίστικες δράσεις, εδώ μεγεθύνεται και προσκαλεί, κάποτε, την παρουσία και του μισού Υπουργικού Συμβουλίου! Και αυτό είναι κατανοητό, αφού αυτά έχουμε, αυτά μπορούμε να κάνουμε και αυτά δείχνουμε, και είναι σημαντικά για το μέγεθός μας.

Το ουσιαστικό όμως ζήτημα είναι πως αυτά τα έργα, δράσεις, κινήσεις είναι τα μόνα που μπορούμε να δούμε! Να δούμε και να καταλάβουμε. Είναι «χειροπιαστά» για τα πούμε πιο συγκεκριμένα. Μπορούμε, για παράδειγμα, να δούμε μια πολυκατοικία, έστω και αν στο πολυδιαφημιζόμενο πλάνο ήταν δύο, δίπλα στη θάλασσα. Όπως μπορούμε να δούμε ένα αεροπλάνο μιας νέας αερογραμμής να προσγειώνεται στη Λάρνακα ή ένα καράβι να σαλπάρει από τη Λεμεσό για έναν προορισμό που μέχρι πρόσφατα δεν υπήρχε. Είναι εύκολο να δούμε έναν, ακόμα, δρόμο να διασχίζει τις αστικές μας περιοχές, έστω και αν η ευρωπαϊκή και διεθνής τάση εδώ και 30 χρόνια είναι να καταργούνται οι αστικές λεωφόροι που απλά διακινούν οχήματα και να υποκαθιστούνται από δρόμους ανάπτυξης και βιώσιμης ανθρώπινης δραστηριότητας και εμπειρίας.

Είναι βατό και κατανοητό από όλους να δούμε ένα μεγάλο γήπεδο δαπάνης πολλών εκατομμυρίων ευρώ να οικοδομείται για να φιλοξενήσει τριτοκλασάτες, με βάση τα ευρωπαϊκά και διεθνή στάνταρτ, ποδοσφαιρικές ομάδες. Αντίθετα, δεν είναι ορατό, ούτε «χειροπιαστό» ένα πρόγραμμα ανάπτυξης ταλέντων, δεξιοτήτων, γνώσεων και κατάρτισης στην εκπαίδευση των, κατά γενική ομολογία, αμόρφωτων πτυχιούχων μας ή των αθλητών μας που προσπαθούν, τις περισσότερες φορές μόνοι τους να ανεβάσουν ψηλά τη σημαία της χώρας.

Όπως δεν είναι ορατό ένα πρόγραμμα πολιτισμού ή οι δημοσιεύσεις σε έγκριτα ακαδημαϊκά περιοδικά ή η συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια, ενώ οι φοιτητικές εστίες, για παράδειγμα, είναι ορατές και διαφημίζονται ως «ατού» ενός πανεπιστημίου ως και αν η φοίτηση σε πανεπιστήμιο να είναι διακοπές σε τουριστικό θέρετρο all inclusive. Αντίστοιχα, δεν είναι ορατή η δουλειά που κάνει ένας μουσικός, ένας χορευτής, ένας ηθοποιός, αλλά ορατό είναι μόνο το κτήριο μέσα στο οποίο δίνει παράσταση. Ορατά είναι και τα πάρκινγκ γύρω του (sic). Εξίσου αόρατη είναι μια ουσιαστική πολιτική ενεργειακής μεταρρύθμισης και αναπροσαρμογής, ενώ η κατασκευή μιας δεξαμενής μαζούτ φαίνεται. Ορατά όμως είναι τα αποτελέσματα όλων αυτών, ανεξάρτητα αν είναι ορατό ή όχι το πώς προέκυψαν.

Ακόμα πιο απλά να το πούμε, για να το καταλάβουμε όλοι, ξέρουμε ότι δεν είναι ορατή η ποιότητα ενός φαγητού, αλλά είναι ορατή η ποσότητά του. Αλλιώς «γεμίζει» το μάτι μας σε ένα ανεξάντλητο «μπουφέ» προψημένων κατεψυγμένων φαγητών και δεκάδων κιλών σούβλας προερχόμενης από πατωμένο στις ορμόνες και στα αντιβιοτικά κρέας, και αλλιώς «γεμίζει» το στομάχι μας όταν φάμε ένα πιάτο με οργανικής προέλευσης φαγητό.

Το συμπέρασμα όλων αυτών δεν είναι άλλο από το γεγονός ότι μπορεί κάτι να είναι ορατό ή αόρατο, αλλά πάντοτε το αποτέλεσμα και οι συνέπειές του είναι ορατά. Μπορεί να μην καταθέτουμε θεμέλιους λίθους πάντοτε, αλλά πάντοτε το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αποτέλεσμα των έργων μας, υλικών και άυλων, φαίνεται.

Και το χειρότερο είναι ότι όσες υλικές υποδομές και αν δημιουργήσουμε, δεν θα αναπτυχθούμε αν δεν δημιουργήσουμε και τις άυλες, αφού μόνο εκείνες μπορούν να τους δώσουν υπόσταση και περιεχόμενο. Έστω και αν δεν συνεπάγονται κόψιμο κορδελών και photo-ops…