Ο Τραμπ καλείται να αποφασίσει για τους Κούρδους της Συρίας - Τι αντάλλαγμα θα ζητήσει από τον Ερντογάν;

«Ενώ οι συριακές πόλεις εξακολουθούν να γιορτάζουν την πτώση του καθεστώτος Άσαντ και η Δαμασκός είναι γεμάτη από Άραβες και Δυτικούς αξιωματούχους που ανακοινώνουν την έναρξη μιας νέας φάσης για τη Συρία, ο φάκελος της ανατολικής Συρίας παραμένει ένα ακανθώδες δίλημμα που μπορεί να εκραγεί ανά πάσα στιγμή» δήλωσε στο politis.com.cy η πολιτική αναλύτρια με ειδίκευση στα θέματα της Μέσης Ανατολής, Ευανθία Κουλουριώτη.

Ακολούθως προχώρησε σε μια γεωπολιτική ανάγνωση του φακέλου των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και της παρουσίας τους στα ανατολικά του Ευφράτη ποταμού εν μέσω εσωτερικών διαφορών, περιφερειακών και διεθνών παρεμβάσεων.

«Οι σημερινές επισκέψεις αντιπροσωπειών των SDF στη Δαμασκό», τόνισε, «δεν είναι οι πρώτες τους. Σκληρές διαπραγματεύσεις για την αναζήτηση μιας συναίνεσης που θα βόλευε το καθεστώς Άσαντ και τις SDF υπήρξαν και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Άσαντ». Εξήγησε δε ότι «οι δύο πλευρές συνδέονταν με στρατιωτικές σχέσεις στο Αφρίν, μια κοινή συμμαχία στη Μανμπίτζ, ενώ υπήρχαν διαφωνίες και συγκρούσεις στην ανατολική ύπαιθρο Ντέιρ εζ-Ζορ».

Η πολιτική αναλύτρια με ειδίκευση στα θέματα της Μέσης Ανατολής, Ευανθία Κουλουριώτη.

Οι σχέσεις των Κούρδων με τον Άσαντ

Ωστόσο, συνέχισε η κ. Κουλουριώτη, «μπορεί να ειπωθεί ότι η στρατιωτική επιχείρηση που ξεκίνησε η Τουρκία σε συντονισμό με τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση στην ανατολική Συρία με την ονομασία “Επιχείρηση Ειρηνική Άνοιξη” το 2019 σηματοδότησε μια σημαντική αλλαγή στις σχέσεις μεταξύ του καθεστώτος Άσαντ και των SDF, καθώς οι δυνάμεις που ανήκουν στο καθεστώς Άσαντ εισήλθαν στην ανατολική Συρία για να πολεμήσουν την Τουρκία και τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση και στη συνέχεια τοποθέτησαν τις δυνάμεις τους στην περιοχή Μανμπίτζ. Παράλληλα, αυξήθηκε η συνεργασία στο θέμα του πετρελαίου μεταξύ των δύο πλευρών».

Όμως, τόνισε, «παρά την προσέγγιση αυτή και παρά τη ρωσική διαμεσολάβηση, όλες οι επισκέψεις αντιπροσωπειών της εν λόγω πολιτοφυλακής απέτυχαν λόγω της αδιαλλαξίας των θέσεων των δύο πλευρών. Οι SDF επέμεναν στην αρχή της αυτοδιοίκησης για την ανατολική Συρία, ενώ ο Άσαντ επιβεβαίωνε την κεντρικότητα του συριακού κράτους».

Το δίλημμα της νέας συριακής κυβέρνησης

Ακολούθως επεσήμανε ότι «με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, η νέα συριακή κυβέρνηση αντιμετώπισε ένα δίλημμα όσον αφορά την αντιμετώπιση των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) και της ανατολικής Συρίας. Μετά την κατάρρευση των δυνάμεων του Άσαντ στην πόλη του Χαλεπιού και την ύπαιθρό της, η πολιτοφυλακή SDF μετακινήθηκε από τη συνοικία Sheikh Maqsoud για να εξαπλωθεί στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Χαλεπιού σε συντονισμό με το καθεστώς Άσαντ. Αυτό ώθησε τη συριακή ένοπλη αντιπολίτευση, με την υποστήριξη της Τουρκίας, να ξεκινήσει στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή Ταλ Ριφάατ και τα περίχωρά της. Εν τω μεταξύ, δυνάμεις της πολιτοφυλακής SDF προχώρησαν από τη Μανμπίτζ προς τον θερμοηλεκτρικό σταθμό στην ανατολική ύπαιθρο του Χαλεπιού και το αεροδρόμιο Κουέιρες».

«Όλες αυτές οι στρατιωτικές κινήσεις της πολιτοφυλακής SDF, σημείωσε η κ. Κουλουριώτη, «έστειλαν αρνητικά μηνύματα στη νέα συριακή κυβέρνηση, η οποία θεωρεί πλέον τις SDF αναπόσπαστο μέρος του καθεστώτος Άσαντ και πιστεύει ότι πρέπει να τερματιστούν, είτε διπλωματικά είτε στρατιωτικά».

«Για να αναλύσουμε την κατάσταση στην ανατολική Συρία, τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) και το μέλλον τους εκεί», ανέφερε, «πρέπει να ρίξουμε φως στην ίδια την πολιτοφυλακή, καθώς και στις απόψεις των περιφερειακών παραγόντων που εμπλέκονται άμεσα σε αυτόν τον φάκελο».

Τα πέντε βασικά αιτήματα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF)

«Με βάση την ανασκόπηση μέρους των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων μεταξύ αντιπροσωπείας των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων και αντιπροσωπείας της νέας συριακής διοίκησης στη Δαμασκό, μπορεί να ειπωθεί ότι υπάρχουν πέντε κεντρικά σημεία που η πολιτοφυλακή απαιτεί ως βάση για μια συνολική συμφωνία», δήλωσε η κ. Κουλουριώτη.

Επεσήμανε δε ότι «τα πέντε κεντρικά σημεία είναι συγκεκριμένα τα εξής:

1. Τον φάκελο της αυτοδιοίκησης της περιοχής του ανατολικού Ευφράτη.
2. Μερίδιο στη συριακή μεταβατική κυβέρνηση.
3. Οργανωτική παρουσία εντός του συριακού στρατού.
4. Διαχείριση των φυλακών για τους κρατούμενους της οργάνωσης ISIS.
5. Πετρέλαιο».

Οι θέσεις της Δαμασκού

Η Κουλουριώτη υπογράμμισε ότι «ενώ η νέα συριακή διοίκηση δείχνει ευελιξία στον φάκελο της αυτοδιοίκησης, αλλά με προϋποθέσεις, καθώς και με εγγυήσεις για ένα κουρδικό μερίδιο σε οποιαδήποτε μελλοντική μεταβατική κυβέρνηση και στον φάκελο του πετρελαίου στο πλαίσιο μιας εξίσωσης εταιρικής σχέσης, παραμένουν βαθιές διαφορές στον φάκελο των φυλακών των μαχητών του ISIS και της στρατιωτικής παρουσίας».

Από τη σκοπιά της Δαμασκού, είπε, «υπάρχουν αδιαπραγμάτευτα αιτήματα, τα οποία περιλαμβάνουν:

• Αναγνώριση της συριακής κυβέρνησης ως κεντρικής αρχής.
• Αποχώρηση όλων των μη Σύρων μαχητών από τις SDF με ταυτόχρονη διακοπή των δεσμών με το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν).
• Επανασχεδιασμός του χάρτη της αυτοδιοίκησης στην ανατολική Συρία, έτσι ώστε η Δαμασκός να αναλάβει τον έλεγχο των επαρχιών Ράκα και Ντέιρ εζ-Ζορ, καθώς και όλων των συνοριακών περασμάτων με το Ιράκ και την Τουρκία».

Το αδιέξοδο

«Όπως και με τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των SDF και του καθεστώτος Άσαντ», υπογράμμισε η κ. Κουλουριώτη, «οι πιθανότητες επίτευξης μιας άμεσης διπλωματικής λύσης μεταξύ των δύο μερών φαίνονται εξαιρετικά περίπλοκες, παρά το γεγονός ότι οι SDF επιδεικνύουν κάποια ευελιξία στον φάκελο της αποδέσμευσης από το PKK και την έξοδο των ξένων μαχητών, και παρά τις εντατικές επισκέψεις αξιωματούχων των SDF στην περιοχή του Κουρδιστάν στο Ιράκ και τη συνάντηση του Μασλούμ Αμπντί με τον Μασούντ Μπαρζανί για τη διαμεσολάβηση της κυβέρνησης του Ερμπίλ με την Άγκυρα».

Από την άλλη πλευρά, σημείωσε, «η νέα συριακή κυβέρνηση ενέτεινε τις διπλωματικές προσπάθειες για την υποστήριξη μιας λύσης στο ζήτημα αυτό μέσω επαφών με Αμερικανούς και Γάλλους αξιωματούχους και μιας επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών της Συρίας Άσαντ Αλ-Σιμπάνι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία έχουν επιρροή στην ανατολική Συρία». Επεσήμανε δε και την επίσκεψη του Άσαντ Αλ-Σιμπάνι στην Άγκυρα.

Στη συνέχεια εξέφρασε την εκτίμηση ότι «οι απευθείας διαπραγματεύσεις μεταξύ των SDF και της νέας συριακής διοίκησης δεν θα καταλήξουν σε αποτέλεσμα διαφορετικό από αυτό που λάμβανε χώρα κατά τη διάρκεια της παρουσίας του Άσαντ στη Δαμασκό, δηλαδή σε αδιέξοδο». Διατύπωσε δε την άποψη ότι «η λύση βρίσκεται εκτός των συνόρων της Συρίας».

Περιφερειακοί παίκτες: Τουρκία, Ισραήλ και Ιράν

«Εκτός από την Ουάσινγκτον», είπε η Κουλουριώτη, «στο θέμα της Ανατολικής Συρίας εμπλέκονται τρεις περιφερειακοί παράγοντες: Η Τουρκία, το Ισραήλ και το Ιράν».

«Η Άγκυρα», ανέφερε, «η οποία θεωρεί ότι ο φάκελος αυτός συνδέεται με την εθνική της ασφάλεια, επιμένει ότι οποιαδήποτε πολιτική ή στρατιωτική λύση στον φάκελο αυτό πρέπει να οδηγήσει στην ενότητα του συριακού εδάφους και στην αποτροπή κάθε είδους ομοσπονδίας ή αυτοδιοίκησης για την περιοχή αυτή. Στην πράξη, ο τουρκικός στρατός έχει αυξήσει την ανάπτυξή του κατά μήκος των συροτουρκικών συνόρων, με αυξημένη ετοιμότητα των δυνάμεων αυτών σε συντονισμό με ομάδες που συνδέονται με τον Συριακό Εθνικό Στρατό, τον οποίο υποστηρίζει η Άγκυρα».

Ακολούθως σημείωσε ότι «σε πολιτικό επίπεδο, η Τουρκία έχει εντείνει τις επικοινωνίες της με την κυβέρνηση Τραμπ για να υποστηρίξει την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων εκεί, με υποσχέσεις για την προστασία των Κούρδων στη Συρία, την καταπολέμηση της οργάνωσης ISIS και τη διασφάλιση των φυλακών των μαχητών της οργάνωσης ISIS στην ανατολική Συρία».

Από ισραηλινής πλευράς, υποστήριξε η Κουλουριώτη, «παρά τις δηλώσεις αξιωματούχων της κυβέρνησης Νετανιάχου που υποστηρίζουν τις SDF και την αυτοδιοίκηση στην ανατολική Συρία, δεν υπάρχει πρόθεση στρατιωτικής παρέμβασης του Ισραήλ σε αυτό το θέμα». Ωστόσο, επεσήμανε, «η ισραηλινή κυβέρνηση βασίζεται στην ικανότητά της να επηρεάσει τη θέση της κυβέρνησης Τραμπ για την επίτευξη μιας συμφωνίας που θα διαφυλάσσει τα συμφέροντα του Ισραήλ στη Συρία γενικότερα».

Όσον αφορά την ιρανική πλευρά, «η Τεχεράνη», είπε, «η οποία ηττήθηκε στη Δαμασκό με την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, βλέπει τον φάκελο της ανατολικής Συρίας ως μια ευκαιρία να διατηρήσει μέρος της επιρροής της στη συριακή γεωγραφία μέσω της υποστήριξης του λόμπι του PKK εντός των SDF και της απόρριψης οποιωνδήποτε παραχωρήσεων προς την Τουρκία και τη νέα συριακή διοίκηση».

Ντόναλντ Τραμπ

«Αν και η Τουρκία, το Ισραήλ και το Ιράν παίζουν ρόλο σε αυτό το ζήτημα, τον τελικό λόγο έχει η Ουάσιγκτον», τόνισε η Κουλουριώτη.

«Ο Τραμπ», πρόσθεσε, «πάντα τόνιζε την ανάγκη να αποσυρθούν οι αμερικανικές δυνάμεις από την ανατολική Συρία. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησής του, ο Τραμπ είχε δώσει εντολή για την απόσυρση αυτή, αλλά η πίεση του Κογκρέσου, το οποίο ελέγχεται από το Δημοκρατικό Κόμμα, τον ανάγκασε να σταματήσει την απόσυρση και να διατηρήσει έναν περιορισμένο αριθμό αυτών των δυνάμεων. Σήμερα, οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγχουν τόσο τη Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και τη Γερουσία, γεγονός που δίνει στον Τραμπ πλήρη εξουσία να λάβει την απόφαση που ταιριάζει στη στρατηγική του στην περιοχή».

Το ερώτημα, ανέφερε, είναι εάν ο Ντόναλντ Τραμπ «θα ικανοποιήσει τις SDF με αντάλλαγμα εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας ή θα ικανοποιήσει τους Τούρκους με αντάλλαγμα εγγυήσεις που θα περιλαμβάνουν τον συριακό φάκελο και άλλους φακέλους στην περιοχή;».

Τι αντάλλαγμα θα ζητήσει ο Τραμπ από τον Ερντογάν;

Η κ. Κουλουριώτη σημείωσε ότι «η νέα συριακή διοίκηση επιδιώκει να μειώσει τις εντάσεις με όλους σε αυτό το στάδιο και η υιοθέτηση της απόφασης να διεξαγάγει στρατιωτική επιχείρηση κατά των SDF για να ικανοποιήσει την Άγκυρα θα ήταν καταστροφική για τις σχέσεις της Δαμασκού με την Ουάσιγκτον και την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Αντίθετα, όπως είπε, «οι SDF προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτή την κατάσταση για να αποκομίσουν μια συμφωνία με τις λιγότερες παραχωρήσεις, βασιζόμενοι στην αμερικανική προστασία και την υποστήριξη ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών».

Ωστόσο, υποστήριξε, «οι SDF ξεχνούν ότι όταν η περιοχή του Κουρδιστάν του Ιράκ ζήτησε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της το 2017, βασιζόμενη στην αμερικανική προστασία, η προστασία αυτή εξαφανίστηκε όταν ο Κασέμ Σουλεϊμανί οδήγησε μια αυτοκινητοπομπή των Δυνάμεων Λαϊκής Κινητοποίησης από τη Βαγδάτη προς το Κιρκούκ».

Εξέφρασε δε την άποψη ότι «η νέα κυβέρνηση Τραμπ θα είναι αυτή που θα αποφασίσει για το μέλλον της ανατολικής Συρίας, με προτίμηση στο τουρκικό όραμα». Διερωτήθηκε ωστόσο «τι θα πάρει όμως ο Τραμπ ως αντάλλαγμα από τον Ερντογάν;».