«Η επίσκεψη του Προέδρου και ο δείκτης πολυπλοκότητας του Κυπριακού» του Διονύση Διονυσίου

Το 2014

θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα μηνύματα που έστειλε και στέλνει ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τα τελευταία 10 χρόνια έχουν διαχρονική συνέπεια. Το 2014, ως αντιπρόεδρος της αμερικανικής κυβέρνησης, ήρθε στην Κύπρο και μίλησε με πειστικότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο για την ανάγκη λύσης του Κυπριακού. Υπέδειξε τα τεράστια οικονομικά οφέλη της λύσης. Ανέπτυξε με λεπτομέρεια τη γεωπολιτική σημασία της Κυπριακής Δημοκρατίας προσδίδοντάς της μάλιστα και ρόλο σε ό,τι αφορά τη δημιουργία ενός άξονα διακίνησης φυσικού αερίου στην περιοχή. Υποσχέθηκε την κάθοδο κολοσσών στις εξορύξεις φυσικού αερίου, με την Exxon αρχικά και τη Chervron στη συνέχεια να έρχονται στη χώρα μας.

Το 2014 υπήρχαν πραγματικές ελπίδες για λύση του Κυπριακού, αφού όλοι οι εμπλεκόμενοι στην Κύπρο, τα Ηνωμένα Έθνη, οι εγγυήτριες δυνάμεις και η Ευρωπαϊκή Ένωση, έδειχναν έτοιμοι να προχωρήσουν. Ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Μουσταφά Ακιντζί στην ηγεσία των Τ/Κ η αισιοδοξία ενισχύθηκε, μέχρι βεβαίως την κατάρρευση των πάντων στο Κραν Μοντανά. Ποιος ευθυνόταν γι' αυτό; Όλη η Δύση και τα Ηνωμένα Έθνη στήριζαν μια λύση στο Κυπριακό, ωστόσο η ελληνοκυπριακή κοινότητα με ηγέτη τον Νίκο Αναστασιάδη, ΥΠΕΞ τον Νίκο Χριστοδουλίδη, αλλοπρόσαλλο σύμβουλο τον Νίκο Κοτζιά και οιωνεί κυβερνήτη της χώρας τον Ρώσο πρέσβη Οσάτσι κινήθηκαν σε διαφορετικό μήκος κύματος. Η Κύπρος την περίοδο αυτή ήταν μέλος της ΕΕ αλλά στην πράξη ανήκε σε διαφορετική σφαίρα επιρροής. Στη χώρα μας κουμάντο στο Κυπριακό έκανε ο Λαβρόφ ο οποίος δεν ήθελε λύση δυτικού τύπου στην Κύπρο. Στην οικονομία το πάνω χέρι είχαν οι Ρώσοι ολιγάρχες του Πούτιν, ενώ μερικά δικηγορικά και λογιστικά γραφεία και βεβαίως ο Νίκος Αναστασιάδης και η ομάδα του που έγιναν όλοι πολυεκατομμυριούχοι. Αυτοί ρύθμιζαν τις εκδόσεις διαβατηρίων μέσω του Υπουργικού Συμβουλίου, αυτοί συντόνιζαν την οικοδομική ανάπτυξη μέσω ενός στενού κύκλου εργολάβων, συγγενών και φίλων.

Όλοι αυτοί οι κοκορόμυαλοι δεν μπορούσαν να δουν τη μεγάλη εικόνα. Το πακέτο Μπάιντεν του 2014, που ήταν λύση του Κυπριακού σε συνδυασμό με τη δημιουργία ενεργειακού τόξου με τη συμμετοχή Ισραήλ-Αιγύπτου-Ελλάδας-Κύπρου-Τουρκίας θα μπορούσε να κάνει τζίρους τρισεκατομμυρίων προς όφελος των λαών της περιοχής, αλλά και των Ε/Κ και των Τ/Κ. Δυστυχώς η ομάδα Αναστασιάδη επέλεξε έναν τζίρο 7 δισ. δολάρια για να εκδώσει 6.000 διαβατήρια, κυρίως σε Ρώσους, Κινέζους και κάποιους διεθνείς απατεώνες τα οποία μοιράστηκαν κάποιοι στενοκέφαλοι και κυρίως μοναχοφαγάδες πολιτικοί και ντιβέλοπερ. Χαρακτηριστική είναι η φράση ατόμου του στενού περιβάλλοντος του Αναστασιάδη στον γράφοντα: «Καλά, θα λύσουμε το Κυπριακό για να εκδίδουν διαβατήρια και οι Τουρκοκύπριοι;».

Το 2024

Ο Τζο Μπάιντεν την περασμένη Τετάρτη μας έστειλε παρόμοιο μήνυμα: Λύση του Κυπριακού, ανάπτυξη της ενεργειακής μας συνεργασίας, χρήση της Κύπρου ως διαύλου μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας αλλά και ως βάσης για στάθμευση και διακίνηση στρατευμάτων. Τα πράγματα βέβαια σε σχέση με το 2014 έχουν γίνει ακόμα πιο πολύπλοκα. Ποια είναι τα σημερινά δεδομένα;

* Το 2014 η Κύπρος πατούσε σε δύο βάρκες, με το Κρεμλίνο να διαθέτει τεράστια επιρροή στη Λευκωσία. Το 2024 η Κύπρος βρίσκεται σε φάση απορωσοποίησης. Μέσα από την επιβολή κυρώσεων έχουν απομακρυνθεί από την Κύπρο εταιρείες και ολιγάρχες του Πούτιν, η δε Εθνική Φρουρά απαλλάσσεται σταδιακά από τους ρωσικούς εξοπλισμούς. Η αξιοπιστία της Κύπρου στους δυτικούς κύκλους ως εκ τούτου έχει ανέβει κατακόρυφα. Στην Κύπρο παραμένει ένα υγιές κομμάτι Κυπρίων ρωσικής καταγωγής που συνεισφέρουν πολλαπλά στην κυπριακή οικονομία οι οποίοι στο μέλλον είναι πολύ πιθανό να καθορίσουν και μια νέα, ποιοτική πλέον σχέση με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

* Το 2014 η Τουρκία ήταν στο παιχνίδι της λύσης, αποδεχόμενη την κατάθεση χάρτη από τον Ακιντζί στο Μοντ Πελεράν το 2016 και έναρξη συζήτησης για την κατάργηση των εγγυήσεων στη Γενεύη και το Κραν Μοντανά. Σήμερα εμφανίζεται πιο σκληρή εισάγοντας τον όρο περί κυριαρχικής ισότητας και στηρίζοντας τον Ερσίν Τατάρ ο οποίος κάνει λόγο για λύση 2 κρατών. Βεβαίως, αν συντρέχουν σωστοί λόγοι για την ίδια, η Τουρκία μπορεί να κινηθεί απρόβλεπτα και αναπάντεχα.

* Το 2014 η υλοποίηση του ενεργειακού τόξου ηχούσε περισσότερο ρεαλιστική αφού οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ-Αιγύπτου ήταν διαχειρίσιμες. Σήμερα οι σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας δεν φαίνεται να γεφυρώνονται τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, με τους Ισραηλινούς λογικά να μην βλέπουν με θετικό μάτι ούτε την εξομάλυνση των σχέσεων Κύπρου-Τουρκίας. Για το κράτος του Ισραήλ η Κύπρος μετατρέπεται σταδιακά σε οικονομική και στρατιωτική βάση, χωρίς ακόμα να μπορεί η Λευκωσία να προσμετρήσει με ακρίβεια τα υπέρ και τα κατά.

Σύγκριση

Κάποιοι διερωτώνται πότε θα μπορούσαν να επιλυθούν ευκολότερα τα προβλήματα της περιοχής; Το 2014 ή σήμερα, το 2024;

Το 2014 τα προβλήματα θα μπορούσαν να ιδωθούν και να εξομαλυνθούν με συνέργειες κυρίως στην οικονομία και μέσα από την εκμετάλλευση των εμπλεκομένων οικονομικών συμφερόντων με καταλύτη κυρίως το φυσικό αέριο. Λογικά το 2014 η προσέγγιση των Αμερικανών ήταν περισσότερο οικονομική-γεωπολιτική. Το 2024 εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή οικονομική διάσταση, αλλά λόγω πολιτικής ρευστότητας στη Μέση Ανατολή και εν μέσω δύο πολέμων η προσέγγιση έχει καταστεί και εξόχως γεωστρατηγική. Η απόφαση της Τουρκίας να τηρήσει ουδέτερη στάση στο Ουκρανικό, να στηρίξει την τρομοκρατική Χαμάς στη Γάζα, να κινείται εκβιαστικά προς τους BRICS την κατέστησε μη προβλέψιμη, αν όχι αναξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ και εν γένει της Δύσης. Αυτό έδωσε την ευκαιρία αρχικά στην Ελλάδα να ισχυροποιήσει τη θέση της και στη συνέχεια στην Κύπρο να θεωρεί ότι έχει αναβαθμιστεί γεωπολιτικά και κυρίως γεωστρατηγικά. Στην Κύπρο λειτουργούν βρετανικές βάσεις, υπάρχει αμερικανικό ελικοδρόμιο, ετοιμάζεται ναύσταθμος στο Μαρί, θα επιχειρηθεί αναβάθμιση του λιμανιού της Λάρνακας ώστε να ναυλουχεί σε αυτό μέρος του αμερικανικού και του γαλλικού στόλου στην ανατολική Μεσόγειο, ενώ η αεροπορική βάση Ανδρέας Παπανδρέου είναι πάντα στη διάθεση των ΗΠΑ, της Γαλλίας και βεβαίως και της Ελλάδας. Η Κυπριακή Δημοκρατία επιπλέον, όποτε κρίνεται αναγκαίο, μετατρέπεται σε πεδίο βολής και ασκήσεων του ισραηλινού στρατού.

Πολυπλοκότητα

Αυτή η νέα τάξη πραγμάτων θα διευκολύνει ή μήπως δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην επίλυση του Κυπριακού;

Αν οι κινήσεις των Αμερικανών προσβλέπουν σε μόνιμη αξιοποίηση της Κύπρου ως στρατιωτικής βάσης για έλεγχο της Μεσης Ανατολής, τότε θα πρέπει να αναμένει κανείς με ενδιαφέρον τις απαντήσεις της Τουρκίας. Η οποίαν μια βδομάδα μετά την επίσκεψη Χριστοδουλίδη στην Ουάσινγκτονν δεν έχει προβεί σε κανένα ακόμα σχόλιο. Τι προσμετρά η Άγκυρα; Από την άλλη ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έκανε την περασμένη Πέμπτη μια τοποθέτηση μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη η οποία αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του προβλήματος, δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στην αισιόδοξη πλευρά των πραγμάτων. Όπως είπε, «από ένα σημείο διεθνούς ακινησίας, η Κύπρος και η επίλυση του κυπριακού ζητήματος αντιμετωπίζονται τώρα ως μέρος λύσης στην εξίσωση της πιο ευαίσθητης περιοχής στον παγκόσμιο χάρτη και αυτή η αλλαγή οπτικής μπορεί να μετουσιωθεί, ελπίζω, και σε μία αλλαγή σελίδας».

Μακάρι να έχουν έτσι τα πράγματα, αν και είναι επιβεβλημένο να σημειωθούν και κάποια αυτονόητα. Οι προοπτικές για λύση στο Κυπριακό υπάρχουν, παρά τις αποτυχημένες προσπάθειες το 2004 και το 2017. Είναι ξεκάθαρο ότι το πρόβλημα δεν λύνεται με ευχές. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι κάθε νέα προσπάθεια λύσης αυξάνει τον δείκτη πολυπλοκότητάς του. Κάθε φορά απαιτείται μεγαλύτερη προσπάθεια, περισσότερη σκέψη και ιώβειος υπομονή για προσέγγιση του προβλήματος.