ΚΥΠΡΙΑΚΟ: Φάγαμε τα νιάτα μας σε δείπνα και ελπίδες - Τα ψάρια άνοστα, οι σωτήρες της φακής και το χάσμα αγεφύρωτο

kateliadi@politis-news.com

Το 2001 άρχισαν οι Τουρκοκύπριοι να βγαίνουν κατά χιλιάδες στους δρόμους της κατεχόμενης Κύπρου, με αίτημα την απελευθέρωση από τη μεγάλη «φυλακή» του Ντενκτάς και της Άγκυρας – όλη τους η ζωή περνούσε μέσα από την Τουρκία (να ταξιδέψουν, να λάβουν μέρος σε αθλητικά και πολιτιστικά γεγονότα, να σπουδάσουν, για επιχειρείν, εμπόριο κλπ) λόγω ελληνοκυπριακού εμπάργκο ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Πλησίαζε η ώρα της ένταξης τής Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και δεν ήθελαν να χάσουν το τρένο – φοβόντουσαν και την σταδιακή εξαφάνισης τής κοινότητάς τους λόγω μαζικής μετανάστευσης των νεαρών Τουρκοκυπρίων, που δεν άντεχαν άλλο να ζουν στο -αποκλεισμένο από όλο τον κόσμο- μισό νησί. Πρωταγωνιστής των διαδηλώσεων για λύση-επανένωση η τουρκοκυπριακή συντεχνία των δασκάλων KTOS, η οποία επαναστάτησε ενάντια στις διχοτομικές πολιτικές του Ντενκτάς, ζητώντας αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, εισαγωγή της ελληνικής γλώσσας ως επιλεγόμενο μάθημα στα σχολεία των κατεχομένων κλπ. Διακήρυξη της KTOS (2001) είχε τίτλο «Άγκυρα, δεν θέλουμε ούτε τα λεφτά σου, ούτε το οικονομικό σου πακέτο, ούτε τους υπαλλήλους σου» - η λεγόμενη Αστυνομία είχε εισβάλει στα γραφεία της Συντεχνίας και ο «εισαγγελέας» πήρε οδηγίες από τον Ντενκτάς να βρει τρόπους να απαγορευθεί στους συνδικαλιστές δασκάλους να διδάσκουν. Στα ελληνοτουρκικά, τα πράγματα πήγαιναν καλά. Σε συνάντηση των τότε υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας – Τουρκίας, Γιώργου Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ αντίστοιχα, ο πρώτος χόρεψε ζεϊμπέκικο και ο δεύτερος του βαρούσε παλαμάκια.

Διαδηλώσεις Τουρκοκυπρίων

Το 2002, οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίες των Τουρκοκυπρίων είχαν πια πυκνώσει και γίνει πιο μαζικές - με διοργανωτή την πλατφόρμα «Αυτή η χώρα είναι δική μας» και με συνθήματα «Ειρήνη και Δημοκρατία», «Ντενκτάς παραιτήσου», «Εδώ και τώρα ειρήνη», «Συνύπαρξη - ΕΕ». Στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση στα κατεχόμενα, το Τουρκικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, με σύνθημα «Ομοσπονδιακή Λύση» και από κοινού ένταξη Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στην ΕΕ, ήρθε πρώτο με ποσοστό 33,98% έναντι του δεύτερου κόμματος, αυτού της Εθνικής Ενότητας του Ραούφ Ντενκτάς, το οποίο έλαβε 32,47%. Στις 15 Ιανουαρίου 2003, η ελληνική υπηρεσία του BBC μετέδωσε ότι τόσο ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, όσο και η Ουάσινγκτον, χαρακτήρισαν «θετικό μήνυμα» τις μαζικές διαδηλώσεις των Τουρκοκυπρίων: Για τον επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών, η διαδήλωση της Τρίτης αλλά και οι προηγούμενες διαδηλώσεις είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα ότι Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι αποδέχονται το σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού. «Ο λαός εκφράζεται και είναι πολύ δύσκολο να μην τον ακούσουμε, να μην αφουγκρασθούμε το μήνυμα που στέλνει, ιδιαίτερα όταν αυτό έρχεται από τόσες χιλιάδες ανθρώπους» δήλωσε ο Κόφι Ανάν, προσθέτοντας: «Απευθύνω έκκληση στους ηγέτες της Κύπρου να ακούσουν την φωνή των απλών πολιτών που σαφέσταστα τάσσονται υπέρ της ειρήνης». «Η μαζική συμμετοχή στη διαδήλωση αποδεικνύει πως έφθασε η στιγμή για να γίνει το μεγάλο βήμα προς την ενοποίηση του νησιού» δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπος του Λευκού Οίκου, Ρίτσαρντ Μπάουσερ. Κατά τη διαδήλωση της 15^ης Ιανουαρίου του 2003 συμμετείχαν τουλάχιστον 50.000 Τουρκοκύπριοι, σε ένα από τα μεγαλύτερα συλλαλητήρια που έγιναν ποτέ στην κατεχόμενη Κύπρο - τριάντα χρόνια μετά τη βίαιη διαίρεση του νησιού από τον τουρκικό στρατό, οι διαδηλωτές εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο σχέδιο λύσης των Ηνωμένων Εθνών, που στόχο είχε την επανένωση της Κύπρου.

2003

Στις 28 Φεβρουαρίου του 2003, στις 10:00 το πρωί, πραγματοποιήθηκε στην Λευκωσία η νέα κοινή συνάντηση του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν με τον νεοεκλελεγμένο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσο Παπαδόπουλο, και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ραούφ Ντενκτάς. Παρών στη συνάντηση ήταν και ο απερχόμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης. Το ραντεβού Παπαδόπουλου – Ντενκτάς με τον Κόφι Ανάν, ανανεώθηκε για τις 10 Μαρτίου στη Χάγη για να του «αναφέρουν αν είναι έτοιμοι ή όχι να υπογράψουν ένα δεσμευτικό έγγραφο σύμφωνα με το οποίο θα υποβάλουν τη Συμφωνία Εγκαθίδρυσης για έγκριση σε χωριστά και ταυτόχρονα δημοψηφίσματα στις 30 Μαρτίου, ούτως ώστε να επιτευχθεί μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος». Στις 4:00 το απόγευμα της ίδιας μέρας, στην Βουλή των Αντιπροσώπων, πραγματοποιήθηκε η τελετή εγκατάστασης του νέου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Τάσσου Παπαδόπουλου. Την πιο κρίσιμη στιγμή του Κυπριακού, το ΑΚΕΛ προτίμησε να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Τάσσο Παπαδόπουλο της λεγόμενης σκληρής γραμμής στο Κυπριακό, παρά να αφήσει ακόμα λίγους μήνες τον Γλαύκο Κληρίδη, όπως ζήτησε ο ίδιος, για να υπογράψει το Σχέδιο Λύσης του Κυπριακού. Στον δε Δημοκρατικό Συναγερμό υπήρχε κάποιου είδους διάσπαση - κατέβηκε στις εκλογές με τον ιστορικό ηγέτη της παράταξης, Γλαύκο Κληρίδη (ο οποίος είχε δηλώσει ότι δεν θα ξανακατέβαινε στις εκλογές, αλλά είχε αλλάξει γνώμη λόγω Κυπριακού), και τον Αλέκο Μαρκίδη, ο οποίος ήταν κακοφανισμένος, γιατί του είχε τάξει ο Κληρίδης ότι θα ήταν αυτός υποψήφιος και θεώρησε ότι τον ξεγέλασε. Είχε προηγηθεί ο τραγέλαφος με την στήριξη - ξεστήριξη του ΔΗΣΥ (με πρόεδρο τον Νίκο Αναστασιάδη) στον τότε πρόεδρο της ΕΔΕΚ, Γιαννάκη Ομήρου. Στις 16 Απριλίου 2003 υπογράφηκε στην Αθήνα η ένταξη δέκα νέων κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε μια μεγαλοπρεπή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Στοά του Αττάλου, στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών, έλαβε χώραν η μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της Ένωσης, στην οποία εισήλθαν ως ισότιμα μέλη η Μάλτα, η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Τσεχία και η Κύπρος με άλυτο το Κυπριακό. Στις 23 Απριλίου 2003 (ήταν Τετάρτη), ο Ραούφ Ντεντκτάς αποφάσισε μονομερώς να ανοίξει το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας στην Λευκωσία σε μια προσπάθεια να εκτονώσει τις αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων, που ήταν ένα βήμα πριν την έκρηξη – ήταν σε άσχημη οικονομική κατάσταση. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι πέρασαν στην άλλη πλευρά, σε κλίμα μεγάλης συγκίνησης – μετά από τρεις δεκαετίες. Οι Τουρκοκύπριοι υποδέχονταν τους Ελληνοκύπριους περίπου ως… απελευθερωτές – θερμά καλωσορίσματα, κεράσματα, σκληρό νόμισμα η λίρα (ήταν πριν την οικονομική κρίση των Ελληνοκυπρίων και πριν την φυσικοαερολογία στην κυπριακή ΑΟΖ). Ο Τάσσος Παπαδόπουλος και η κυβέρνησή του παρακολουθούσαν αμήχανοι και μικρόνοα, το βιβλίο της νεότερης Ιστορίας του τόπου να γυρίζει σελίδα.

2004

Ένα χρόνο μετά τη διάνοιξη σημείων διέλευσης ένθεν κακείθεν της γραμμής κατάπαυσης του πυρός, το Σάββατο 24 Απριλίου του 2004, σε χωριστά δημοψηφίσματα, οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν το σχέδιο λύσης του κυπριακού προβλήματος, 76% είπε «όχι» στο Σχέδιο Ανάν, ενώ στα κατεχόμενα το «ναι» έλαβε 65%. Είχε προηγηθεί το διάγγελμα τού Πρόεδρου της Δημοκρατίας, Τάσσου Παπαδόπουλου, ο οποίος πήρε τον λαό σε δημοψήφισμα αλλά με δάκρυα στα μάτια τον κάλεσε να ψηφίσει βροντερό «όχι» διότι δεν παρέλαβε κράτος για να παραδώσει κοινότητα. Το ΑΚΕΛ, που έβαλε πάνω από την πατρίδα το κόμμα, ψήφισε «όχι» για να τσιμεντώσει το «ναι»! Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Νίκος Αναστασιάδης, στήριξε γενναία το «ναι» κόντρα στην πλειοψηφία του κόμματός του που ήταν κατά του σχεδίου, βάζοντας πάνω από το κόμμα την πατρίδα. Ο Συναγερμός μπήκε σε μεγάλη εσωστρέφεια, στις πρώτες ευρωεκλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις 13 Ιουνίου 2004, στελέχη του ΔΗΣΥ κατήλθαν με δικό τους συνδυασμό με επικεφαλής του ψηφοδελτίου τον Γιαννάκη Μάτση, ο οποίος και εκλέγηκε ευρωβουλευτής. Παρόλα αυτά, ο ΔΗΣΥ ήρθε πρώτο κόμμα, αρκετοί ψηφοφόροι του ΑΚΕΛ πήγαν για μπάνιο στη θάλασσα…

Χριστόφιας Πρόεδρος

Την 1^η Ιανουαρίου του 2007, ο Μπαν Κι Μουν διαδέχθηκε τον Κόφι Ανάν στη θέση του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών. Τo 2008, ο ηγέτης του «όχι» Τάσσος Παπαδόπουλος χάνει τις προεδρικές εκλογές – δεν κατάφερε καν να περάσει στον δεύτερο γύρο, τον κέρδισαν δύο υποστηρικτές της λύσης, οι Δημήτρης Χριστόφιας και Ιωάννης Κασουλίδης. Η εκλογή του ΓΓ του ΑΚΕΛ, Δημήτρη Χριστόφια, στην Προεδρία της Δημοκρατίας, αναγέννησε την ελπίδα για επίλυση τού κυπριακού προβλήματος – ηγέτης των Τ/κ ήταν ο σύντροφός του, Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Αμέσως μετά την εκλογή Χριστόφια το 2008, έπεσε το τείχος της οδού Λήδρας (3 Απριλίου 2008) – ο τότε πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Νίκος Αναστασιάδης, στήριζε τις προσπάθειες Χριστόφια για επίλυση τού Κυπριακού, ενώ το ΑΚΕΛ συγκυβερνούσε με το Δημοκρατικό Κόμμα του Μάριου Καρογιάν και την ΕΔΕΚ του Γιαννάκη Ομήρου. Οι συνομιλίες Χριστόφια – Ταλάτ είχαν αποτέλεσμα σοβαρές συγκλίσεις.

Για τα μάτια τού Καρογιάν

Αρχές του 2010, η τουρκοκυπριακή κοινότητα ετοιμαζόταν για εκλογές και ο Ταλάτ εκλιπαρούσε -που λέει ο λόγος- τον σύντροφό του να καταγράψουν τις συγκλίσεις σε μια κόλλα χαρτί, η οποία θα τον βοηθούσε να επανεκλεγεί. Ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, ήρθε στην Κύπρο (31 Ιανουαρίου – 2 Φεβρουαρίου), με στόχο να ανακοινώσει σημαντική πρόοδο στο Κυπριακό. Ο Χριστόφιας δεν έκανε το χατίρι του Ταλάτ, διότι τον «απειλούσε» ο Καρογιάν ότι εάν γινόταν δεκτό το αίτημα του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, θα αποχωρούσε από την κυβέρνηση (πιεζόταν εσωκομματικά από τον Νικόλα Παπαδόπουλο). Τελικά, ο Ταλάτ έχασε τις εκλογές από τον Ντερβίς Έρογλου της γραμμής Ντενκτάς, αποχώρησε από την κυβέρνηση η ΕΔΕΚ του Ομήρου λόγω σοβαρών διαφωνιών στο Κυπριακό, και ο Νίκος Αναστασιάδης έκανε τη μεγάλη στροφή, άλλαξε τη ρητορική του και έβαλε πλώρη για τις προεδρικές του 2013.

2011 - 2015

Το 2011 άρχισε η οικονομική κρίση στις ελεύθερες περιοχές, το Κυπριακό μπήκε σε δεύτερη μοίρα… κι ύστερα ήρθε το Μαρί (Ιούλιος) που αποτέλειωσε την κυπριακή οικονομία και τον πολιτικό Δημήτρη Χριστόφια. Αποχώρησε από την κυβέρνηση το ΔΗΚΟ του Καρογιάν και τον Σεπτέμβριο, ο Χριστόφιας αποφάσισε να προχωρήσει με γεώτρηση στο τεμάχιο «12» της κυπριακής ΑΟΖ, ελπίζοντας ότι θα αλλάξει η πολιτική ατζέντα. Κάπως έτσι προστέθηκε στο Κυπριακό η παράμετρος φυσικό αέριο. Η κυπριακή οικονομία κατέρρεε, ο Πρόεδρος Χριστόφιας προσέφυγε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης το καλοκαίρι του 2012 και «κουντούσε τζιει τζιει» την υπογραφή του Μνημονίου μέχρι να ολοκληρωθεί η θητεία του και να τα φορτωθεί ο Αναστασιάδης, όπως και έγινε. Τον Φεβρουάριο του 2013 εξελέγη Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Νίκος Αναστασιάδης, με τις ψήφους του ΔΗΚΟ του Μάριου Καρογιάν. Ακολούθησε κούρεμα των τραπεζών, κλείσιμο της Λαϊκής, Μνημόνιο και… άναμμα τής φλόγας στο «Αφροδίτη» του «12» της κυπριακής ΑΟΖ τον Σεπτέμβριο του 2013. Τον Δεκέμβριο, ο Καρογιάν έχασε τις εσωκομματικές εκλογές και πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος αναδείχθηκε ο Νικόλας Παπαδόπουλος. Τον Φεβρουάριο του 2014 οι Αναστασιάδης-Έρογλου συμφώνησαν σε ένα κοινό ανακοινωθέν, το οποίο σηματοδοτούσε την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την αποχώρηση του ΔΗΚΟ του Παπαδόπουλου από την κυβέρνηση Αναστασιάδη (το κοινό ανακοινωθέν του 2014 δεν είναι τίποτα κοντά στην ανακοίνωση του ΟΗΕ του άτυπου δείπνου της Νέας Υόρκης στις 15 Οκτωβρίου 2024, το οποίο ο κ. Παπαδόπουλος θεωρεί μεγάλη επιτυχία!). Τον Απρίλιο του 2015, ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας εκλέγεται ο Μουσταφά Ακιντζί και οι ελπίδες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, για λύση του Κυπριακού, αναπτερώνονται.

Μοντ Πελεράν Ι & ΙΙ

Την άνοιξη του 2016 η Κύπρος βγαίνει από το Μνημόνιο και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ξαναπιάνει το Κυπριακό, και το φθινόπωρο το πηγαίνει στο Μοντ Πελεράν της Ελβετίας – το ΑΚΕΛ στέκεται δίπλα του και ο Ταγίπ Έρντογαν μιλά για ανοικτό παράθυρο ευκαιρίας επίλυσης του Κυπριακού που θα κλείσει τέλη του 2016. Στο Μοντ Πελεράν Ι (ακολούθησε και Μοντ Πελεράν ΙΙ), η τουρκοκυπριακή πλευρά έδωσε πρόταση που ήταν κοντά στις θέσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, την οποία μεταβίβασε προφορικά ο Ακιντζί στον Αναστασιάδη. Ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής πλευράς ζήτησε διακοπή των συνομιλιών για μία εβδομάδα, ώστε να μπορέσει ο Άντρος Κυπριανού, ΓΓ του ΑΚΕΛ τότε, να ενημερώσει τα Σώματα τού κόμματός του (δεν ζήτησε ποτέ κάτι τέτοιο ο κ. Κυπριανού). Μεταξύ Μοντ Πελεράν Ι και ΙΙ, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μετέβη στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα (16 Νοεμβρίου 2016). Την Κυριακή 20 Νοεμβρίου, πρώτη ημέρα του Μοντ Πελεράν ΙΙ, έγινε γνωστό ότι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, ετοίμασε ένα non paper με τις κόκκινες γραμμές της Ελλάδας για τα θέματα τής Ασφάλειας και των Εγγυήσεων – ο Ν. Κοτζιάς ήθελε η Ελλάδα να συμφωνήσει το θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων πριν τη διάσκεψη για την Ασφάλεια και τις Εγγυήσεις! Όλα αυτά, η τουρκοκυπριακή και τουρκική πλευρά τα εξέλαβαν ως κοροϊδία εκ μέρους του Αναστασιάδη, ότι αυτός κρυβόταν πίσω από τις σκληρές θέσεις της Αθήνας. Το Μοντ Πελεράν ΙΙ ναυάγησε. Κατά την προεκλογική περίοδο για τις προεδρικές του 2023, ο υποψήφιος Πρόεδρος Ανδρέας Μαυρογιάννης, συνομιλητής της ελληνοκυπριακής πλευράς επί Αναστασιάδη, αναφέρθηκε στις ευθύνες του ανθυποψηφίου του Νίκου Χριστοδουλίδη (κυβερνητικός Εκπρόσωπος το 2016) στο Μοντ Πελεράν (2022, ΡΙΚ/«Προκλήσεις»): «Συνήθως ο κ. Χριστοδουλίδης υπονόμευε αυτά που έλεγα εγώ στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Υπήρξαν πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις σε κάποια θέματα, με κορύφωση το ότι φύγαμε από το Μοντ Πελεράν [..] Όταν με χίλια βάσανα καταφέραμε μετά από αυτή την γκέλα που κάναμε στο Μοντ Πελεράν να ξαναβρεθούμε την 1^η Δεκεμβρίου για να περισώσουμε την κατάσταση και την προοπτική να πάμε στη Γενεύη για να κατατεθούν οι χάρτες και να συζητηθούν τα θέματα ασφάλειας, θα ήθελα να ξέρω τι είπε ο κ. Χριστοδουλίδης. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, μου είπε ότι ‘‘εγώ δεν μπορώ, θα παραιτηθώ διότι δεν μπορώ να εξαντλώ πολιτικό κεφάλαιο για να προδίδω τον τόπο μου’’». Στο μεταξύ, στο ενεργειακό πρόγραμμα της κυπριακής ΑΟΖ δημιουργούνταν συνεχώς προβλήματα (πήγε για «επισκευή» το τρυπάνι) και καθυστερήσεις (παρενοχλήσεις από τουρκικά πλοία), ενώ η Ρωσία είχε ήδη τοποτηρητή στην Κυπριακή Δημοκρατία τον Ρώσο πρέσβη, λόγω των τεράστιων οικονομικών εξαρτήσεων και συμφερόντων που είχαν ήδη δημιουργηθεί με το πολιτικοοικονομικοθρησκευτικό κατεστημένο του τόπου. Στις 24 Νοεμβρίου του 2016, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, δήλωσε ότι η Μόσχα θεωρεί απαράδεκτη «οποιαδήποτε προσπάθεια από μερικούς από τους δυτικούς εταίρους μας να επηρεάσουν εκ των έξω τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, να επιταχύνουν τεχνητά τη διαδικασία και να οδηγήσουν στη διευθέτηση του προβλήματος με οποιοδήποτε κόστος». Την 1^η Ιανουαρίου του 2017, ο Αντόνιο Γκουτέρες διαθέχθηκε τον Μπαν Κι Μουν στη θέση του ΓΓ του ΟΗΕ.

2017 και… δύο κράτη

Στη Γενεύη, αρχές του 2017, οι Αναστασιάδης – Ακιντζί κατέθεσαν χάρτες. Την άνοιξη του 2017, δείξαμε το νου μας με την πρόταση του ΕΛΑΜ για το Ενωτικό Δημοψήφισμα (να εορτάζεται στα σχολεία η 15^η Ιανουαρίου). Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, Μουσταφά Ακιντζί, αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις και επανήλθε μετά από μερικές εβδομάδες. Το τι έγινε στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017, είναι λίγο πολύ γνωστά - αν και τα αφηγήματα διαφορετικά, το αποτέλεσμα ήταν και πάλι ναυάγιο. Ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, έκλεισε εκείνο τον κύκλο των συνομιλιών, με ευχές για καλή τύχη στους Νότιους και τους Βόρειους της Κύπρου, ενώ ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, έλεγε δεξιά κι αριστερά ότι Αναστασιάδης του μίλησε για δύο κράτη. Στενοί συνεργάτες του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας παραδέχτηκαν κατά καιρούς ότι εκείνη την περίοδο ο κ. Αναστασιάδης μίλησε και στους ίδιους για δύο κράτη. Στον Χριστόφορο Χριστοφή (podcast LegalMatters, 8/2/2024), ο Ιωάννης Κασουλίδης επιβεβαίωσε ότι ο Αναστασιάδης του άνοιξε κουβέντα για δύο κράτη και μάλιστα, όπως είπε, του απάντησε: «Μην ξαναπείς τέτοιο πράγμα». Ο δε τότε κυβερνητικός Εκπρόσωπος του Νίκου Αναστασιάδη, Πρόδρομος Προδρόμου, είχε παραδεχτεί σε τηλεοπτική εκπομπή στο ΡΙΚ (Οκτώβριος του 2018) ότι ο Πρόεδρος μιλώντας με ξένους αρχηγούς κρατών και πρέσβεις τους ρωτούσε: Η Τουρκία θέλει δύο κράτη, εσείς τι λέτε; Σε συνέντευξή του στον «Πολίτη», το 2020, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος Β’, ανέφερε: «Ο Πρόεδρος σε συζητήσεις που είχαμε μού έλεγε πως έβλεπε τη λύση δύο κρατών και εγώ διαφώνησα έντονα μαζί του».

Άνοστα ψάρια

Στο Βερολίνο, 25 Νοεμβρίου τού 2019, έγινε μία προσπάθεια να κινηθεί κάτι στο παγωμένο, από το 2017, Κυπριακό. Μετά το τέλος του δείπνου μεταξύ Αναστασιάδη, Ακιντζί και ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, ο Αντόνιο Γκουτέρες προέβη σε ανακοίνωση κάνοντας λόγο για άτυπη πενταμερή συνάντηση, χωρίς να προσδιορίζεται ωστόσο το πότε. Τον Οκτώβριο του 2020 ο Ακιντζί έχασε τις εκλογές και νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης αναδείχθηκε ο Ερσίν Τατάρ, υπέρμαχος των δύο κρατών. Από τις 27 μέχρι 29 Απριλίου 2021 διεξήχθη στη Γενεύη άτυπη Πενταμερής για το Κυπριακό υπό την αιγίδα του ΓΓ του ΟΗΕ. Σε αυτή τη συνάντηση, που είχε στόχο την άρση του αδιεξόδου που προέκυψε τον Ιούλιο του 2017 στο Κραν Μοντανά, η τουρκική πλευρά διά του Τ/κ ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, προχώρησε σε συνολική στροφή με στόχο την αλλαγή της βάσης συζήτησης του Κυπριακού – ενέργεια που οδήγησε σε ναυάγιο και αυτήν την προσπάθεια. Στις Προεδρικές του 2023 εκλέγηκε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Την περασμένη Τρίτη 15 Οκτωβρίου του 2024 (ξημερώματα Τετάρτης 16 Οκτωβρίου, ώρα Κύπρου), πραγματοποιήθηκε στην Νέα Υόρκη άτυπο δείπνο – τριμερής συνάντηση των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, με τον ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Η ανακοίνωση των Ηνωμένων Εθνών μετά την ολοκλήρωση τής συνάντησης ήταν τόσο (α)σαφής όσο να την διαβάζει η κάθε πλευρά με τον τρόπο που την βολεύει: «[..] Ο ΓΓ ενθάρρυνε τους ηγέτες να εξετάσουν πώς να γεφυρώσουν το χάσμα στις θέσεις τους και να οικοδομήσουν ξανά την εμπιστοσύνη για να επιτρέψουν την κίνηση που οδηγεί σε διευθέτηση. Οι ηγέτες συμφώνησαν να έχουν μια άτυπη συνάντηση σε ευρύτερη μορφή στο εγγύς μέλλον, υπό την αιγίδα του ΓΓ, για να συζητήσουν την πορεία προς τα εμπρός. Συμφώνησαν επίσης να συναντηθούν στην Κύπρο για να διερευνήσουν το ενδεχόμενο να ανοίξουν νέες διελεύσεις [..]». Μετά το δείπνο, ο Ερσίν Τατάρ εξέφρασε ανοιχτά την απογοήτευσή του για το μενού: «Ήμασταν επικεντρωμένοι στην Κύπρο, αλλά το φαγητό δεν ήταν καλό. Ήταν ψάρια του γλυκού νερού. Δεν ήταν όπως τα κυπριακά ψάρια, φυσικά».

Οι «σωτήρες»

Λίγες μόλις ώρες μετά το άτυπο δείπνο στη Νέα Υόρκη, ο πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αντώνης Σαμαράς, από την Λευκωσία, έκανε λόγο για άδικες και καταστροφικές λύσεις που «μαγειρεύονται» για Αιγαίο και Κυπριακό, και για «τα ήρεμα νερά, (που) όταν οδηγούν σε σιωπηλή αποδοχή τετελεσμένων, φέρνουν πάντα τεράστιες φουρτούνες», και για «λύσεις συγκεκαλυμμένης διχοτόμησης (αναφορικά με) τα σχέδια για το Κυπριακό». Μιλούσε στην εκδήλωση «Γυναίκες της Χρονιάς» του Madame Figaro (Συγκρότημα ΔΙΑΣ), όπου είχε προσκληθεί να δώσει βραβείο στην Πρώτη Κυρία, Φιλίππα Καρσερά Χριστοδουλίδη. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, απάντησε στον Σαμαρά, λέγοντας μεταξύ άλλων τα εξής (18/10/2024): «Όλοι αυτοί οι οποίοι θεωρούν τους εαυτούς τους πιο πατριώτες απ' ότι είμαστε όλοι εμείς, υποψιάζομαι ότι σε μια πραγματική κρίση θα ήταν οι πρώτοι που θα έβαζαν την ουρά στα σκέλια [..] Έχω μιλήσει και στο παρελθόν για πατριώτες της φακής και εν πάση περιπτώσει σήμερα η Ελλάδα είναι σε θέση να συζητά με την Τουρκία πολιτισμένα αλλά και σε μια θέση πολύ πιο ισχυρή από ότι ήταν το 2019. Και ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε. Ούτε ξεπουλάμε ούτε προδίδουμε κανέναν. Η χώρα έχει πληρώσει πολύ ακριβά στην Ιστορία της αυτή την ακραία ρητορική, η οποία δεν υπηρετεί τελικά τα εθνικά συμφέροντα και σίγουρα δεν κομίζει και καμία ουσιαστική εναλλακτική στο τραπέζι». Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, σε συνέντευξη του στο Euronews (17/10/2024), ερωτηθείς για τις φωνές που μιλούν για υποχωρήσεις, επέλεξε να απαντήσει γενικά και αόριστα και μη ενοχλητικά για τους «πατριώτες της φακής»: «Δεν μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε λύση του Κυπριακού, ή συζήτηση που ξεφεύγει εκτός του πλαισίου των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών. Και δεν υπάρχει, εάν θέλετε, πέραν από τον κύριο Τατάρ, δηλαδή την τουρκική προσέγγιση, οποιαδήποτε ενθάρρυνση από τον οιονδήποτε προς αυτήν την κατεύθυνση. Άρα όλα αυτά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, δεν ανταποκρίνονται στο τι συζητήθηκε, αλλά και στην προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα». [Πηγές: ΓΤΠ/ΚΥΠΕ, ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΡΤ, Πολίτης, politis.com.cy, dw.com, ethnos.gr, insidestory.gr, polignosi.com]

*Το «Φάγαμε τα νιάτα μας σε δείπνα και ελπίδες» του τίτλου, είναι παράφραση στίχου του τραγουδιού «Το Σύστημα» των Κραουνάκη-Πρωτοψάλτη.

Μυστικά, νηστικά, άτυπα δείπνα και δείπνα – παρωδίες. Η κύρια φωτογραφία είναι κολάζ από το ασεβές δείπνο της τελετής έναρξης των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων του Παρισιού, στο οποίο πολλοί είδαν απεικόνιση τού διάσημου έργου του Λεονάρντο ντα Βίντσι «Μυστικός Δείπνος» και ελάχιστοι τον πίνακα «Η γιορτή των θεών» του Jan van Bijlert.