Η επιμονή του Τατάρ στην τριμερή και τα διλήμματα Χριστοδουλίδη

Η πρώτη αποτίμηση των όσων έχουν διαδραματιστεί στη Νέα Υόρκη γύρω από τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών να βρουν διεξόδους στο Κυπριακό, ώστε να πραγματοποιηθεί τουλάχιστον στο παρόν χρονικό πλαίσιο μια τριμερής ή άλλης μορφής συνάντηση για να διατηρηθεί η ροή των όποιων εξελίξεων για το επόμενο διάστημα, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ως αποκαρδιωτική. Βεβαίως, υποστηρίζουν πως έχει δημιουργηθεί μια επιπλέον δυστοκία προς πολλές κατευθύνσεις, εξαιτίας της ομιλίας του Τούρκου Προέδρου στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και την εστίασή του, έστω και σε δεύτερο χρόνο και χωρίς ενδελεχείς αναφορές, για την ανάγκη η διεθνής κοινότητα να προχωρήσει στην αναγνώριση του μορφώματος στα κατεχόμενα εμμένοντας στη λύση δύο κρατών στην Κύπρο. Ωστόσο σημειώνεται ότι αυτή η αναφορά δεν αποτελεί πρωτογενές φαινόμενο από πλευράς της Άγκυρας. Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε σε σχέση με την Κύπρο η ομιλία του Τούρκου Προέδρου κατά τη διάρκεια της περσινής Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, ακόμη και της προπέρσινης. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι στην παρούσα φάση καταγράφονται για μήνες έντονες προσπάθειες για επανέναρξη του διαλόγου.

Η «κυριαρχική ισότητα»

Ο Τούρκος Πρόεδρος κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών παρουσιάστηκε ιδιαίτερα σκληρός στις προσεγγίσεις για αναγνώριση του ψευδοκράτους. «Η κυρίαρχη ισότητα και το ισότιμο διεθνές καθεστώς των Τουρκοκυπρίων, τα οποία αποτελούν εγγενή τους δικαιώματα, πρέπει να επαναβεβαιωθούν και η απομόνωση πρέπει τώρα να τερματιστεί», ανέφερε και υποστήριξε εκ νέου ότι «στην Κύπρο υπάρχουν δύο ξεχωριστά κράτη και δύο ξεχωριστοί λαοί» καθώς και ότι «το μοντέλο της ομοσπονδίας έχει χάσει εντελώς την ισχύ του». Εκ των πραγμάτων βεβαίως θα πρέπει να συγκριθούν οι δημόσιες αναφορές του Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση με τις θέσεις που έχει εκφράσει διά ανακοίνωσής της η Τουρκική Προεδρία μετά τη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Στην ανακοίνωση για τη συνάντηση σε σχέση με το Κυπριακό και προφανώς απαντώντας στις υποδείξεις του ΓΓ ότι θα πρέπει να υπάρξει επικοινωνία των πλευρών, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν απέκλεισε μια τέτοια εξέλιξη. Ωστόσο, σύμφωνα με την Τουρκική Προεδρία, κάθε σύγκληση συνάντησης θα πρέπει να γίνει στη βάση «αναζήτησης λύσης εκτός του μοντέλου της ομοσπονδίας και μπορούν να συζητηθούν σε μια συνάντηση υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με τη συμμετοχή των μερών».

Δεν είναι το τέλος

Σύμφωνα με εκτιμήσεις διπλωματικών πηγών, αυτά που επισυνέβησαν την περασμένη εβδομάδα στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών δεν προδιαθέτουν το οριστικό τέλος της προσπάθειας του Γενικού Γραμματέα και της απεσταλμένης του. Οι εκτιμήσεις αλλά και η πληροφόρηση που λαμβάνουν από διάφορες κατευθύνσεις δεν αποκλείουν εκ των προτέρων πραγματοποίηση τριμερούς συνάντησης για το Κυπριακό.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, παρά τη ζοφερή γενική εικόνα που επικρατεί, ουδείς εκ των εμπλεκομένων θα ήθελεε να κατηγορηθεί ότι στερεί από τη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών την ευκαιρία να φέρει τους δύο ηγέτες στο τραπέζι. Σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές:

• Δεν είναι προς το συμφέρον καμίας εκ των πλευρών, στην προκειμένη περίπτωση κυρίως της τουρκοκυπριακής, να μην πραγματοποιηθεί η συνάντηση, από τη στιγμή κατά την οποία ο Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε δεκάδες φορές την πρόθεσή του να συμμετάσχει σε συνάντηση.

• Από την πλευρά της η γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών θεωρεί ότι η προοπτική μιας τριμερούς, έστω και αν αυτή πραγματοποιηθεί εντός Οκτωβρίου ή αρχές Νοεμβρίου, διατηρεί την όποια προοπτική υπάρχει. Εν ολίγοις, τα Ηνωμένα Έθνη εικάζουν πως θα μπορέσουν καλύτερα να αξιοποιήσουν, σε μια χαμηλών προσδοκιών συνάντηση, ένα γενικό περίβλημα από τις θέσεις των δύο πλευρών, παρά να προχωρήσουν σε προσπάθεια εμβάθυνσης στα ζητήματα, τα οποία εξαρτώνται τη δεδομένη στιγμή από άλλους παράγοντες

• Η πληροφόρηση το προηγούμενο διάστημα για αλλαγή των χρονοδιαγραμμάτων ήταν απότοκο της εκτίμησης ότι δεν διαφαίνεται σήμερα κάτι πιο χειροπιαστό. Αφήνεται δε να διαρρεύσει πως η οποιαδήποτε σοβαρή κίνηση, και αν ακόμη πραγματοποιηθεί, είναι πραγματοποιήσιμη εντός του ’25 μετά την εγκαθίδρυση της νέας αμερικανικής διοίκησης, την εξέλιξη των ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών σχέσεων, κυρίως από το γεγονός ότι η κυβέρνηση Ερντογάν έχει ως στόχο να εξασφαλίσει το μάξιμουμ από τη διαγραφόμενη σχέση με την ΕΕ. Μια συνθήκη με την οποία έχει ταυτισθεί και η τουρκική αντιπολίτευση με κυρίαρχο το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα.

Αυτές οι ρέουσες εξελίξεις οδηγούν αναπόφευκτα τη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών να αναπροσαρμόσει τα χρονοδιαγράμματά της, τα οποία αγγίζουν τη νέα χρονιά, για τη δημιουργία δυναμικών χαρακτηριστικών με στόχο τις εντατικές προσπάθειες στο πρόβλημα.

Σε ισχύ οι «προϋποθέσεις»

Με βάση την πληροφόρηση του «Π», από τα όσα στο παρασκήνιο έχουν διαδραματιστεί την προηγούμενη βδομάδα, δεν απορρίπτεται η θέση του Νίκου Χριστοδουλίδη πως μια νέα προσπάθεια θα πρέπει να ξεκινήσει από εκεί που έχει μείνει η προηγούμενη. Δηλαδή πριν από επτά χρόνια. Από την άλλη τόσο τα Ηνωμένα Έθνη όσο και άλλοι παίκτες συμφωνούν και με την τουρκική στάση ότι ένας νέος διάλογος δεν μπορεί να μην έχει σύντομα χρονοδιαγράμματα. Ταυτοχρόνως εκτιμούν ότι ο Ελληνοκύπριος ηγέτης δεν μπορεί να αγνοήσει τις διάφορες προϋποθέσεις για την εξέλιξη του διαλόγου που θέτει η άλλη πλευρά. Εν ολίγοις:

• Ο διάλογος, αν και εφόσον πραγματοποιηθεί, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι ατέρμονος.

• Αν δεν υπάρξει κατάληξη θα πρέπει να συζητηθεί το μέλλον της τουρκοκυπριακής κοινότητας με βάση τις προϋποθέσεις που θέτουν οι Τουρκοκύπριοι στην αφετηρία μιας νέας προσπάθειας.

• Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και στοιχεία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος εμφανίζεται ότι είναι έτοιμος οποιαδήποτε στιγμή για διάλογο -και όντως είναι- ταυτοχρόνως θα πρέπει να είναι σε θέση να απαντήσει στην επιχειρηματολογία για το τι θα γίνει αν με ευθύνη της πλευράς μας προκύψει αδιέξοδο.

Προβληματισμός για Τατάρ

Όπως ο «Π» αντιλαμβάνεται, μια από τις παραμέτρους που φαίνεται ότι προβληματίζει τα Ηνωμένα Έθνη είναι και η συνεχιζόμενη σκληρή στάση του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Στα κατεχόμενα βλέπουν πως αν θα επαναδιατυπωθούν οι όποιες προσπάθειες για έναν τουλάχιστον συγκροτημένο διάλογο, αυτός δεν μπορεί να υπάρξει με την εικόνα με την οποία παρουσιάζεται τη δεδομένη στιγμή ο Τατάρ. Θυμίζουν δε πως το ’25 είναι χρονιά λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα. Ήδη αρχίζει να σχηματοποιείται η εκτίμηση ότι ο σημερινός Τουρκοκύπριος ηγέτης δεν διαθέτει εχέγγυα για επανεκλογή. Με βάση τις παραμέτρους που θέτει η Τουρκία, τη φιλόδοξη προοπτική για σημαντική βελτίωση των σχέσεών της με την ΕΕ, είναι ξεκάθαρο, όπως σημειώνουν στον «Π» τουρκοκυπριακές πηγές, πως ο Τατάρ «θα εξαντλήσει την πενταετία αλλά χωρίς προοπτική επανάληψής της».

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ακόμη πως η παρουσία του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος, Τουφάν Ερχιουρμάν, στη Νέα Υόρκη την περασμένη βδομάδα μπορεί να θεωρηθεί και προπομπός μιας αλλαγής στα κατεχόμενα.

Γιατί όχι στην Κύπρο

Μια ιδέα που έπεσε στο τραπέζι από διπλωματικές επαφές ώστε να δημιουργηθούν πρακτικά ερείσματα για να επιτευχθεί η σύγκληση τριμερούς συνάντησης είναι όπως αυτή πραγματοποιηθεί στη Λευκωσία. Αν και από πλευράς των Ηνωμένων Εθνών αυτή η ιδέα θεωρήθηκε ενδιαφέρουσα, μάλλον προσκρούει σε εκείνο το οποίο μονίμως προβληματίζει τα Ηνωμένα Έθνη στη Λευκωσία όταν θα πρέπει να ανακαλύψει τρόπους ώστε να ξεπερνούνται θέματα τελετουργικού χαρακτήρα αλλά και πρωτοκόλλων για τα οποία οι πλευρές εμφανίζουν τις ενστάσεις τους.