Η Ευρωπαία Αρχιεισαγγελέας Λάουρα Κόβεσι στον «Π»: Δεν υπάρχει «καθαρή» χώρα στην Ευρώπη

Ανησυχητικές διαστάσεις προσλαμβάνει το οικονομικό έγκλημα στην ΕΕ, με την Ευρωπαία Αρχιεισαγγελέα, Λάουρα Κόβεσι, να διαμηνύει, σε μια αποκαλυπτική της συνέντευξη στον «Π», ότι δεν υπάρχει «καθαρή» χώρα στην Ευρώπη.

Στην Κύπρο εντοπίζονται δύο κατηγορίες υποθέσεων που αφορούν φορολογικές απάτες και απάτες με ευρωπαϊκό χρήμα που συνδέονται και με υποθέσεις δημοσίων συμβάσεων. Σύμφωνα με την Ευρωπαία Αρχιεισαγγελέα πρόκειται για τα λεγόμενα εγκλήματα του «λευκού κολάρου», τα οποία αποτελούν πλέον την κορωνίδα της εγκληματικότητας.

Η Ευρωπαία Αρχιεισαγγελέας κλήθηκε την ίδια ώρα να σχολιάσει την εν εξελίξει αντιπαράθεση μεταξύ Γενικού Εισαγγελέα και Γενικού Ελεγκτή. Αφού διευκρίνισε ότι δεν επιθυμεί να τοποθετηθεί επί της συγκεκριμένης υπόθεσης, ωστόσο εξέφρασε τη θέση ότι είναι φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις όταν πρόκειται για τέτοιας φύσεως ζητήματα.

Σε ό,τι αφορά τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, η Λάουρα Κόβεσι εστίασε στην ανάγκη διαφύλαξης της ανεξαρτησίας του θεσμού, ο οποίος πρέπει, επεσήμανε, να διέπεται από τις σωστές ασφαλιστικές δικλίδες (μηχανισμός check and balances).

Ποια είδη διαφθοράς εντοπίζετε σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

Ως EPPO (Ευρωπαϊκή Εισαγγελία) έχουμε την εντολή να διερευνούμε τα φαινόμενα διαφθοράς που σχετίζονται με απάτες στις οποίες εμπλέκεται ευρωπαϊκό χρήμα, και με φορολογικές απάτες. Έχουμε εντοπίσει κυρίως φαινόμενα διαφθοράς που σχετίζονται με δημόσιες συμβάσεις, με το σύστημα υγείας κ.λπ. Επίσης, εντοπίζουμε απάτες με τον ΦΠΑ. Υπό αυτή την έννοια μπορώ να πω ότι δεν υπάρχει «καθαρή» χώρα στην Ευρώπη. Βρίσκουμε τέτοιου είδους απάτες σε όλα τα 22 κράτη μέλη της EPPO.

Στην Κύπρο;

Στην Κύπρο υπάρχουν δύο κατηγορίες υποθέσεων. Η μια κατηγορία είναι οι απάτες που σχετίζονται με τον ΦΠΑ και η άλλη κατηγορία αφορά απάτες με ευρωπαϊκό χρήμα, ειδικότερα όταν συνδέονται με υποθέσεις δημοσίων συμβάσεων.

Πρόκειται για τα λεγόμενα εγκλήματα του «λευκού κολλάρου» ;

Ναι, γενικά έτσι ονομάζονται αυτά τα εγκλήματα. Για πολλά χρόνια, το μέγεθος αυτού του είδους της απάτης ήταν υποτιμημένο στην ΕΕ. Η σοβαρότητα των εγκλημάτων «λευκού κολάρου» έχει υποτιμηθεί για πολλά χρόνια και μάλιστα το συγκεκριμένο είδος εγκληματικότητας θεωρείτο μικρής σημασίας. Ωστόσο, μετά από τρία χρόνια εργασιών της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, μπορώ να σας πω ότι είναι η κορωνίδα της εγκληματικότητας. Πίσω από αυτά τα οικονομικά εγκλήματα βρίσκονται εγκληματικές οργανώσεις, πολύ καλά δομημένες, ευέλικτες και με πολύ μεγάλη οικονομική ισχύ. Σε τελική ανάλυση, το ζήτημα δεν αφορά μόνο την εγκληματικότητα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται η εσωτερική μας ασφάλεια. Αν κάποιες εγκληματικές οργανώσεις κάνουν απάτες ύψους 50 δισ. ευρώ, τότε υπάρχει πολύ σοβαρό θέμα και θα πρέπει να εργαστούμε διαφορετικά για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Μέσα στη «ζώνη» της EPPO, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία μπορεί να εργαστεί γρηγορότερα και πιο άμεσα για τη διερεύνηση των φαινομένων, αλλά και να συνδράμει τις προσπάθειες των 22 (μέχρι στιγμής) κρατών μελών της για αποκατάσταση των ζημιών που προκαλεί η διαφθορά. Επίσης, μέσα σε αυτή τη «ζώνη» μπορούμε εύκολα να βρούμε τα στοιχεία και τα τεκμήρια που χρειάζονται σε διασυνοριακό επίπεδο. Να σας δώσω ένα παράδειγμα από την Πορτογαλία. Μια εταιρεία παρουσίασε κέρδη άνω των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ σε έναν χρόνο, αλλά είχε μόνο δύο υπαλλήλους. Η φορολογική Αρχή της χώρας αντιλήφθηκε ότι κάτι πάει λάθος. Έστειλαν την υπόθεση στον Εισαγγελέα, αλλά δεν μπορούσε να ανοίξει υπόθεση διότι δεν φαινόταν να προκύπτει κάποιου είδους ζημιά στην Πορτογαλία. Ως εκ τούτου, κατέθεσε την υπόθεση σε εμάς. Εξετάσαμε την εν λόγω εταιρεία συλλέγοντας πληροφορίες και από άλλα κράτη μέλη μας, αρχίσαμε να ενώνουμε το παζλ και μετά από ενάμιση χρόνο έρευνας εντοπίσαμε ότι στην υπόθεση εμπλέκονται 9.000 εταιρείες, 600 άτομα, πίσω από αυτές τις εταιρείες υπήρχε απάτη τύπου καρουζέλ και πέντε εγκληματικές οργανώσεις που συνεργάζονταν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά και σε 10 τρίτες χώρες. Η υπόθεση αυτή προκάλεσε ζημιές ύψους 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τέτοιου είδους υποθέσεις ήταν πολύ δύσκολο να γίνουν αντιληπτές πριν τη σύσταση της EPPO και επίσης ήταν δύσκολο να προσαχθούν ενώπιον Εισαγγελέα σε διασυνοριακό επίπεδο. Τώρα είμαστε πιο άμεσοι και αποτελεσματικοί.

Τα εγκλήματα του «λευκού κολλάρου» συνδέονται και με το οργανωμένο έγκλημα;

Γενικά υπάρχει η τάση να γίνεται διαχωρισμός. Όμως, αυτά τα δύο πάνε «χέρι-χέρι». Αυτό που εντοπίζουμε στις υποθέσεις που ερευνούμε είναι ότι η ίδια εγκληματική οργάνωση μπορεί να ξεπλένει χρήμα το οποίο προέρχεται, είτε από εμπόριο ναρκωτικών, είτε από εμπορία ανθρώπων, είτε από εκείνους που κάνουν απάτες που σχετίζονται με προϋπολογισμούς (δημόσιο χρήμα).

Την τελευταία περίοδο εντοπίσαμε ότι οι εγκληματικές οργανώσεις προσπαθούν να αλλάξουν «κάλυμμα/μάσκα», διότι αντιλήφθηκαν ότι οι Αρχές είναι, για παράδειγμα, επικεντρωμένες στο εμπόριο ναρκωτικών ή στην εμπορία ανθρώπων, και η τιμωρία για αυτά τα εγκλήματα είναι πολύ σκληρή. Κάποιες εγκληματικές οργανώσεις άλλαξαν τομέα δραστηριοτήτων ή μετέφεραν τις δραστηριότητές τους σε χώρες που δεν ήταν μέλη της EPPO. Αντιλαμβάνεστε ότι η σύνδεση μεταξύ του οργανωμένου εγκλήματος και των οικονομικών εγκλημάτων είναι πολύ ισχυρή. Άλλο ένα συμπέρασμα στο οποίο έχουμε καταλήξει, μετά από τρία χρόνια εργασιών της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, είναι ότι αυτές οι εγκληματικές οργανώσεις αυξάνονται και γίνονται ολοένα πιο ισχυρές, με απάτες που αφορούν ευρωπαϊκό και διεθνές χρήμα.

Μου θυμίσατε τον τρόπο με τον οποίο είχε συλληφθεί ο Αλ Καπόνε…

Ξέρετε, η EPPO δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει οικονομικά εγκλήματα, αλλά βλέπουμε ότι είμαστε αντιμέτωποι με αυτές τις εγκληματικές οργανώσεις.

Βρίσκεται σε εξέλιξη στην Κύπρο μια συζήτηση σε σχέση με την ανάγκη διαχωρισμού των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος τώρα είναι και δημόσιος κατήγορος και νομικός σύμβουλος του κράτους.

Αυτό είναι εσωτερικό θέμα της Κύπρου στο οποίο δεν θα ήθελα να εμπλακώ. Θέλω, όμως, ως Εισαγγελέας να πω ότι στην Ευρώπη έχουμε διαφορετικά νομικά συστήματα, αλλά είναι σημαντικό ο Γενικός Εισαγγελέας να είναι ανεξάρτητος, για να είναι αποτελεσματικός στο έργο του.

Είναι, όμως, θεμιτό ένας Εισαγγελέας να είναι και σύμβουλος του κράτους και δημόσιος κατήγορος;

Το σημαντικό είναι η ανεξαρτησία του θεσμού.

Ποιος θα ελέγχει όμως τον ανεξάρτητο θεσμό;

Αυτή η ανεξαρτησία έρχεται με μεγάλη ευθύνη. Πρέπει να υπάρχει συνεχώς ένα σύστημα check and balance. Δεν μπορώ να ξέρω όμως τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο μηχανισμός «check and balance» σε κάθε κράτος.

Βρίσκεται, επίσης, σε εξέλιξη μια δημόσια αντιπαράθεση, η οποία μεταφέρθηκε στο δικαστήριο, μεταξύ του Γενικού Εισαγγελέα και του Γενικού Ελεγκτή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Θεωρείτε ότι τέτοιου είδους θεσμικές αντιπαραθέσεις βλάπτουν τη δημοκρατία ή είναι ένα υγιές φαινόμενο;

Δεν θα ήθελα να σχολιάσω το συγκεκριμένο θέμα διότι δεν το γνωρίζω. Όμως, γενικά όταν πρόκειται για νομικής φύσεως ζητήματα, είναι φυσιολογικό να υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Φανταστείτε, για παράδειγμα, ένας δικηγόρος, ένας εισαγγελέας και ένας δικαστής να έχουν όλοι τους συνεχώς την ίδια άποψη. Δεν είναι υγιές. Ακόμα όμως κι αν υπάρχουν διαφορετικές απόψεις, στην τελική, το σημαντικό είναι να υπάρχουν μηχανισμοί που να επιτρέπουν την εφαρμογή των νόμων και των νόμιμων διαδικασιών ώστε να υπάρχει μια θεσμική λύση σε κάθε πρόβλημα.

Ποιες οι συστάσεις σας προς τις κυπριακές Αρχές;

Είχαμε επαφές με τις Αρχές της Κύπρου, ενισχύεται η συνεργασία μας με τη Νομική Υπηρεσία, αλλά και με άλλους θεσμούς στη χώρα. Στο θέμα των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας έχουμε ρόλο να διαδραματίσουμε, και σε αυτή τη φάση, η EPPO είναι το καλύτερο εργαλείο που διαθέτει η Ευρώπη για τη διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων. Ακόμα κι αν διευρυνθεί το φάσμα των κυρώσεων, αν δεν εφαρμόζονται οι κυρώσεις τότε δημιουργούνται προβλήματα. Είναι σημαντικό να πούμε στους πολίτες ότι δεν είμαστε ένας «ξένος» θεσμός. Μιλάμε τη γλώσσα όλων των μελών μας. Δεν είμαστε ξένοι, είμαστε όλοι Ευρωπαίοι και στόχος μας είναι να προστατεύσουμε το ευρωπαϊκό χρήμα, τα λεφτά των Ευρωπαίων πολιτών.

Μπορώ, αν θέλω, να υποβάλω παράπονο ως πολίτης στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία;

Βεβαίως. Μπορεί ο καθένας, ο κάθε πολίτης, να υποβάλει παράπονο απευθείας σε εμάς. Μέσω της ιστοσελίδας μας, είτε μέσω email, είτε μέσω του γραφείου μας στην Κύπρο. Επαναλαμβάνω, δεν είμαστε ξένοι, είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε.