Όλα στον αέρα σε περίπτωση νέου αδιεξόδου στο Κυπριακό

Σε οριακό σημείο βρίσκεται πλέον η προσπάθεια της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, για εξεύρεση κοινού εδάφους μεταξύ των πλευρών, με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν είναι ενθαρρυντικά εξαιτίας της επιμονής του Τ/Κ ηγέτη για λύση δύο κρατών και κυριαρχική ισότητα, αλλά και λόγω της εντύπωσης που έχει αποκομίσει η αξιωματούχος των ΗΕ, η οποία θεωρεί ότι και η ε/κ πλευρά γνωρίζει τι θα μπορούσε να ξεκλειδώσει τη διαδικασία που θα οδηγήσει σε επανέναρξη διαπραγματεύσεων, αλλά δεν το κάνει.

Ο χρόνος λειτουργεί πάντως εναντίον της προσπάθειας αφού η ίδια η προσωπική απεσταλμένη διεμήνυσε ότι η αποστολή της φθάνει στο τέλος της και ως εκ τούτου η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο του ίδιου του ΓΓ των ΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, για να αποφασίσει σε σχέση με τα επόμενα βήματα μέσα σε ένα ήδη θολό τοπίο.

Το βασανιστικό ερώτημα που πλανάται έχει να κάνει με την τροπή την οποία θα πάρουν οι εξελίξεις σε περίπτωση νέας αποτυχίας των προσπαθειών για επανέναρξη των συνομιλιών και συνέχισης του παρατεταμένου αδιεξόδου στο Κυπριακό.

Τα σενάρια

Τα σενάρια για την επόμενη μέρα σε περίπτωση νέου αδιεξόδου, είναι εφιαλτικά, τόσο για την ε/κ όσο και για την τ/κ κοινότητα, αλλά και για την ίδια την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού το Κυπριακό μπαίνει σε «βαθιά κατάψυξη», με όσες συνέπειες συνεπάγεται η εν λόγω εξέλιξη. Στο «τραπέζι του αδιεξόδου» θα βρίσκονται, πέραν της ομοσπονδίας, η λύση δύο κρατών, το ενδεχόμενο έγκρισης του απευθείας εμπορίου μεταξύ κατεχομένων και διεθνούς κοινότητας, αλλά και ο κίνδυνος, κάποια στιγμή, μονομερούς προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία.

Δεν είναι τυχαία άλλωστε η πρόσφατη παρέμβαση του τέως ηγέτη των Τ/Κ Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος κατηγόρησε τον Ερσίν Τατάρ ότι με τις πολιτικές του οδηγεί το ψευδοκράτος στην «επαρχιοποίηση» (μετατροπή σε επαρχία της Τουρκίας). Τυχαίο δεν είναι επίσης το αγωνιώδες κάλεσμα που απηύθυνε στον Τατάρ, ο ηγέτης του μεγαλύτερου τ/κ κόμματος της «αντιπολίτευσης», Τουφάν Ερχιουρμάν, να παραιτηθεί στην περίπτωση που δεν είναι σε θέση να εργαστεί προς την κατεύθυνση της δημιουργίας συνθηκών για επίλυση του Κυπριακού.

Κίνδυνοι και συνέπειες

Διαφωτιστικός προς αυτή την κατεύθυνση είναι ο επικεφαλής του τομέα Κυπριακού του ΑΚΕΛ, Τουμάζος Τσιελεπής, ο οποίος μιλώντας στον «Π», ανέφερε ότι θεωρεί εκτός κάδρου, στο προβλεπτό τουλάχιστον μέλλον, το ενδεχόμενο λύσης δύο κρατών, διότι η διεθνής κοινότητα και ιδιαίτερα η ΕΕ, έχει κάθε λόγο να μην δέχεται μια τέτοια «λύση». Σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, εάν επαληθευτεί ένα τέτοιο σενάριο, δημιουργείται προηγούμενο που επηρεάζει σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου διότι ανοίγει ο δρόμος και για άλλες αποσχιστικές ενέργειες. «Στον σημερινό κόσμο είναι δύσκολο να βρεις πάνω από 12–15 μονοεθνικά κράτη. Άρα θα δημιουργηθούν αλυσιδωτές επιπτώσεις», επεσήμανε, διαμηνύοντας εξάλλου ότι η ΕΕ δεν επιθυμεί δύο κυπριακά κράτη στους κόλπους της, ούτε πρόκειται να αποδεχτεί διαμελισμό κράτους μέλους της.

«Το μόνο που μπορεί να προκύψει είναι να αναγνωρίσουν το ψευδοκράτος κάποια περιθωριακά μουσουλμανικά κράτη, αλλά ο θετικός αντίκτυπος για τη λεγόμενη «ΤΔΒΚ» θα είναι μικρός και δεν θα της προσδώσει οτιδήποτε ουσιαστικό». Την ίδια ώρα, η Τουρκία μάλλον δεν πρόκειται να προχωρήσει σε επίσημη προσάρτηση των κατεχομένων διότι αν το πράξει θα επιδεινώσει το πρόβλημά της, εκτιμά ο Τουμάζος Τσιελεπής. Τεκμηριώνοντας τη θέση του, είπε ότι το Κυπριακό είναι πρόβλημα και για την Τουρκία και «εάν επιχειρήσει προσάρτηση, επιβεβαιώνει ότι η εισβολή και η κατοχή έγινε για επεκτατικούς λόγους, επιχείρημα που τώρα απορρίπτει, και όχι για τη δήθεν προστασία των Τουρκοκυπρίων. Σε μια τέτοια περίπτωση, η διεθνής κοινότητα δεν πρόκειται να αναγνωρίσει την τουρκική ενέργεια». Συνεπώς, σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, η Τουρκία ξέρει πολύ καλά ότι ούτε η λύση δύο κρατών, ούτε η προσάρτηση είναι εφικτός στόχος.

Όμως, τα πιο πάνω σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνουν ότι σε περίπτωση συνέχισης του αδιεξόδου, δεν θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες. Ασφαλώς και θα υπάρξουν και θα είναι οδυνηρές, τόνισε, προσθέτοντας ότι με την πάροδο του χρόνου χάνονται σημαντικά στοιχεία για την ε/κ πλευρά, όπως είναι το περιουσιακό και το θέμα του εποικισμού, και σε συνάρτηση με αυτά, και το εδαφικό. «Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ακόμα και χωρίς επίσημη προσάρτηση, υπάρχει συνεχής ντε φάκτο αφομοίωση των κατεχομένων», σημείωσε ο Τουμάζος Τσιελεπής.

Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον επικεφαλής του τομέα Κυπριακού του ΑΚΕΛ, «αν συνεχιστεί το αδιέξοδο οι Τ/Κ σταδιακά θα αφανιστούν ως κοινότητα. Κάποια στιγμή δεν θα υπάρχει η τ/κ κοινότητα ως οντότητα, αλλά θα υπάρχουν μόνο Τούρκοι. Αλλά και η ε/κ κοινότητα χάνει βασικές επιδιώξεις της στο Κυπριακό όπως περιγράφονται πιο πάνω ενώ τίθεται σε κίνδυνο και η υπόλοιπη Κύπρος διότι αντιλαμβάνεστε τους κινδύνους που προκύπτουν στην περίπτωση που η Κυπριακή Δημοκρατία αποκτήσει έστω και de facto εσωτερικό σύνορο με την Τουρκία. Σταδιακά μπορεί να χάσουμε τα πάντα».

Αναβάθμιση

Παραμονεύει, την ίδια ώρα, άλλος ένας κίνδυνος σε περίπτωση που η ΕΕ θεωρήσει ότι υπάρχουν ευθύνες και στην ε/κ πλευρά. Σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, «η ΕΕ δεν πρόκειται να αναγνωρίσει de jure την «ΤΔΒΚ» αλλά μπορεί να αναβαθμίσει την τ/κ πλευρά με το απευθείας εμπόριο. Αν επαληθευτεί ένα τέτοιο σενάριο, οι Τ/Κ θα τα έχουν όλα εκτός από την επίσημη αναγνώριση και δεν θα τους ενδιαφέρει πλέον η επίλυση του Κυπριακού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ε/κ πλευρά». Μάλιστα, υπενθύμισε ότι στο παρελθόν, μετά το 2004, η ΕΕ επιχείρησε να αναβαθμίσει με απευθείας εμπόριο την τ/κ κοινότητα, αλλά η προσπάθεια απέτυχε μετά από τεράστιες προσπάθειες της Κυπριακής Δημοκρατίας, και αντί τούτου προέκυψε ο κανονισμός της Πράσινης Γραμμής.

Τη βασική ευθύνη για τη συνέχιση του αδιεξόδου τη φέρει ο Τατάρ και η Τουρκία και αυτό είναι εξόφθαλμο, ξεκαθάρισε ο Τουμάζος Τσιελεπής, προσθέτοντας ωστόσο ότι ο διεθνής παράγοντας δεν αφήνει εκτός εξίσωσης ευθυνών τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη, αφού οι ξένοι θεωρούν ότι δεν αναλαμβάνει τις πρωτοβουλίες που οφείλει να αναλάβει για να σπάσει το αδιέξοδο.

Συνάντηση/Διάσκεψη

Ο Τουμάζος Τσιελεπής σχολίασε και τις πληροφορίες ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια για κοινή συνάντηση/διάσκεψη, είτε τριμερούς είτε πενταμερούς. Προειδοποίησε, ωστόσο, ότι «αν πάμε σε κάποιου είδους διάσκεψη, με τα σημερινά δεδομένα, το πιο πιθανόν είναι αυτή να καταλήξει σε πλήρη αποτυχία. Πρέπει να έχουμε κατά νουν ότι προσερχόμενοι σε μια νέα διάσκεψη, το πρόβλημά μας δεν θα πρέπει να είναι η μορφή της, αλλά η ουσία της. Αν πάμε γενικά και αόριστα, χωρίς προετοιμασία και χωρίς ξεκάθαρους προσανατολισμούς, αυτή θα καταρρεύσει, όπως έγινε και στο παρελθόν. Ειδικότερα σήμερα που η τουρκική πλευρά θέτει ζήτημα κυριαρχικής ισότητας και ίσου διεθνούς καθεστώτος». Από την άλλη, είπε ο κ. Τσελεπής, «κανείς δεν θα μας κατανοήσει αν αρνηθούμε να συμμετέχουμε, εφόσον προσκληθούμε, σε μια διάσκεψη παρόμοιας μορφής με τις τρεις που προηγήθηκαν από τις αρχές του 2017».

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ε/κ πλευρά σε περίπτωση μιας διάσκεψης/συνάντησης, θα πρέπει να πάει με μια σοβαρή πρόταση, ανεξαρτήτως του τι θα κάνει η άλλη πλευρά. «Πρέπει να πάμε να δοκιμάσουμε την Τουρκία και για να γίνει αυτό, πρέπει να της δοθούν κάποια κίνητρα και το κίνητρο για την Τουρκία είναι τα ενεργειακά. Τα εν λόγω κίνητρα θα πρέπει να υλοποιηθούν μόνο μετά τη λύση του Κυπριακού». Ο Τουμάζος Τσιελεπής κατέστησε την ίδια ώρα σαφές ότι δεν εισηγείται «να δώσουμε γην και ύδωρ, αλλά να εξετάσουμε τα κίνητρα που μπορούν να δοθούν, χωρίς να ξεπερνάμε τις κόκκινές μας γραμμές». Την ίδια ώρα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα πρέπει, σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, να δεσμευτεί στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια, με τις συγκλίσεις, ιδίως αυτές που αφορούν την πολιτική ισότητα. «Χωρίς σοβαρή πρόταση, μια διάσκεψη -την οποία δεν μπορούμε να αρνηθούμε ως ε/κ πλευρά- θα είναι ζημιογόνα», επεσήμανε, προσθέτοντας ότι σε μια τέτοια περίπτωση, «ο ΓΓ θα επαναλάβει εκείνο που είχε ξαναπεί, ότι καμιά πλευρά δεν είναι έτοιμη να συνεργαστεί για να προχωρήσουμε και θα βάλει το πρόβλημα σε 'βαθιά κατάψυξη'».

Κέρδος

Στην περίπτωση, όμως, που η ε/κ πλευρά προσκομίσει, στο πλαίσιο μιας συνάντησης, μια σοβαρή πρόταση, μόνο κέρδος θα έχει να αποκομίσει, λέει ο Τουμάζος Τσιελεπής, ο οποίος θεωρεί ότι ακόμα κι αν η Τουρκία επιμένει στις θέσεις της, με αποτέλεσμα να οδηγήσει την προσπάθεια σε ναυάγιο, τότε ο ΓΓ του ΟΗΕ δεν θα είναι σε θέση να επιρρίψει ευθύνες και στις δύο πλευρές. Αντιθέτως, είπε ο Τουμάζος Τσιελεπής, ο ΓΓ θα πρέπει να παραδεχτεί ότι η μια πλευρά (ε/κ) υπέβαλε μια σοβαρή πρόταση και η άλλη (τ/κ) την απέρριψε. «Μια τέτοια παραδοχή-καταγραφή έχει μεγάλη σημασία για τα επόμενα βήματα και δεν είναι για να μας πουν μπράβο», επεσήμανε, προσθέτοντας ότι κάτι τέτοιο θα θέσει την Τουρκία ενώπιον των ευθυνών της «διότι δεν συμφέρει στην Άγκυρα να έχει την πρωτοβουλία και να καθορίζει ατζέντα η άλλη πλευρά. Πρόκειται για παραμέτρους που μπορεί να λάβει υπόψη η Τουρκία».

Διευκρίνισε παράλληλα ότι «οτιδήποτε λέμε για την Τουρκία σε σχέση με τα κίνητρα, αφορούν τη μετά τη λύση εποχή διότι για να έχει αξία μια ενέργεια, πρέπει να γίνει στην ώρα της. Αν η Τουρκία πάρει αυτό που θέλει πριν από τη λύση, δεν θα έχει κίνητρο για λύση». Ακόμα όμως κι αν δεν συναινέσει η Τουρκία, θα είναι δική της η ευθύνη, είπε ο Τουμάζος Τσιελεπής, υπογραμμίζοντας ότι και μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά, στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, η ευθύνη βαραίνει τις δύο πλευρές στην Κύπρο.

Δεν συμφέρει…

Δίνοντας το στίγμα της δικής του προσέγγισης, ο τέως υπουργός Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης, ξεκαθαρίζει ότι η λύση δύο κρατών με χωριστή διεθνή κυριαρχία, που προβάλλει η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία, δεν συμφέρει, ούτε στη μια κοινότητα, ούτε στην άλλη. Για τους Ελληνοκύπριους θα σημαίνει διεθνή σύνορα με την Τουρκία μέσα στο νησί, συνέχιση των τριβών γύρω από τη νεκρή ζώνη ενώ θα αρχίσουν νέες περιπέτειες. Για τους Τουρκοκύπριους, το κατ' επίφαση «κράτος» τους δεν θα είναι βιώσιμο. Θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Τουρκία και θα απορροφηθεί από αυτήν. Μιλώντας στο πλαίσιο συνεδρίου στην Αθήνα, ο Ιωάννης Κασουλίδης εξέφρασε την ίδια ώρα την εκτίμηση ότι το ψευδοκράτος δεν θα αποκτήσει διεθνή αναγνώριση διότι υπάρχει -από τα περισσότερα κράτη του κόσμου- μια σοβαρή επιφύλαξη για τη δημιουργία προηγουμένου για όσες αποσχίσεις είναι αποτέλεσμα έξωθεν στρατιωτικής βίας. Παράλληλα, η πολιτισμική ταυτότητα και ο κοσμικός χαρακτήρας των Τουρκοκυπρίων θα κινδυνεύσει να αφομοιωθεί. Επιπλέον, η ένταξη του «κράτους» τους στην ΕΕ, δεν θα εκπληρωθεί, λέει ο τέως υπουργός Εξωτερικών, υπογραμμίζοντας ότι η ΕΕ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να αποδεχθεί ως μέλη, δύο κυπριακά κράτη. «Ένα, και τους πέφτει πολύ. Αντίθετα μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, θα φέρει αυτόματα τους Τουρκοκύπριους στην ΕΕ», επεσήμανε ο Ιωάννης Κασουλίδης.

«Προσάρτηση αργότερα»​

​Από την πλευρά του, ο Τ/Κ οικονομικός αναλυτής και διεθνολόγος δρ Μερτκάν Χαμίτ, εκτιμά, μιλώντας στον «Π», ότι σε περίπτωση νέου αδιεξόδου στο Κυπριακό, θα συνεχιστεί η απομόνωση των Τ/Κ διότι η πολιτική του Ερσίν Τατάρ οδηγεί προς αυτή την κατεύθυνση. «Με ανησυχεί, όμως, ιδιαίτερα το ενδεχόμενο, τα ΗΕ να πάψουν να ενδιαφέρονται έντονα για το Κυπριακό, κάτι που θα στραφεί εναντίον τόσο των Ε/Κ όσο και των Τ/Κ». Σε αυτή τη φάση, σύμφωνα με τον αναλυτή, η Τουρκία δεν θα προχωρήσει σε προσάρτηση διότι ο Ερντογάν δεν χρειάζεται τις ψήφους και τη στήριξη των εθνικιστών Τούρκων. «Αυτό μπορεί να το κάνει σε μεταγενέστερο στάδιο όταν θα χρειάζεται τις ψήφους των Τούρκων εθνικιστών για να επικρατήσει, αλλά σε αυτή τη φάση δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα». Αντιθέτως, η Τουρκία χρειάζεται τώρα όση περισσότερη βοήθεια μπορεί να λάβει, σε οικονομικό επίπεδο, από τη Δύση, γεγονός που θα μπορούσε να την ωθήσει να επιδείξει κάποιους είδους ευελιξία και στο Κυπριακό. Εξέφρασε δε τη θέση ότι είναι σημαντικό να μην βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα διότι σε έναν χρόνο θα γίνουν «εκλογές» στα κατεχόμενα «και το πιο πιθανό είναι να μην επανεκλεγεί ο Ερσίν Τατάρ».

Το τοπίο αναμένεται να ξεκαθαρίσει μετά την επικείμενη υποβολή της έκθεσης της προσωπικής απεσταλμένης, στον ΓΓ των ΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.