«Πρέπει να βρεθεί άλλο κίνητρο για την Τουρκία»: Ο υποψήφιος ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζιλγιουρέκ στον «Π» 

«Ως μοναδικός Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής, ένιωθα την ανάγκη να συνεχίσω», δηλώνει στον «Π» ο υποψήφιος ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, εξηγώντας γιατί επαναδιεκδικεί έδρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ακολούθως αναφέρεται στα μεγάλα διακυβεύματα της επόμενης πενταετίας για το Ευρωκοινοβούλιο και την ΕΕ, υποστηρίζοντας πως «οι λαοί της Ευρώπης δεν θα νιώσουν ασφαλείς αν δεν οικοδομηθεί ένας βιώσιμος, μακροχρόνιος διάλογος μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ». Παράλληλα, διατυπώνει τη θέση ότι το δόγμα «άσκησης πίεσης στην Τουρκία καθώς αυτή κινείται προς την ΕΕ», που διατύπωσε ο Τάσσος Παπαδόπουλος το 2004, δεν ισχύει πλέον, αφού «δεν μιλά κανείς για πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ». Ως εκ τούτου, τονίζει ότι για τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού θα πρέπει να βρεθεί άλλο κίνητρο για την Τουρκία, λέγοντας πως «αξίζει να υιοθετήσουμε την πρόταση του ΑΚΕΛ και να αξιοποιήσουμε το φυσικό αέριο για πρόοδο στο Κυπριακό».

Ολοκληρώνεται η πρώτη σας θητεία ως ευρωβουλευτής. Θεωρείτε ότι το Ευρωκοινοβούλιο ως ένας θεσμός της ΕΕ φέρνει αποτελέσματα στη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών;

Το Ευρωκοινοβούλιο αποτελεί τον μόνο θεσμό της ΕΕ ο οποίος εκλέγεται άμεσα από τους Ευρωπαίους πολίτες. Από αυτή την έννοια αποτελεί και έναν ιδιαίτερα σημαντικό θεσμό. Και βεβαίως έχει άμεσο αντίκτυπο στις ζωές των πολιτών. Όλοι οι κανονισμοί και οι οδηγίες που φτάνουν στα κράτη-μέλη για εναρμονισμό των εθνικών νομοθεσιών εγκρίνονται και από το Ευρωκοινοβούλιο. Επίσης -πολύ σημαντικό- ο ετήσιος και πολυετής προϋπολογισμός της Ένωσης συναποφασίζεται μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Ευρωκοινοβουλίου. Αυτό αποτελεί από μόνο του μια πράξη που έχει άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Πέραν όμως αυτού, το Κοινοβούλιο λαμβάνει αποφάσεις για τους πλείστους τομείς της ζωής. Για να δώσω μόνο μερικά παραδείγματα: στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωκοινοβουλίου, στην οποία είμαι και συντονιστής εκ μέρους της Ομάδας της Αριστεράς, πήραμε στην ολομέλεια πρόταση για απαγόρευση των απλήρωτων πρακτικών ασκήσεων των νέων. Επίσης, κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού, στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης, στην οποία συμμετέχω, εγκρίναμε το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κονδύλια στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για έξοδο από την κρίση.

Γιατί αποφασίσατε να επαναδιεκδικήσετε έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο;

Το 2019 το ΑΚΕΛ πήρε μια ιστορική απόφαση, να συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιο του έναν Τουρκοκύπριο. Είχα την τιμή να εκλεγώ μέσα από αυτή την προσπάθεια. Ήμουν ο πρώτος Τουρκοκύπριος που εξελέγη ποτέ ευρωβουλευτής. Μετά από μια πετυχημένη πενταετία, αποφασίσαμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας.

Πρέπει να πούμε ότι το παρόν Ευρωκοινοβούλιο λειτούργησε σε ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες. Σχεδόν αμέσως μετά τη συγκρότηση του Ευρωκοινοβουλίου το 2019 μπήκαμε στην πανδημία, πράγμα που δυσκόλεψε πολύ το έργο μας. Μέχρι να ξεκινήσει μια κανονική ροή των πραγμάτων πέρασε αρκετός καιρός. Παρόλα αυτά, παρήγαγα σημαντικό έργο, δημιούργησα επαφές με άλλες πολιτικές ομάδες και συσσώρευσα σημαντική εμπειρογνωμοσύνη, που μου επιτρέπει να συνεχίσω και να εμβαθύνω το έργο μου. Επίσης, ως μοναδικός Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής, ένιωθα την ανάγκη να συνεχίσω.

Ως Τ/Κ ευρωβουλευτής ποια ζητήματα που αφορούν την τ/κ κοινότητα έχετε προωθήσει αυτά τα πέντε χρόνια θητείας;

Οι Τουρκοκύπριοι έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την ΕΕ. Μετά από τα δημοψηφίσματα του 2004, το Συμβούλιο της ΕΕ πήρε μια σημαντική απόφαση (26 Απριλίου 2004) που αφορούσε αποκλειστικά τους Τουρκοκύπριους. Κάλεσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να πάρει μέτρα για οικονομική ανάπτυξη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, για βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και την περαιτέρω προσέγγιση των Τουρκοκυπρίων με την ΕΕ. Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι Τουρκοκύπριοι απέκτησαν κάποια δικαιώματα στην ΕΕ (Κανονισμός για οικονομική βοήθεια προς τους Τουρκοκύπριους και Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής). Παρά το ότι το ευρωπαϊκό κεκτημένο δεν εφαρμόζεται στα κατεχόμενα, αυτό δεν πρέπει να εμποδίσει την οικονομική ανάπτυξη της κοινότητας, όπως εξάλλου τονίζεται και στο Πρωτόκολλο 10, άρθρο 3 της προσχώρησης της Κύπρου στην ΕΕ. Επίσης τονίζεται σαφώς και στη Συνθήκη της Προσχώρησης (2003) ότι από την ένταξη της Κύπρου στην Ένωση πρέπει να ωφεληθούν όλοι οι πολίτες. Η πολιτική που ακολουθεί η ΕΕ απέναντι στους Τουρκοκύπριους είναι στα πλαίσια της επιθυμίας της ΕΕ για επανένωση της Κύπρου.

Στη βάση λοιπόν της πολιτικής της ΕΕ, ασχολήθηκα με τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Οι Τουρκοκύπριοι ως Ευρωπαίοι πολίτες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα και υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των σχέσεων της κοινότητας με την ΕΕ. Ασχολήθηκα επισταμένα με τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής με σκοπό την περαιτέρω αύξηση του εμπορίου μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Έδωσα ιδιαίτερη έμφαση στην καταχώρηση προϊόντος ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) για το χαλλούμι/χελίμ που παράγουν οι Τουρκοκύπριοι και προώθησα τη συμπερίληψη της τουρκικής γλώσσας -επίσημης γλώσσας της Κυπριακής Δημοκρατίας- ως επίσημης γλώσσας της ΕΕ. Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που έχουν οι Τουρκοκύπριοι είναι και οι παρεμβάσεις της Τουρκίας στα εσωτερικά της κοινότητας. Δεν παρέλειψα, μεταξύ άλλων, να καταγγείλω την Τουρκία για αυτές τις πρακτικές, όπως και για τις προσπάθειες δημογραφικής αλλοίωσης που επιδιώκει στα κατεχόμενα.

Πώς ήταν η συνεργασία με το ΑΚΕΛ αυτά τα πέντε χρόνια; Υπάρχουν ζητήματα στα οποία διαφωνήσατε;

Πρώτα να ξεκαθαρίσουμε ότι είμαι συνεργαζόμενος με το ΑΚΕΛ και όχι μέλος του κόμματος. Η συνεργασία μας με το κόμμα της Αριστεράς ήταν πολύ επιτυχημένη. Είχα μια άψογη επικοινωνία με την ηγεσία του κόμματος. Με τον τέως γ.γ., Άντρο Κυπριανού, όπως και με τον νυν, Στέφανο Στεφάνου, αναπτύξαμε έναν ουσιαστικό, ειλικρινή διάλογο που μας επέτρεψε να υπερβούμε όποιες τυχόν διαφωνίες. Στο Κυπριακό έχουμε απόλυτη ταύτιση απόψεων. Υπήρξαν και κάποια θέματα στα οποία είχαμε διαφορετικές προσεγγίσεις. Αλλά με αλληλοσεβασμό καταφέραμε να τιμήσουμε αυτή την ιστορική συνεργασία, που μας φορτώνει με ιδιαίτερες ευθύνες. Τόσο εμένα όσο και το ΑΚΕΛ.

Ποια είναι τα μεγάλα διακυβεύματα της επόμενης πενταετίας για το Ευρωκοινοβούλιο και την ΕΕ;

Η ΕΕ αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις: Πώς θα εξελιχτεί σε γεωπολιτικό παίκτη, πώς θα υλοποιηθεί η Πράσινη Συμφωνία, πώς θα αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό, πώς θα καταπολεμήσει την ακρίβεια, τις ανισότητες και την ανέχεια... Θέματα όπως η διεύρυνση και λειτουργία της ΕΕ είναι επίσης από τα μεγάλα ζητήματα που θα αντιμετωπίσει το νέο Ευρωκοινοβούλιο. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και η επίθεση του Νετανιάχου κατά των Παλαιστινίων προκαλούν έντονες συζητήσεις εντός της ΕΕ. Δυστυχώς, η ΕΕ βρίσκεται πολύ μακριά από το να χαράξει μια κοινή εξωτερική πολιτική και συχνά επικρατεί διγλωσσία. Πέραν των έντονων διαφωνιών εντός των θεσμών της ΕΕ, υπάρχει και μια επιλεκτική προσέγγιση στα ζητήματα. Αλλιώς μιλά για την Ουκρανία και αλλιώς μιλά για τους Παλαιστίνιους. Μια άλλη μεγάλη πρόκληση είναι η άνοδος της Ακροδεξιάς. Η Ακροδεξιά είναι απειλή για τη λειτουργία, ακόμα και για την ύπαρξη της ΕΕ.

Τελικά η Ρωσία του Πούτιν είναι ένας μεγάλος εχθρός της ΕΕ ή υπάρχουν περιθώρια για αποκατάσταση των ευρω-ρωσικών σχέσεων;

Η απαράδεχτη εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία οδήγησε σε μεγάλη κρίση. Δυστυχώς οδηγούμαστε σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο, που απειλεί και την παγκόσμια ειρήνη. Από την άλλη, πρέπει να τονίσουμε ότι, μετά από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, ο δυτικός κόσμος απέτυχε να συγκροτήσει μια αρχιτεκτονική ασφάλειας τόσο για τη Ρωσία όσο και για την Ευρώπη. Αυτό είναι και το ζητούμενο, που παραμένει ως μελλοντική πρόκληση. Οι λαοί της Ευρώπης δεν θα νιώσουν ασφαλείς αν δεν οικοδομηθεί ένας βιώσιμος, μακροχρόνιος διάλογος μεταξύ της Ρωσίας και της ΕΕ. Ο Ρούμπερτ Σούμαν -από τους ιδρυτικούς πατέρες της Ένωσης- έλεγε ότι η παγκόσμια ειρήνη μπορεί να οικοδομηθεί μόνο με δημιουργικές σκέψεις, ανάλογες με τους κινδύνους που την απειλούν. Μόνο με στρατιωτικά μέσα δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ειρήνη. Η ευρωπαϊκή διπλωματία πρέπει να κινητοποιηθεί για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, χωρίς να θυματοποιούνται οι Ουκρανοί.

Είναι γεγονός ότι ο Πούτιν πάσχει από έναν έντονο αντιδυτικισμό. Σε αυτό το σημείο, όμως, πρέπει να τονίσω ότι δεν είναι μόνο η Ρωσία που θέλει να υπονομεύσει την ΕΕ. Και οι ΗΠΑ του Τραμπ, παράλληλα με τη Ρωσία, κινητοποιήθηκαν, οργάνωσαν και στήριξαν την ευρωπαϊκή Ακροδεξιά στο πρόσφατο παρελθόν, για να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να υπερασπίσουμε την ευρωπαϊκή δημοκρατία και την ύπαρξη και λειτουργία της ΕΕ κατά της Ακροδεξιάς.

Μπορεί να προχωρήσει ο ενταξιακός διάλογος της Τουρκίας; Είναι προς το συμφέρον της ΕΕ να επανεκκινήσει μια τέτοια διαδικασία με την Άγκυρα;

Πλέον δεν μιλά κανείς για πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Παρ' όλα αυτά, μια θετική ατζέντα της ΕΕ προς την Τουρκία έχει τη σημασία της. Ότι η Τουρκία θα έχει μια «ειδική σχέση» με την ΕΕ είναι πλέον σχεδόν δεδομένο. Στις δύο δεκαετίες που μεσολάβησαν- από την ένταξη της Κύπρου το 2004 και εντεύθεν- το δόγμα «άσκησης πίεσης στην Τουρκία καθώς αυτή κινείται προς την ΕΕ», που διατύπωσε ο Τάσσος Παπαδόπουλος το 2004, και το οποίο υιοθέτησαν και άλλοι ηγέτες, δεν ισχύει πλέον.

Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρα προς το συμφέρον της ΕΕ να ανοίξει διάλογο και μια θετική ατζέντα με την Τουρκία. Έχουν αμοιβαία συμφέροντα. Η Τουρκία παραμένει μια σημαντική γεωστρατηγική χώρα για την ΕΕ. Επίσης, οι Ευρωπαίοι βλέπουν την Τουρκία ως σημαντικό παίχτη στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Από την άλλη, η Τουρκία έχει πολλά να κερδίσει από τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης και των ευρωπαϊκών επενδύσεων στη χώρα.

Όσο για τις ευρωτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να βρούμε εναλλακτικές ιδέες. Καιρός είναι να αξιοποιήσουμε την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ για να οικοδομήσουμε τη μόνιμη ειρήνη στη χώρα μας. Οι Βρυξέλλες μπορούν να συμβάλουν στη συνεργασία των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο σε διάφορους τομείς, πράγμα που θα βοηθήσει στην καλλιέργεια συνθηκών για επίλυση του Κυπριακού. Μπορεί με τη στήριξη της ΕΕ να αναπτύξουμε μια θεσμική συνεργασία σε όλους τους τομείς της ζωής. Από την παιδεία μέχρι την υγεία και από τον πολιτισμό μέχρι την οικονομία...

Πώς βλέπετε τη νέα προσπάθεια του ΟΗΕ στο Κυπριακό; Υπάρχει προοπτική επανέναρξης του διαλόγου;

Υπό τις παρούσες συνθήκες φαίνεται απομακρυσμένη μια προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών από εκεί που σταμάτησαν στο Κραν Μοντανά. Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επιμένει στην απαράδεκτη θέση της λύσης δύο κρατών και -δεδομένου ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ σχεδόν τερματίστηκε- δεν μπορεί να χτιστεί η προοπτική επίλυσης του Κυπριακού μόνο πάνω στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Πρέπει να βρεθεί άλλο κίνητρο για την Τουρκία. Αξίζει να υιοθετήσουμε την πρόταση του ΑΚΕΛ και να αξιοποιήσουμε το φυσικό αέριο για πρόοδο στο Κυπριακό. Η πιθανή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου είναι κάτι που ενθαρρύνει και η ΕΕ.