Τετ-α-τετ Γενικού Εισαγγελέα και Γενικού Ελεγκτή στην Επιτροπή Θεσμών της Βουλής

Η σύγκρουση των δύο ανεξάρτητων θεσμών, ήτοι του Γενικού Εισαγγελέα και του Γενικού Ελεγκτή, που τα τελευταία τρία χρόνια μαίνεται αδιάκοπα, θα αποτελέσει αντικείμενο αυτεπάγγελτης εξέτασης ενώπιον της Βουλής.

Ειδικότερα, στη χθεσινή συνεδρία της Επιτροπής Θεσμών ενεγράφη προς εξέταση το θέμα που εισηγήθηκαν από κοινού ο πρόεδρος της επιτροπής, βουλευτής του ΔΗΣΥ Δημήτρης Δημητρίου και η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου. Στην αιτιολόγηση της εισήγησης τους, οι δύο βουλευτές αναφέρουν τα εξής: «Με αφορμή τις πρόσφατες αντιπαραθέσεις μεταξύ των θεσμών του κράτους, η εξέταση του θέματος αποσκοπεί στην εξεύρεση λύσεων ώστε να βελτιωθεί η μεταξύ τους συνεργασία». Στο πλαίσιο της αυτεπάγγελτης εξέτασης, ο κ. Δημητρίου και η κ. Χαραλαμπίδου πρότειναν να προσκληθούν οι τρεις άμεσα εμπλεκόμενοι: ο Γενικός Εισαγγελέας, ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας και ο Γενικός Ελεγκτής.

Χάλασαν οι καλές σχέσεις το 2020

Μεταξύ των δύο ανεξάρτητων θεσμών, της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και της Νομικής Υπηρεσίας, υπήρχε αγαστή συνεργασία και σχέση εμπιστοσύνης μέχρι τον Ιούνιο του 2020, όταν ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδη διόρισε τον Γιώργο Σαββίδη στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα και τον Σάββα Αγγελίδη στη κενή θέση του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα. Έκτοτε, μαίνεται μια σύγκρουση μεταξύ των δύο θεσμών: ο Γενικός Ελεγκτής κατηγορείται συχνά - πυκνά από τον Γενικό και τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα ότι υπερβαίνει τις εξουσίες τους και από την άλλη, ο Γενικός Ελεγκτής κατηγορεί τους επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας ότι παρεμβάλλουν εμπόδια στους ελέγχους του.

Ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας Σάββας Αγγελίδης αριθμεί τις περισσότερες καταγγελίες ενώπιον της Αρχής κατά της Διαφθοράς. Συνολικά, τέσσερις καταγγελίες υπέβαλε, μέχρι στιγμής, εναντίον του κ. Αγγελίδη ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης. Για τη μια υπόθεση ολοκληρώθηκε πρόσφατα η διερεύνησή της και όπως αποφάνθηκε η Αρχή κατά της Διαφθοράς, δεν προέκυψε κανένα ποινικό αδίκημα.

Θητείες και ανέλεγκτο

Στη συζήτηση που θα ακολουθήσει ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Θεσμών, αναπόφευκτα θα εγερθούν τα εξής τρία ζητήματα που απασχολούν και συζητούνται ευρέως εδώ και καιρό μεταξύ των ελεύθερα σκεπτόμενων πολιτών του τόπου:

1. Η ανάγκη καθορισμού θητειών: Ο Γενικός Εισαγγελέας, ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, ο Γενικός Ελεγκτής και ο βοηθός Γενικός Ελεγκτής διαθέτουν τεράστιες εξουσίες ελέγχου. Το να βρίσκεται κανείς σε μια τέτοια θέση εξουσίας για 10, 15 ή και 20 χρόνια δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις απαιτήσεις των καιρών μας. Με τον καθορισμό θητειών διασφαλίζεται η εναλλαγή και η ανανέωση προσώπων και αποκλείεται το ενδεχόμενο δημιουργίας προϋποθέσεων ανομίας και κατάχρησης εξουσίας που οδηγούν στη διαπλοκή και στη διαφθορά. Το Σύνταγμά μας θα πρέπει να αναθεωρηθεί και να προσαρμοστεί απολύτως στις ανάγκες της κυπριακής κοινωνίας και της σημερινής εποχής. Δέον να σημειωθεί ότι, η όποια τροποποίηση επέλθει στο Σύνταγμα για καθορισμό θητειών στους ανεξάρτητους κρατικούς αξιωματούχους δεν μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ.

Σε δηλώσεις του στο «Π» της Κυριακής, ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης τάχθηκε υπέρ του καθορισμού θητείας για τον γενικό και βοηθό Γενικό Ελεγκτή. «(…) Είναι άποψή μου ότι, εφόσον αποφασιστεί να τεθεί όριο στη θητεία, αυτή θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μην συνδυάζεται με επαναδιορισμό. Αυτή η μακρά θητεία θα μπορούσε να είναι μεταξύ εννέα έως 12 ετών», είπε.

Ερωτήθηκε σχετικά από τον «Π» και ο κ. Σαββίδης ως προς το κατά πόσο θεωρεί ότι ο Γενικός και ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας θα πρέπει να έχουν καθορισμένες θητείες αντί να παραμένουν στις θέσεις τους μέχρι την αφυπηρέτησή τους. Από τον Γενικό Εισαγγελέα λάβαμε την εξής απάντηση: «Η Νομική Υπηρεσία έχει και εκφράζει εμπεριστατωμένες θέσεις εκεί και όπου τούτο απαιτείται. Αν και όταν το θέμα τεθεί επίσημα προς συζήτηση, η Νομική Υπηρεσία θα τοποθετηθεί».

Με βάση τα σημερινά δεδομένα:

• Ο Σάββας Αγγελίδης που διορίστηκε το έτος 2020, σε ηλικία 46 χρονών, στη θέση του βοηθού Γενικού Εισαγγελέα, θα παραμείνει στη θέση του έως την ημερομηνία αφυπηρέτησής του, που είναι το 68ο έτος της ηλικίας του. Δηλαδή, θα βρίσκεται στην εν λόγω θέση για 22 συναπτά έτη.
• Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης που διορίστηκε το έτος 2014, σε ηλικία 46 χρονών, στη θέση του Γενικού Ελεγκτή, θα παραμείνει στη θέση του έως την ημερομηνία αφυπηρέτησής του, που είναι το 65ο έτος της ηλικίας του. Δηλαδή, θα βρίσκεται στη θέση του Γενικού Ελεγκτή για 19 συναπτά έτη.
• Ο Κυριάκος Κυριάκου που διορίστηκε το έτος 2013, σε ηλικία 49 χρονών, στο αξίωμα του βοηθού Γενικού Ελεγκτή, θα παραμείνει στη θέση του έως την ημερομηνία αφυπηρέτησής του, που είναι το 65ο έτος της ηλικίας του. Δηλαδή, θα βρίσκεται στη θέση του βοηθού Γενικού Ελεγκτή για 16 συναπτά έτη.
• Ο Γιώργος Σαββίδης αφυπηρετεί σε τρία χρόνια. Εάν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης διορίσει στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα έναΝ δικηγόρο ηλικίας μόλις 40 χρονών, τότε, θα βρίσκεται στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα για 28 χρόνια.

2. Το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα. Με βάση το άρθρο 154 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, σε οποιαδήποτε ποινική διαδικασία και σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής πριν από την απόφαση, ο Γενικός Εισαγγελέας δύναται να καταχωρίσει αναστολή δίωξης και ο κατηγορούμενος αμέσως απαλλάσσεται. Το προνόμιο αυτό ασκείται από τον εκάστοτε Γενικό Εισαγγελέα, και όπως διαπιστώσαμε εσχάτως, και κατ’ επανάληψη από τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, χωρίς να δίνουν καμία απολύτως εξήγηση για τους λόγους που επέβαλαν τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης.

Οι δΎο επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας δεν πρέπει να συνεχίσουν να είναι ανέλεγκτοι. Και δεν είναι, βεβαίως, υπεράνω του νόμου. Επιβάλλεται να λογοδοτούν δημόσια για πράξεις και ενέργειές τους και, ναι, απαιτείται περισσότερη διαφάνεια στο θέμα των αναστολών ποινικών διώξεων για να προλαμβάνονται περιπτώσεις διαπλοκής και διαφθοράς.

3. Ο διττός ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα. Η αξιολόγηση του διαχωρισμού του ρόλου του νομικού συμβούλου του κράτους από εκείνον του δημόσιου κατήγορου περιλαμβάνεται στις πολιτικές του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη.

Η τέως υπουργός Δικαιοσύνης κ. Άννας Κουκκίδη Προκοπίου, σε απαντητική της επιστολή προς τη Βουλή, τον περασμένο Οκτώβριο, κατόπιν ερώτησης της βουλευτού Ειρήνης Χαραλαμπίδου, αναφέρει ότι «η αξιολόγηση του διαχωρισμού του διττού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα εξακολουθεί ν’ αποτελεί προτεραιότητα. Επισημαίνεται σχετικά ότι, η πρόσφατα εκδοθείσα έκθεση του 2023 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου (Rule of Law) στην Κύπρο προβαίνει σε ειδική αναφορά για τη μη ύπαρξη σαφούς διάκρισης του ρόλου της Νομικής Υπηρεσίας ως συμβουλευτικής και ως εισαγγελικής αρχής».

Και νέα αντιπαράθεση

Σε δηλώσεις του χθες μετά την τελετή διαβεβαίωσης των νέων μελών του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Γενικός Εισαγγελέας ρωτήθηκε για τις σχέσεις του με τον Γενικό Ελεγκτή. Ο κ. Σαββίδης χαιρέτισε την απόφαση της Αρχής κατά της Διαφθοράς, η οποία, απάλλαξε πλήρως από οποιαδήποτε ποινική ευθύνη τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, τον οποίον κατήγγειλε ο Γενικός Ελεγκτής. Οι καταγγελίες αφορούσαν αναστολές ποινικής δίωξης.

Ο Γενικός Εισαγγελέας δεν θέλησε να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσο προτίθεται να αποταθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο, όπως τον προκάλεσε, άλλωστε, ουκ ολίγες φορές ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, για να αποφασιστεί το όριο των εξουσιών τους. Ξεκαθάρισε, πάντως, πως δεν βρίσκεται σε αντιπαράθεση με κανέναν, σημειώνοντας ότι ουδέποτε ξεκίνησε οποιαδήποτε αντιπαράθεση. «Νομίζω όσοι παρακολουθούν, βλέπουν από πού ξεκινούν οι αντιπαραθέσεις και πόσο η δική μας πλευρά προσπαθεί, όσο το δυνατόν, να αποφεύγει να απαντά», δήλωσε ο κ. Σαββίδης. Άμεση ήταν η απάντηση του Γενικού Ελεγκτή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: «Δεν θα σχολιάσουμε τις σημερινές (χθεσινές) δηλώσεις του Γενικού Εισαγγελέα. Για όλες τις περιπτώσεις, η κοινωνία των πολιτών γνωρίζει ποιος 'ήρξατο χειρών αδίκων' (σ.σ. έδωσε το πρώτο κτύπημα) επιτιθέμενος στον άλλο, ποιος επιχειρεί συνεχώς να κηδεμονεύσει τον άλλον και ποιος προαναγγέλλει διαδικασία παύσης του άλλου».