Χωρίς πρόνοια για παρακολουθήσεις δημοσιογράφων εγκρίθηκε η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των ΜΜΕ

Σε πολιτική συμφωνία για το κείμενο της Ευρωπαϊκής Πράξης για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (European Media Freedom Act-EMFA) κατέληξαν την Παρασκευή το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την οποία, μεταξύ άλλων, αφαιρείται από το προσχέδιο η πρόνοια που επιτρέπει παρακολουθήσεις κατά δημοσιογράφων κατ’ εξαίρεση, σε περιπτώσεις εθνικής ασφαλείας.

Η πράξη περιλαμβάνει και μια σειρά από άλλες πρόνοιες για τα ΜΜΕ που αφορούν τη διαφάνεια στην ιδιοκτησία, τον έλεγχο των διαδικτυακών πλατφορμών και την κρατική διαφήμιση.

Η επίμαχη παράγραφος 4 του άρθρου 4 της πρότασης που βρισκόταν στο τελευταίο προσχέδιο πριν τη συζήτηση της Παρασκευής, και η οποία απασχόλησε τα ΜΜΕ πανευρωπαϊκά αλλά και στην Κύπρο καθώς φέρεται να ήταν μια από τις χώρες που την προώθησαν, ανέφερε πως το άρθρο 4 τελεί «υπό την επιφύλαξη της ευθύνης των κρατών μελών για προστασία της εθνικής ασφάλειας».

Η παράγραφος αφαιρέθηκε, διατηρώντας τις πρόνοιες για προστασία των δημοσιογράφων, απαγόρευση στις εθνικές αρχές να παρεμβαίνουν στη δημοσιογραφική εργασία και αποφάσεις, ή να επιβάλλουν υποχρεώσεις σε δημοσιογράφους να αποκαλύπτουν πηγές μέσω καταναγκαστικών μέσων ή μέσω παρακολουθήσεων.

Όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τέτοιες παρεμβάσεις θα επιτρέπονται μόνο κατά παρέκκλιση και κατά περίπτωση, «για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος», με την επιφύλαξη της έγκρισης από δικαστική αρχή. Η χρήση λογισμικών παρακολούθησης εναντίον δημοσιογράφων θα πρέπει να αφορά τη διερεύνηση σοβαρών εγκλημάτων που τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης, και να επανεξετάζεται τακτικά από τις δικαστικές αρχές. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, σημειώνεται, οι υποκείμενοι σε παρακολούθηση διατηρούν το δικαίωμα να γνωρίζουν για την παρακολούθηση, και για πρόσβαση σε προστασία στο πλαίσιο της δικαιοσύνης.

Σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (EJF), η Πρόεδρος του οργανισμού, Μάγια Σέβερ, επεσήμανε πως «αγωνιστήκαμε σκληρά για να πετύχουμε αυτό το αποτέλεσμα, κατά κρατών που επιχείρησαν να συμπεριλάβουν ιδιαίτερα περιοριστικές πρόνοιες», αναφερόμενη στην παράγραφο την οποία σύμφωνα με πρακτικά που διέρρευσαν στα διεθνή ΜΜΕ «Investigate Europe», «Disclose» και «Follow The Money», και στην Κύπρο από τον «Φιλελεύθερο», προώθησαν η Γαλλία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Σουηδία και η Φινλανδία.

Η πολιτική συμφωνία θα πρέπει τώρα να εγκριθεί από την Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας (CULT) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιανουάριο, και από την Ολομέλεια πιθανώς τον Μάρτιο. Από την πλευρά του Συμβουλίου της ΕΕ, η Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων (COREPER) αναμένεται να εγκρίνει τη συμφωνία τον Ιανουάριο, προτού αυτή προωθηθεί για τελική έγκριση από το Συμβούλιο. Η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ 15 μήνες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

Η EMFA προτάθηκε από την Κομισιόν τον Σεπτέμβριο του 2022 για τη δημιουργία ενός κοινού πλαισίου για τις υπηρεσίες ΜΜΕ στην εσωτερική αγορά, με νέους κανόνες για την προστασία του πλουραλισμού και της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ.

H πρόταση προνοεί και τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Συμβουλίου για τις υπηρεσίες ΜΜΕ που θα αποτελείται από τις εθνικές αρχές μέσων ενημέρωσης, και θα μπορεί, μεταξύ άλλων, να εκδίδει γνώμες για εθνικά μέτρα και αποφάσεις που επηρεάζουν την αγορά των ΜΜΕ, και να συντονίζει κανονιστικά μέτρα που αφορούν ΜΜΕ εκτός της ΕΕ που αποτελούν απειλή για τη δημόσια ασφάλεια.

Ακόμα, στο πακέτο περιλαμβάνεται και η επέκταση των υποχρεώσεων για διαφάνεια της ιδιοκτησίας των ΜΜΕ, καθώς και διαφάνεια όσον αφορά την κρατική διαφήμιση. Τα ΜΜΕ θα έχουν την υποχρέωση να δημοσιεύουν σε εθνική βάση δεδομένων πληροφορίες για τους άμεσους και έμμεσους ιδιοκτήτες τους, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης ή έμμεσης σχέσης με κρατικές ή δημόσιες αρχές. Όσον αφορά την κρατική διαφήμιση προβλέπεται πως αυτή θα χορηγείται με ανοιχτές διαδικασίες, ενώ οι εθνικές αρχές θα πρέπει να δημοσιεύουν κάθε χρόνο τις διαφημιστικές τους δαπάνες.

Σε σχέση με τις μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, καταγράφονται κανόνες για τις σχέσεις τους με τα ΜΜΕ στη βάση των αρχών αυτορύθμισης και δημοσιογραφικών προτύπων, έτσι ώστε να μην μπορεί να γίνεται κατάχρηση των δυνατοτήτων των πλατφορμών κατά των ΜΜΕ. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να διαφοροποιούν το πώς αντιμετωπίζουν ανεξάρτητα ΜΜΕ και μη ανεξάρτητες πηγές. Τα ΜΜΕ θα ενημερώνονται για την πρόθεση μιας πλατφόρμας να σβήσει ή να περιορίσει σε περιεχόμενο τους και θα έχουν 24 ώρες να ανταποκριθούν ή λιγότερες σε περιπτώσεις κρίσης.