Το DNA του ΑΚΕΛ, η ίδρυση Κοινωνικής Συμμαχίας και το παρασκήνιο του Καταστατικού Συνεδρίου

Όταν ολοκληρώθηκε ο εκλογικός κύκλος των προεδρικών στις αρχές Φεβρουαρίου, άρχισε μια συζήτηση για το μέλλον της συνεργασίας του ΑΚΕΛ με τις εξωακελικές δυνάμεις και προσωπικότητες που στήριξαν την υποψηφιότητα του Ανδρέα Μαυρογιάννη. Τότε τέθηκε έντονα η θέση από ορισμένους ότι «το ΑΚΕΛ πρέπει να αλλάξει ιδεολογικό χαρακτήρα, ώστε να προσαρμοστεί στα δεδομένα του σήμερα και να πείσει ακροατήρια ευρύτερα». Ήταν μια άποψη που εξέφρασαν διάφορες προσωπικότητες εκτός του κόμματος, η οποία δεν λάμβανε υπόψη τις λεπτές ισορροπίες μέσα στο ΑΚΕΛ και τη μακρόχρονη ιστορία του κόμματος. Καμία ηγεσία και κανένας γενικός γραμματέας δεν θα μπορούσε εν μια νυκτί να αλλάξει τον ιδεολογικό χαρακτήρα ενός κόμματος σχεδόν 100 ετών. Γι’ αυτό και η ηγεσία του ΑΚΕΛ άκουσε μεν τις εισηγήσεις όσων λαμβάνουν μέρος στις διαβουλεύσεις προσεχτικά, αλλά δεν μπόρεσε δε να ανταποκριθεί θετικά σε αυτές τις μεγάλες προσδοκίες.

Η δυσκολία της επίτευξης μεγάλων αλλαγών διαφάνηκε στο Καταστατικό Συνέδριο του κόμματος στις 26 Νοεμβρίου, όπου δεν ήταν λίγα τα κομματικά μέλη που καταψήφισαν προτεινόμενες τροπολογίες για οργανωτικά ζητήματα, όπως η εκλογή του γενικού γραμματέα από το συνέδριο αντί από την Κεντρική Επιτροπή και η μείωση των θητειών στα δημόσια αξιώματα του βουλευτή και του ευρωβουλευτή από τρεις σε δύο. Βέβαια οι αντιδρώντες μειοψήφησαν και οι τροπολογίες του καταστατικού πέρασαν. Όμως ο σεχταρισμός και ο αριστερισμός θα ήταν πιο ενισχυμένος αν η ηγεσία επιχειρούσε να αγγίξει την καρδιά της ιδεολογίας του ΑΚΕΛ.

Το παρασκήνιο

Η μεγαλύτερη εστία αντίδρασης στη νέα προσπάθεια εκσυγχρονισμού του κόμματος εντοπίζεται κυρίως σε αυτούς που σπούδασαν στην Ελλάδα και ανέπτυξαν κοινή δράση με την Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ) και σχέσεις με το σκληροπυρηνικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ), κουβαλώντας πίσω στην Κύπρο μια σεχταριστική νοοτροπία προσκόλλησης σε ιδεολογικές αρχές. Στο συνέδριο της 26ης Νοεμβρίου υπήρξαν αρκετοί από αυτούς, κυρίως νέοι σε ηλικία ΕΔΟΝίτες που μαζί με τον βουλευτή και επαρχιακό γραμματέα Λευκωσίας/Κερύνειας Χρίστο Χριστόφια καταψήφισαν τις περισσότερες τροπολογίες.

Βέβαια υπήρξαν και άλλα μέλη και στελέχη του ΑΚΕΛ που διαφώνησαν και καταψήφισαν τροπολογία, όπως ο επαρχιακός γραμματέας Λεμέσου Γιώργος Τ. Γεωργίου, ο επαρχιακός γραμματέας Πάφου Ανδρέας Φακοντής (διετέλεσε βουλευτής για 3 θητείες), και η επαρχιακή γραμματέας Λάρνακας Χρυστάλλα Αντωνίου. Τροπολογία που κατατέθηκε από συνέδρους και αφορούσε τη θέσπιση ασυμβίβαστου των αξιωμάτων επαρχιακού γραμματέα με τα δημόσια αξιώματα του βουλευτή, ευρωβουλευτή, δημάρχου και πρόεδρου επαρχιακού οργανισμού. Ενώ με την τροπολογία για την εισαγωγή της ποσόστωση 40% της συμμετοχής των έμμισθων του κόμματος στην Κεντρική Επιτροπή διαφώνησε αρκετό από το στελεχικό έμμισθο δυναμικό των επαρχιών. Αλλά και σχεδόν όλα τα στελέχη της ΠΕΟ που τάχθηκαν εναντίον της συγκεκριμένης τροπολογίας.

Το DNA του ΑΚΕΛ

Στην εναρκτήρια ομιλία του στο Καταστατικό Συνέδριο του κόμματος στις 26 Νοεμβρίου, ο γ.γ. του ΑΚΕΛ αναφέρθηκε στο ιστορικό παρελθόν, λέγοντας ότι «νωρίς τη δεκαετία του 1940, το ΑΚΕΛ υπερέβη τα κομματικά στεγανά και απευθύνθηκε ευρύτερα στην κοινωνία. Παραμένοντας ένα μαρξιστικό λενινιστικό κόμμα, αυτοπροσδιορίστηκε ως ένα πλατύ κόμμα της Αριστεράς, ένα λαϊκό κόμμα των εργαζομένων, αποκτώντας ερείσματα πέρα από το στενό κομματικό του ακροατήριο. Αυτοί είμαστε. Αυτό είναι το πολιτικό μας DNA. Αυτό είναι το ΑΚΕΛ». Λέγοντας αυτά ο Στέφανος Στέφανου είχε στο μυαλό του τη μακρά ιστορία σύναψης συμμαχιών με προοδευτικές κοινωνικές δυνάμεις και προσωπικότητες. Κατ’ ακρίβεια το ΑΚΕΛ «γεννήθηκε» μέσα από τη συνεργασία των κομμουνιστών με ανεξάρτητες προσωπικότητες.

Η ίδρυση του ΑΚΕΛ στις 14 Απριλίου του 1941 αποτελούσε μια μεγάλη νίκη των εκσυγχρονιστών εντός του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (ΚΚΚ) απέναντι στους σεχταριστές, οι οποίοι στέκονταν εμπόδιο στην προσπάθεια μαζικοποίησης του κινήματος της κυπριακής Αριστεράς, εμμένοντας στην ιδεολογική καθαρότητα που οδηγούσε στην περιχαράκωση και στην απομόνωση. Δεν είναι τυχαίο που το ΑΚΕΛ κατάφερε σε μόλις 23 μήνες ζωής να εκλέξει δήμαρχο στη Λεμεσό και στην Αμμόχωστο στις δημοτικές εκλογές του 1943. Κάτι αδιανόητο για το ολιγομελές και απομονωμένο ΚΚΚ. Όπως αδιανόητη ήταν η μεγάλη νίκη στις επόμενες δημοτικές εκλογές του 1946 όπου το ΑΚΕΛ συνεργάστηκε με προοδευτικές προσωπικότητες όπως ο Γιάννης Κληρίδης και ο Λύσος Σανταμάς κερδίζοντας πέντε δημαρχίες. Πάντοτε, όμως, το ΑΚΕΛ επεδίωκε και κατάφερνε να διατηρεί την αυτονομία του αλλά και την ιδεολογική του ταυτότητα. Έτσι και σήμερα δεν επιδιώκει να εντάξει μέσα στις γραμμές του προσωπικότητες με τις οποίες συνεργάστηκε στις προεδρικές εκλογές. Αντίθετα, επιχειρεί να εφαρμόσει ένα νέο μοντέλο συνεργασίας, διαφορετικό από αυτό που ισχύει με τις «Νέες Δυνάμεις» από το 1990.

Η Κοινωνική Συμμαχία

Στο Καταστατικό Συνέδριο της 26ης Νοεμβρίου ο γ.γ. του ΑΚΕΛ δήλωσε ότι «οι Νέες Δυνάμεις ολοκλήρωσαν τον ιστορικό τους κύκλο και ο θεσμός πρέπει να αναδομηθεί», διευκρινίζοντας πως θα μετεξελιχθεί σε μια ευρύτερη Κοινωνική Συμμαχία με προοδευτικούς ανθρώπους που προσδοκούν σε μια διαφορετική Κύπρο. Αποκάλυψε δε ότι το ΑΚΕΛ βρίσκεται πολύ κοντά στη συνομολόγηση της Κοινωνικής Συμμαχίας, η οποία «θα αποτελεί μια πολιτική πλατφόρμα, που σε σχέση με τον θεσμό των Νέων Δυνάμεων, θα είναι ποιοτικά αναβαθμισμένος σε τρεις βασικούς πυλώνες:

1. Θα στηρίζεται σε συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα η οποία θα αποτελεί την πυξίδα της συμπόρευσης ενός ευρύτερου προοδευτικού χώρου με το ΑΚΕΛ.

2. Θα διαθέτει μια χαλαρή δομή, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα στην πλατφόρμα να έχει περισσότερη ορατότητα στην κοινωνία και καλύτερη αμφίδρομη σχέση με το κόμμα.

3. Θα δίνει τη δυνατότητα για αναβαθμισμένη συμμετοχή στις διαδικασίες συζήτησης και ζύμωσης του κόμματος».

Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ μίλησε και για τους άξονες πάνω στους οποίους θα κτιστεί μια μεγάλη προοδευτική πλειοψηφία «όπως η λύση και η επανένωση, το κοινωνικό κράτος, η οικολογία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου, η διαφάνεια και η λογοδοσία».

Κοινή διακήρυξη

Οι πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι η πολιτική ατζέντα στην οποία αναφέρθηκε ο κ. Στεφάνου είναι στην ουσία μια κοινή διακήρυξη πέντε σημείων. Κοινή διακήρυξη η οποία δεν υπήρχε στην περίπτωση των Νέων Δυνάμεων και αποτελεί το περίγραμμα του προεκλογικού προγράμματος και των θέσεων που ανέπτυξε ο υποψήφιος που στήριξε το ΑΚΕΛ στις προεδρικές εκλογές. Πρόκειται για τα εξής 5 σημεία:

1. Λύση του Κυπριακού με βάση τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα όπως καθορίζεται από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας.

2.Ισχυρή οικονομία που στοχεύει σε μια πράσινη, καινοτόμο και βιώσιμη ανάπτυξη και διασφαλίζει εργασιακά δικαιώματα και ευημερία για όλους, με κοινωνική πολιτική.

3. Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική στη βάση αρχών - Η Κύπρος είναι ενεργό μέλος της διεθνούς κοινότητας και της ΕΕ.

4. Κράτος δίκαιου, χρηστή διοίκηση, διαφάνεια, λογοδοσία, ίσα δικαιώματα για όλους και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

5. Δημοκρατική, ανθρωποκεντρική παιδεία - Ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας - Στήριξη της έρευνας και της τεχνολογίας - Αειφόρος ανάπτυξη.

Πρόκειται, δηλαδή, για ορισμένες βασικές αρχές που θα αποτελέσουν την κοινή συνισταμένη ενός ανομοιογενούς πολιτικά συνόλου ανθρώπων οι οποίοι συμφωνούν στην ανάγκη για δημιουργία ενός πλειοψηφικού ρεύματος για την αλλαγή της κοινωνίας. Όταν, λοιπόν, η κοινή διακήρυξη λάβει τελική μορφή, τότε θα τεθεί προς έγκριση στα μέλη της νέας πολιτικής πλατφόρμας που θα αποτελέσει την Κοινωνική Συμμαχία.

Η δομή της πλατφόρμας

Οι πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι οι διαβουλεύσεις έχουν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο και αρχές του νέου έτους θα εξαγγελθεί επίσημα η ίδρυση της Κοινωνικής Συμμαχίας. Πλέον συζητείται η δομή που θα έχει η πολιτική πλατφόρμα. Συγκεκριμένα, θα υπάρχουν συντονιστικές ομάδες σε επίπεδο επαρχίας και μια κεντρική συντονιστική ομάδα σε παγκύπριο επίπεδο. Επίσης, θα δημιουργηθούν θεματικές ομάδες που θα ασχολούνται με συγκεκριμένους τομείς και θα επικοινωνούν με τους τομείς πολιτικής και τα γραφεία παραγωγής πολιτικής του ΑΚΕΛ, ώστε να υπάρχει συνεργασία και συντονισμός. Πηγή εντός του ΑΚΕΛ ανέφερε στην εφημερίδα ότι η Κοινωνική Συμμαχία θα είναι μια αυθύπαρκτη οντότητα που θα συνεργάζεται με το κόμμα και θα έχει τη δική της δραστηριότητα την οποία θα προβάλλει αυτόνομα προς τα έξω.

Προσωπικότητες

Σήμερα υπάρχουν πέραν των 200 ενεργών πολιτών που συμμετέχουν στις διαβουλεύσεις για τη σύσταση πολιτικής πλατφόρμας και έχουν πραγματοποιηθεί τουλάχιστον δύο συσκέψεις σε κάθε επαρχία. Ανάμεσα στις προσωπικότητες που θα συμμετέχουν στην πολιτική πλατφόρμα της Κοινωνικής Συμμαχίας βρίσκονται και πρόσωπα της Κεντροδεξιάς όπως ο πρώην γενικός διευθυντής των Υπουργείων Εσωτερικών, Εργασίας και Δικαιοσύνης Ανδρέας Ασσιώτης, το τέως μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου και τέως γενικός λογιστής της Δημοκρατίας Λάζαρος Στ. Λαζάρου και ο οικονομολόγος Στέλιος Πλατής. Υπάρχουν και πρόσωπα της Κεντροαριστεράς όπως ο πρώην πρόεδρος της επαρχιακής επιτροπής ΕΔΕΚ Λεμεσού Λεύκιος Δωράτης, ο Ιωάννης Λούβαρης (πρώην μέλος Πολιτικού Γραφείου ΕΔΕΚ), ο Νέμος Κουτσοκούμνης (πρώην πρόεδρος νεολαίας ΕΔΕΚ) και ο Ευστάθιος Α. Γρηγορίου (πρόεδρος Σχολικής Εφορείας Μέσα Γειτονιάς).

Στις διεργασίες για τη δημιουργία της Κοινωνικής Συμμαχίας συμμετέχουν και αρκετά πρόσωπα που ανήκουν στις Νέες Δυνάμεις όπως ο πρώην βουλευτής του ΑΚΕΛ Πάμπος Παπαγεωργίου, η πρώην υπουργός Εξωτερικών Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, ο πολιτικός αναλυτής Χρίστος Γιάγκου, ο Άγγελος Τζίτζος (ανήκε στην Έπαλξη Ανασυγκρότησης Κέντρου του Κύπρου Χρυσοστομίδη) και η εκπαιδευτικός Ράνια Γεωργίου που κατήλθε ως υποψήφια βουλεύτρια με το ΑΚΕΛ το 2021. Συμμετέχουν, επίσης, η πρώην βουλεύτρια Άννα Θεολόγου, ο προϊστάμενος Υπηρεσίας Σπουδών και Φοιτητικής Μέριμνας του Πανεπιστημίου Κύπρου Μενέλαος Μενελάου, η διευθύντρια του Ριάλτο Γεωργία Ντέτσερ, η μαέστρος Άντρη Χατζηανδρέου, ο δικηγόρος Δήμος Κάτσης και πολλοί άλλοι.

Στα ψηφοδέλτια

Οι πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι στο Καταστατικό Συνέδριο του ΑΚΕΛ υπήρξε μια τροπολογία για τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων βουλευτών του κόμματος, ώστε το 10% να προέρχεται από την Κοινωνική Συμμαχία και άλλες συνεργαζόμενες δυνάμεις. Δηλαδή 6 από τους 56 υποψήφιους του ΑΚΕΛ θα είναι μέλη της Κοινωνικής Συμμαχίας και θα τοποθετούνται στα ψηφοδέλτια από την Κεντρική Επιτροπή χωρίς να περνούν από τη διαδικασία αξιολόγησης του κόμματος.