Πύλα: Η διπλωματική και η στρατιωτική προσέγγιση

Με σκωτσέζικο ντους μοιάζουν τα όσα τεκταίνονται στο μεικτό χωριό της Πύλας. Από την αποθέωση στην αμφισβήτηση. Αφότου ανακοινώθηκε ότι επιτεύχθηκε συμφωνία και ο Κόλιν Στιούαρτ συνεχίζει τις επαφές με τις δύο πλευρές για να συμφωνηθεί ο τρόπος να προχωρήσουν τα πράγματα, πολλοί ήταν αυτοί που έσπευσαν να πανηγυρίσουν και να συνδέσουν την Πύλα με το Κυπριακό. Έστω και με μεγάλη δόση υπερβολής σχηματίστηκε μια ουτοπική εικόνα ότι, αφού βρέθηκε η φόρμουλα από τα Ηνωμένα Έθνη για την ειρηνική συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, αναπτύξεις με αμοιβαίο όφελος και κατασκευή δύο δρόμων για εξυπηρέτηση του συνόλου του πληθυσμού στην Πύλα, τότε το αμέσως επόμενο βήμα είναι το Κυπριακό.

Και για να είμαστε δίκαιοι αυτές οι προσδοκίες δεν ήταν ουρανοκατέβατες ή αποκυήματα της φαντασίας. Δικαίως δημιουργήθηκαν, μετά από δημόσιες δηλώσεις τόσο εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών αλλά και επισήμως από τη δική μας πλευρά.

Αυτή η εικόνα όμως, κράτησε μόλις δύο βδομάδες. Ξεχάσαμε για λίγο ποια είναι η Τουρκία. Την περασμένη Δευτέρα, είδαμε ενέργειες που αντιπροσωπεύουν την κλασική, γνώριμη, προκλητική, στρατοκρατούμενη και αναξιόπιστη Τουρκία. Υπό το πρόσχημα των κτηματολογικών παραβιάσεων σε τεμάχιο που ανήκει σε Τουρκοκύπριο, προκάλεσαν ένταση ενώ ήταν σε εξέλιξη τα έργα που συμφωνήθηκαν από όλες τις πλευρές, τινάζοντας στον αέρα την περιβόητη συναντίληψη. Αυτές οι ενέργειες ώθησαν τα Ηνωμένα Έθνη να ανακοινώσουν ολιγόωρη παύση των εργασιών.

Ο πραγματικός λόγος

Ψάχνοντας περαιτέρω και σε βάθος τους λόγους για τους οποίους η Τουρκία επιδίωξε και κατάφερε να προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα στη συναντίληψη για την Πύλα, χέρι φαίνεται να έχει ο στρατός. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π» ο τουρκικός στρατός μελετώντας τους σχεδιασμούς που συμφωνήθηκαν για τις αναπτύξεις στην Πύλα, ήγειρε σοβαρές ενστάσεις υποστηρίζοντας ότι, ειδικά με τον διαχωρισμό των 400 οικοπέδων με τη μελλοντική ανέγερση κατοικιών επηρεάζονται τα στρατιωτικά τους σχέδια. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο τουρκικός στρατός υποστηρίζει ότι το φυλάκιο ΤΚ15 (άγαλμα) το οποίο βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνη και θεωρείται για τους δικούς τους σχεδιασμούς ως καθοριστικής σημασίας για την επιτήρηση της περιοχής, θα τεθεί ουσιαστικά εκτός επιχειρησιακών σχεδιασμών. Υπενθυμίζεται ότι το κατοχικό καθεστώς προχώρησε παράνομα στην εγκατάσταση του φυλακίου ΤΚ15 το φθινόπωρο του 1974. Μετά την τουρκική εισβολή υπό το πρόσχημα της ασφάλειας των Τ/Κ της Πύλας εγκατέστησαν το φυλάκιο το οποίο έκτοτε θεωρείται μόνιμη παραβίαση του status quo της νεκρής ζώνης. Σημειώνεται, εξάλλου, ότι στη συμφωνία συναντίληψης με τα Ηνωμένα Έθνη, για όλες τις ενέργειες που θα γίνουν στην Πύλα, αναφέρεται ρητά ότι δεν θα επιτρέπεται η παρουσία στρατιωτικών ή αστυνομικών του κατοχικού καθεστώτος εντός της νεκρής ζώνης. Παρ' όλα αυτά δεν τέθηκε προς συζήτηση η μετακίνηση του φυλακίου.

Στρατιωτικοί κύκλοι ανέφεραν στον «Π» ότι μελλοντική ανέγερση κατοικιών στην περιοχή που θα οικοπεδοποιηθεί - εάν υλοποιηθεί η συμφωνία, θα αποκόψει εντελώς το φυλάκιο από τις υπόλοιπες κατοχικές δυνάμεις. Αυτός, σύμφωνα με πληροφορίες είναι ο κυριότερος λόγος των ενστάσεων που εγείρει ο τουρκικός στρατός.

Γιατί τώρα;

Μέγα ερώτημα παραμένει ωστόσο η χρονική στιγμή που επέλεξε η Τουρκία να προκαλέσει τη διακοπή (προσωρινή ή όχι θα δείξει ο χρόνος) των εργασιών στην Πύλα. Δεδομένου ότι η υπογραφή των συμφωνιών και από τις δύο πλευρές με τον Κόλιν Στιούαρτ έγινε από τις 9 Οκτωβρίου και η έναρξη των εργασιών έγινε στις 23 Οκτωβρίου, γιατί επέλεξαν να προκαλέσουν πρόβλημα στις 6 Νοεμβρίου; Δηλαδή είχαν άπλετο χρόνο να μελετήσουν τη συμφωνία και να την απορρίψουν εάν υπήρχε κάτι ουσιαστικό (κατά τη γνώμη τους) που να προκαλούσε οποιοδήποτε πρόβλημα.

Η λογική λέει ότι στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, οι οποίες όπως ανέφερε ο Κόλιν Στιούαρτ στη συνέντευξή του στον «Π», σε κάποιο στάδιο έγιναν και απευθείας με την Άγκυρα και στο υπόλοιπο μέρος με τον λεγόμενο υπουργό Εξωτερικών Ταχσίν Ερτουγλούρογλου, είχε λόγο και ο κατοχικός στρατός. Επομένως, γιατί συμφώνησαν για τις αναπτύξεις και τους δρόμους στην Πύλα, εάν υπήρχαν στρατιωτικές ενστάσεις;

Διπλωμάτες vs στρατιωτικοί

Πλέον αυτό που συζητείται έντονα είναι ποια άποψη θα επικρατήσει. Η διπλωματική προσέγγιση ή η στρατιωτική; Στην Τουρκία είναι γνωστό και πολλάκις αποδεδειγμένο ότι οι στρατιωτικοί ασκούν μεγάλη επιρροή στη λήψη αποφάσεων. Υπάρχει όμως η αντίληψη ότι στο τέλος θα επικρατήσει η διπλωματική άποψη και ότι έστω και με καθυστέρηση, τα έργα θα συνεχίσουν κανονικά, όπως έχουν συμφωνηθεί. Πάντως, σε καμιά περίπτωση η Τουρκία δεν θέλει να χρεωθεί ένα οριστικό ναυάγιο στη συναντίληψη για την Πύλα. Ήδη έχει χρεωθεί τις επιθέσεις στα μέλη της ειρηνευτικής δύναμης τον περασμένο Αύγουστο. Για την παύση των εργασιών, όπως πληροφορείται ο «Π» τα Ηνωμένα Έθνη δεν επιρρίπτουν οποιαδήποτε ευθύνη στην ελληνοκυπριακή πλευρά, θεωρούν ότι οι ενστάσεις που ήγειραν οι Τουρκοκύπριοι δεν δικαιολογούν τη ματαίωση των όσων συμφωνήθηκαν.

Εν αναμονή αποφάσεων

Η ελληνοκυπριακή πλευρά τηρείται ενήμερη από τα Ηνωμένα Έθνη, είναι και αναμένει αίσια κατάληξη στις επαφές του Στιούαρτ με τους Τουρκοκυπρίους για να επαναρχίσουν οι εργασίες. Η δική μας πλευρά, εάν ισχύουν τα ζητήματα που έθεσαν οι Τουρκοκύπριοι για δήθεν παραβίαση σε γη που ανήκει σε Τουρκοκύπριο, θεωρεί ότι τα οποιαδήποτε θέματα κτηματολογικής φύσεως προκύψουν, μπορούν να επιλυθούν από τους λειτουργούς του Κτηματολογίου, χωρίς να επηρεάζεται η πορεία των έργων. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνοκυπριακή πλευρά αυτό που επαναλαμβάνει ότι επιδιώκει την άμεση συνέχιση των εργασιών και την υλοποίηση της συναντίληψης όπως έχει υπογραφεί από τις δύο πλευρές και την ειρηνευτική δύναμη. Σε ό,τι αφορά τα κατασκευαστικά έργα, σύμφωνα με πληροφορίες ο δρόμος από το κατεχόμενο Άρσος μέχρι την Πύλα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το σημείο πριν από τη νεκρή ζώνη. Δηλαδή, εκκρεμεί το τμήμα που δρόμου που θα διέρχεται εντός της νεκρής ζώνης. Για τον δρόμο από την Πύλα μέχρι τους Τρούλλους έχει ξεκινήσει η ασφαλτόστρωση, ενώ ξεκίνησε και το «κόψιμο» των πρώτων οικοπέδων.

Από την περασμένη Δευτέρα όταν διακόπηκαν οι εργασίες στην Πύλα, τα συνεργεία αποσύρθηκαν και αναμένουν το πράσινο φως από τα Ηνωμένα Έθνη για να επιστρέψουν στα εργοτάξια. Σε ερώτηση χθες Σάββατο, αν υπάρχει μόνιμη παύση στις εργασίες στην Πύλα, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης απάντησε αρνητικά, λέγοντας ότι από τις διαβεβαιώσεις που έχει λάβει από τα Ηνωμένα Έθνη «μπορώ να σας πω ότι δεν προσδιορίζουν κάτι τέτοιο, αντίθετα ζητούν χρόνο για να εφαρμοστεί η συναντίληψη η οποία υπάρχει». Εξάλλου, όπως δήλωσε το Σάββατο στο ΚΥΠΕ ο εκπρόσωπος Τύπου της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, Αλίμ Σιντίκ, επικρατεί ηρεμία στην περιοχή και δεν άλλαξε η κατάσταση. «Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε στενά την περιοχή», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι ο Κόλιν Στιούαρτ συνεχίζει τις επαφές με τις δύο πλευρές για να συμφωνηθεί ο τρόπος να προχωρήσουν τα πράγματα».