Η ΑΗΚ, ο Παπαναστασίου και η Δεκέλεια - Κακές οι σχέσεις μεταξύ Αρχής Ηλεκτρισμού και υπουργού Ενέργειας

kateliadi@politis-news.com

Πριν από έναν μήνα, σε δείπνο μετά την έναρξη μεγάλου συνεδρίου, ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου, ενώπιον περίπου 15 προσώπων, έθεσε θέμα για τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Δεκέλειας, λέγοντας ότι κάτι πρέπει να γίνει με αυτόν, όπως να πωληθεί ή να γίνει κοινοπραξία με ιδιωτική εταιρεία. Πρόσωπα που ήταν παρόντα στο δείπνο επιμένουν ότι ακούστηκε και συγκεκριμένο όνομα ξένης εταιρείας και ότι, μάλιστα, αυτή ενδιαφέρεται. Στις 14 Οκτωβρίου 2023, λοιπόν, σε εκείνη τη θυελλώδη ημερίδα Υπουργείου Ενέργειας - ΑΗΚ, στην οποία εκνευρίστηκε ο υπουργός και πήρε τους υπηρεσιακούς του και αποχώρησε πριν καν αρχίσει ο διάλογος επί της ουσίας, προς τα μίντια διέρρευσε ότι ο λόγος του εκνευρισμού ήταν η τήρηση πρακτικών εκ μέρους της ΑΗΚ. Ναι, ήταν και αυτό, αλλά σε συνδυασμό με τη Δεκέλεια.

Στα κρύα του λουτρού

Το Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2023 έγιναν ορατές οι κακές σχέσεις μεταξύ του υπουργού Ενέργειας και Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ). Ήταν προγραμματισμένη ευρεία σύσκεψη στα κεντρικά γραφεία της Αρχής, με υψηλόβαθμα στελέχη των δύο πλευρών, με πρωτοβουλία του υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργου Παπαναστασίου, η οποία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ - καλά-καλά δεν άρχισε. Στόχος της σύσκεψης ήταν να μπουν κάτω όλα τα θέματα στα οποία έχουν λόγο τα δύο μέρη και να συζητηθούν σε βάθος, να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ υπουργείου και Αρχής, να συμφωνηθούν πολιτικές, βασικά να γίνει μια νέα αρχή. Αντί αυτού, η υποβόσκουσα για μήνες κρίση στις σχέσεις υπουργού και ΑΗΚ βγήκε στην επιφάνεια. Λίγο μετά την έναρξη της σύσκεψης, ο υπουργός εκνευρίστηκε τόσο πολύ που πήρε τους υπηρεσιακούς του και αποχώρησε, αφήνοντας στα κρύα του λουτρού, άφωνα και άλαλα, μέλη του διοικητικού συμβουλίου και ανώτερα στελέχη της Αρχής, τα οποία, Σάββατο πρωί, προσήλθαν στη συνάντηση, διαβασμένα και καλά προετοιμασμένα, για να συζητήσουν με το Υπουργείο Ενέργειας όλα τα σημαντικά θέματα που αφορούν την ΑΗΚ.

«Φαίνεται τι είστε»

Η αρχική ιδέα που μεταφέρθηκε στην ΑΗΚ ήταν ότι θα γινόταν μια ημερίδα, δηλαδή ολοήμερο εργαστήρι ανταλλαγής απόψεων/ιδεών, με υπουργό και στελέχη του Υπουργείου Ενέργειας, με διευθυντική ομάδα και ΔΣ της ΑΗΚ, ώστε να υπάρχει χρόνος και άνεση να συζητηθούν ελεύθερα και σε βάθος όλα τα σημαντικά ζητήματα που αφορούν την Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου - περίπου 15 θέματα/κεφάλαια. Στη συνέχεια, μεταφέρθηκε στον οργανισμό ότι η ημερίδα θα γίνει 8:00 με 14:00 και θα ακολουθήσει γεύμα. Ακολούθως, η ημερίδα έγινε 10:00 με 14:00 με δυνατότητα παράτασης εάν προέκυπτε ανάγκη. Σημειώνεται ότι τις ημέρες που προηγήθηκαν της 14ης Οκτωβρίου είχαν βγει δημοσιεύματα που περίπου απέδιδαν στην ΑΗΚ ανικανότητα να ανταποκριθεί/προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις της εποχής. Την ημέρα της ημερίδας, η πρόεδρος του ΔΣ της Αρχής Δέσποινα Θεοδοσίου δεν υποδέχθηκε τον υπουργό Ενέργειας αλλά τον περίμενε στον χώρο της συνάντησης, ο κ. Παπαναστασίου εμφανίστηκε από την αρχή εκνευρισμένος και μίλησε με τρόπο που εκλήφθηκε από μέλη του ΔΣ προσβλητικός, η πρόεδρος της ΑΗΚ ανέφερε με έντονο ύφος τους λόγους που ο οργανισμός (και ως ΔΣ και ως υπηρεσία) ήταν ενοχλημένος - όπως ότι γράφονται στον Τύπο πράγματα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και δίνεται μια άσχημη εικόνα για την ΑΗΚ, ότι περίπου είναι άχρηστη η Αρχή. Ο υπουργός απάντησε, μεταξύ άλλων, ότι «στο αποτέλεσμα φαίνεται τι είστε». Και ενώ το κλίμα δεν ήταν καλό, μάλλον ηλεκτρισμένο, την ώρα που άρχισε η συζήτηση για τον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό της Δεκέλειας, ο υπουργός ζήτησε να μην τηρηθούν πρακτικά. Η ΑΗΚ επέμεινε, και τότε ο υπουργός αποχώρησε αμέσως από τη συνάντηση μαζί με τα στελέχη του υπουργείου του.

Δυσαρέσκεια Προεδρικού

Το θέμα της Δεκέλειας και της ιδέας του υπουργού για το ενδεχόμενο κοινοπραξίας του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού με ιδιωτική εταιρεία το ξέρουν και κύκλοι του ΚΕΒΕ, αλλά και το Προεδρικό, το οποίο φαίνεται να είναι δυσαρεστημένο με τον συγκεκριμένο υπουργό (σύμφωνα με πηγή που μίλησε στον «Π»). Η Δεκέλεια, παρά τα προβλήματα που έχει (περιβαλλοντικά και άλλα), είναι σημαντική για την ευστάθεια του συστήματος, θεωρείται υποδομή στρατηγικής σημασίας λόγω γεωγραφικής θέσης σε περίπτωση κρίσης (με Τουρκία κ.λπ.). Το περιβάλλον του υπουργού Ενέργειας επιβεβαιώνει τις σκέψεις του υπουργού για τη Δεκέλεια, αλλά ο ίδιος ο κ. Παπαναστασίου, σε επικοινωνία του «Π» μαζί του, δεν θέλησε να απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με το θέμα - πάντως δεν διέψευσε ότι το έθεσε.

Εγώ ειμί…

Υπάρχουν διάφορα θέματα που δυσκολεύουν τις σχέσεις υπουργού Ενέργειας - ΑΗΚ. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι, τον περασμένο Ιούλιο, ο υπουργός Ενέργειας ανακοίνωσε σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους» με εμπλοκή της Αρχής Ηλεκτρισμού, χωρίς να ενημερωθεί το ΔΣ του οργανισμού - αν ανατρέξει κανείς στον Τύπο θα βρει δημοσιεύματα που μιλούν για «αρνητική στάση της ΑΗΚ», ενώ η Αρχή ζητούσε πληροφόρηση. Στη συνέχεια, αφού έγινε συνάντηση υπουργού - ΑΗΚ (παρόντες και υπηρεσιακοί των δύο πλευρών), με τον κ. Παπαναστασίου να ενημερώνει περί του εν λόγω σχεδίου και η Αρχή να αναλαμβάνει τη μελέτη όλων των πτυχών του σχεδιασμού, στη δεύτερη μεταξύ τους συνάντηση, και αφού είχαν ετοιμαστεί οι μελέτες σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του υπουργού, το υπουργείο άλλαξε το αρχικό πλάνο (ξεχάστε την αποθήκευση, να μην υπάρχει απευθείας σχέση τράπεζας - πελάτη/καταναλωτή αλλά το δάνειο να το δίνει η ΑΗΚ, 44.000 φωτοβολταϊκά, δηλαδή δεκάδες εκατομμύρια ευρώ από το ταμείο της Αρχής κ.λπ.). Και ενώ εκκρεμούσε συνάντηση ΑΗΚ - Υπουργείου Ενέργειας με το Προεδρικό για να συζητηθούν και οι εισηγήσεις του οργανισμού (δωρεάν φωτοβολταϊκά για όλους με πιλοτικό πρόγραμμα τοποθέτησης σε 1.400 νοικοκυριά για φέτος και με συνέχεια του χρόνου), ο κ. Παπαναστασίου δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι το σχέδιο της ΑΗΚ απορρίπτεται - χωρίς να το συζητήσει με τον οργανισμό, ενώ είχε πει ότι θα το συζητούσαν.

Για πόσους και ποιους

Στις 17 Οκτωβρίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, μετά τη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου, ανακοίνωσε 17 μέτρα για στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων λόγω οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν συνεπεία του πληθωρισμού και της ακρίβειας. Μεταξύ των μέτρων που ανακοινώθηκαν είναι και το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους», το οποίο θα παρέχει στους δικαιούχους τη δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκού συστήματος χωρίς την καταβολή αρχικού κεφαλαίου. Οι δικαιούχοι θα λαμβάνουν χορηγία ύψους 1.000 ευρώ και το υπόλοιπο ποσό θα αποπληρώνεται με διμηνιαία δόση 150 ευρώ μέσω του λογαριασμού ηλεκτρισμού, όταν θα αρχίσει η παραγωγή ηλεκτρισμού από το φωτοβολταϊκό για το υποστατικό. Σημειώνεται ότι δεν δόθηκε συγκεκριμένη ημερομηνία έναρξης του σχεδίου, απλώς λέχθηκε ότι αυτό θα τεθεί σε εφαρμογή αρχές του 2024. Σε σχέση με τις λεπτομέρειες του σχεδίου, ο υπουργός Ενέργειας είπε στον «Π» ότι οι πρόνοιες αυτού θα δοθούν στη δημοσιότητα τις επόμενες ημέρες. Είπε ακόμα ότι το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά για Όλους» θα καλύψει περίπου 6.000 κατοικίες για το 2024 και θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια. Επίσης, ανακοινώθηκε το σχέδιο «Φωτοβολταϊκά σε Επιχειρήσεις». Κληθείς από τον «Π» να διευκρινίσει ποιες επιχειρήσεις αφορά το συγκεκριμένο σχέδιο, ο υπουργός Ενέργειας απάντησε ότι είναι για όλες και απέρριψε πληροφορίες για σχέδιο που αφορά βασικά τα ξενοδοχεία. «Είναι για όλες τις επιχειρήσεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι μεγαλύτερη ανάγκη σήμερα ίσως να έχουν τα ξενοδοχεία», απάντησε ο κ. Παπαναστασίου.

Με πρακτικά

Την περασμένη Τετάρτη 1η Νοεμβρίου 2023, ο κ. Παπαναστασίου δήλωσε στην Ελένη Βρεττού/ΡΙΚ ότι με την Αρχή Ηλεκτρισμού «υπάρχει πολύ καλή συνεργασία αυτή τη στιγμή, και τις επόμενες εβδομάδες θα υπάρξει και μία συνάντηση, επανάληψη της πρώτης προσπάθειάς μας που είχε γίνει πριν από μερικές εβδομάδες ώστε να περάσουμε μέσα από όλα τα θέματα που απασχολούν την ΑΗΚ και το προσωπικό της». Ερωτηθείς σχετικά από τη δημοσιογράφο, ο υπουργός απάντησε ότι «την επόμενη εβδομάδα» θα γίνει η συνάντηση και μπορεί να γίνει τηρώντας η Αρχή πρακτικά. «Δεν με ανησυχεί, όπως θα θέλει η ΑΗΚ. Είτε με πρακτικά είτε χωρίς πρακτικά, αυτό δεν μας ανησυχεί και δεν ήταν ο λόγος, επαναλαμβάνω, που αποχώρησε η ομάδα του Υπουργείου Ενέργειας από τη συνάντηση», είπε κατά λέξη ο κ. Παπαναστασίου, χωρίς ωστόσο και πάλι να πει τον λόγο της αποχώρησης, παρόλο που το έθεσε η Ελένη Βρεττού.

Θέμα συμπεριφοράς

Μιλώντας με διάφορες πηγές για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, διαφάνηκε ότι γενικά συζητείται θέμα συμπεριφοράς του υπουργού Ενέργειας προς συνομιλητές του, τους οποίους θεωρεί ιεραρχικά κατώτερούς του ή με λιγότερες γνώσεις/πείρα από τον ίδιο - το θέμα αυτό το έχει υπόψη του και το Προεδρικό και θα το χειριστεί, όπως και τα άλλα ζητήματα που έχουν προκύψει σε σχέση με υπουργό Ενέργειας και ΑΗΚ, όπως μας λέχθηκε αρμοδίως. «Ο υπουργός σίγουρα καταλαβαίνει από φυσικό αέριο, αλλά ακριβώς γι' αυτό άτομα που συνεργάζονται μαζί του θεωρούν ότι δεν τους ακούει όταν συζητούν τα θέματα ενέργειας γενικότερα, δεν τους λαμβάνει υπόψη, δεν λαμβάνει υπόψη -ίσως και να μην γνωρίζει καλά- διαδικασίες, κάποιες φορές συμπεριφέρεται με αλαζονεία στα όρια της αγένειας», ανέφεραν στον «Π» πρόσωπα που συνεργάζονται/συνομιλούν μαζί του (ΑΗΚ, συντεχνίες, υπουργείο, Προεδρικό). Σε μία περίπτωση, μάλιστα, ενώπιον αρκετών ατόμων, όταν η πρόεδρος της ΑΗΚ ανέφερε τη φράση «ως πρόεδρος του ΔΣ της Αρχής Ηλεκτρισμού…», ο κ. Παπαναστασίου ακούστηκε να λέει φωναχτά και ειρωνικά: «Είσαι; Είσαι πρόεδρος αυτού του οργανισμού;». Πριν από λίγες ημέρες, σε συνάντηση, ενώπιον υπηρεσιακών, ο υπουργός Ενέργειας είπε σε ανώτερο διευθυντικό στέλεχος της Αρχής: «Εσύ να μιλάς μόνο όταν σου μιλούν». Από το περιβάλλον του υπουργού μάς λέχθηκε ότι ο κ. Παπαναστασίου είναι απογοητευμένος από την ΑΗΚ, τη βρήκε κατώτερη απ’ ό,τι ανέμενε σε σχέση με το επίπεδο λειτουργίας, διαδικασιών, ευελιξίας, λήψης αποφάσεων κ.λπ. Σημειώνεται, τέλος, ότι οι συντεχνίες των εργαζομένων στην ΑΗΚ ζητούν να τελειώσει η κόντρα υπουργού Ενέργειας - ΔΣ ΑΗΚ και προειδοποιούν ότι θα προχωρήσουν στη λήψη μέτρων μη αποκλειόμενων και των απεργιακών, εάν δεν προωθηθούν προς επίλυση χρόνια προβλήματα του οργανισμού, για τα οποία δίνονται δεσμεύσεις αλλά δεν έχει ληφθεί καμία ουσιαστική απόφαση. Στον «Π» συντεχνιακός δήλωσε, υπό τον όρο της ανωνυμίας, ότι θα αποτελέσει αιτία πολέμου εάν «τολμήσει ο υπουργός Ενέργειας να προωθήσει εμπλοκή ιδιωτικής εταιρείας στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό Δεκέλειας».

Άγνωστοι οι λόγοι αποχώρησης του υπουργού

Μετά τη διάλυση της ημερίδας, το Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2023, δόθηκαν, μέσω ΚΥΠΕ, οι θέσεις των δύο πλευρών. Στην ανακοίνωση της ΑΗΚ αναφέρεται ότι η προγραμματισμένη συνάντησή της με το Υπουργείο Ενέργειας διακόπηκε επειδή οι εκπρόσωποι του υπουργείου δεν επιθυμούσαν την τήρηση πρακτικών, σημειώνοντας παράλληλα ότι η ίδια στηρίζει τις προσπάθειες της πολιτείας για την πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για «άριστη σχέση, συναντίληψη και συνεργασία» ανάμεσα στη διοίκηση και τη διεύθυνση της ΑΗΚ, καθώς και ότι αποστολή της Αρχής είναι να λειτουργεί ως «ο στέρεος πυλώνας του ενεργειακού μέλλοντος της Κύπρου διασφαλίζοντας την αξιόπιστη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε όλους». Στην ανακοίνωση σημειώνεται ακόμα ότι η ΑΗΚ είναι οργανισμός δημοσίου οφέλους, τονίζοντας ότι είναι «αυτονόητο και επιβεβλημένο για σκοπούς διαφάνειας στη λειτουργία και τη λήψη των αποφάσεών της να τηρεί πρακτικά σε κάθε θεσμική συνάντηση - σύσκεψη που πραγματοποιείται και στην οποία συμμετέχουν μέλη του διοικητικού συμβουλίου και της διεύθυνσης, στελέχη των δραστηριοτήτων της και εκπρόσωποι φορέων της πολιτείας». «Στη σημερινή προγραμματισμένη συνάντηση, οι εκπρόσωποι του Υπουργείου Ενέργειας δεν επιθυμούσαν την τήρηση πρακτικών με αποτέλεσμα τη διακοπή της», προστίθεται. Καταληκτικά, η ΑΗΚ επισημαίνει ότι «είναι πάντα στη διάθεση του Υπουργείου Ενέργειας για στενή και δημιουργική συνεργασία, έτσι ώστε και με τις δικές της δυνάμεις να συμβάλει στον κοινό στόχο μείωσης της τιμής του ηλεκτρισμού στην Κύπρο και να στηρίξει τις προσπάθειες της πολιτείας για την πράσινη ενεργειακή μετάβαση».

Την ίδια ημέρα, 14 Οκτωβρίου 2023, ο υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργος Παπαναστασίου δήλωσε στο ΚΥΠΕ ότι «δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια» το περιεχόμενο της ανακοίνωσης της ΑΗΚ. «Μας λυπεί η ανακοίνωση της ΑΗΚ, το περιεχόμενο της οποίας δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, και δεν παραθέτει τους πραγματικούς λόγους για τους οποίους η ομάδα του Υπουργείου Ενέργειας αναγκάστηκε να αποχωρήσει από τη συνάντηση». Ωστόσο, δεν θέλησε να αναφερθεί στους λόγους αυτούς, όπως σημειώνεται στην είδηση του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων.