Το Κυπριακό και μια βρεγμένη κότα

Δεν είναι λίγοι αυτοί που δεν κρύβουν την ικανοποίησή τους γιατί ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες ξεκίνησε επαφές για τον διορισμό του απεσταλμένου του στο Κυπριακό.

Στην ελληνοκυπριακή πλευρά η ικανοποίηση είναι διάχυτη αφού, όπως λένε, πέρα από την ουσία, δηλαδή την επανεκκίνηση κάποιων διαβουλεύσεων στο Κυπριακό, δικαιώνεται και η επιμονή του Προέδρου Χριστοδουλίδη σε ό,τι αφορά την ανάγκη διορισμού νέου απεσταλμένου. Πρόκειται για μια επιμονή, επιμένουν να λένε, που θέλει να αποτινάξει και εν τέλει να καταδείξει ότι δεν επιθυμεί να συνεχίσει την κωλυσιεργό τακτική του προκατόχου του Νίκου Αναστασιάδη.

Το θέμα βεβαίως δεν είναι επικοινωνιακό και ευχόμαστε να μην παραμείνει ως τέτοιο και από τουρκικής πλευράς η οποία παρέλαβε το προταθέν όνομα τη βδομάδα που πέρασε και συσκέπτεται για να απαντήσει. Οι Τ/Κ θέλουν να γίνει σαφές ότι έχουν ρόλο και λόγο στον διορισμό απεσταλμένου πιστεύοντας ότι έτσι αναβαθμίζουν την κυριαρχική τους ισότητα, όπως την αποκαλούν. Αν αναλογιστεί κανείς ότι ουδέποτε στο παρελθόν ερωτήθηκαν για τον διορισμό ενός απλού απεσταλμένου του Γενικού Γραμματέα, ίσως έχουν δίκαιο σήμερα να σκέφτονται έτσι.

Ρεαλισμός

Από την άλλη μέσα από τα πάθη και τα παθήματά μας στο Κυπριακό τις τελευταίες δεκαετίες καλό θα ήταν να είμαστε ρεαλιστές. Κανένας απεσταλμένος, από το 1964 που ο Ου Θαντ διόρισε ως μεσολαβητή τον Σακάρι Τουομιόγια, έως την περίοδο που ο Αντόνιο Γκουτέρες διόρισε τον Έσπεν Μπαρθ Άιντε δεν μπόρεσε να προσεγγίσει και να λύσει το Κυπριακό. Όχι γιατί είναι το δυσκολότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, αλλά γιατί οι Κύπριοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είναι βασικά προβληματικοί άνθρωποι. Μιλούμε για ένα τσούρμο απαίδευτων και εγωπαθών ανθρώπων. Ας μην πάμε μακριά. Ας εξετάσουμε τη συμφωνία της Πύλας αλλά και την ιστορία άλλων διόδων και οδοφραγμάτων.

* Οι Τουρκοκύπριοι ζητούσαν έναν δρόμο από το Άρσος και έναν από το Πέργαμος με κατεύθυνση την Πύλα για επικοινωνία με το χωριό, μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, και για σκοπούς πρόσβασης στις ελεύθερες περιοχές. Πώς αντιμετώπιζε το αίτημα η ε/κ πλευρά; Η κατασκευή του δρόμου, όπως λέχθηκε στην κοινή γνώμη, έδινε στρατιωτικό πλεονέκτημα στα στρατεύματα κατοχής για να ελέγξουν τον αυτοκινητόδρομο Αγίας Νάπας - Λάρνακας αλλά και την ίδια τη Λάρνακα. Εδώ και δέκα χρόνια εν ολίγοις λέμε σταθερά ένα βροντερό όχι στην κατασκευή του δρόμου διότι από τα 183 μέτρα γραμμής αντιπαράταξης στη χώρα, μόνο από το πλατό της Πύλας η Τουρκία θα ξεκινήσει νέα εισβολή.

* Οι Ελληνοκύπριοι του Πύργου ζητούν εδώ και δεκαετίες το άνοιγμα του δρόμου των Κοκκίνων, κάτι που θα διευκολύνει τη διακίνηση από και προς τη Λευκωσία τουλάχιστον κατά μισή ώρα. Επικαλούνται και αυτοί -όπως και οι Τουρκοκύπριοι- ανθρωπιστικούς λόγους. Όχι για να μεταβαίνουν πιο γρήγορα στη δουλειά τους αλλά να μεταβαίνουν πιο γρήγορα στα νοσοκομεία, μιας και ο πληθυσμός της περιοχής γερνά. Πώς αντιμετωπίζει το αίτημα η τουρκοκυπριακή πλευρά; Ο χώρος είναι στρατιωτικός, λένε, οπότε διά του δρόμου οι Ελληνοκύπριοι θα αποκτήσουν πλεονέκτημα. Κάθε χρόνο βέβαια μια χαρά είναι δρόμος, όταν γεμίζουν τα λεωφορεία με στενοκέφαλους γκρίζους λύκους για να μεταβούν στα Κόκκινα για να τιμήσουν τον συνεχιζόμενο διαχωρισμό της χώρας μας.

Τι λείπει εδώ; Η κοινή λογική. Όλοι λένε ότι θέλουν λύση αλλά αρνούνται να προχωρήσουν σε κάποιες κινήσεις που θα διευκολύνουν τη λύση. Όλοι αρνούνται να δουν αυτό που προέχει. Δηλαδή να διευκολύνουν τις ζωές των ανθρώπων. Αυτό που προέχει, όπως καταλάβαμε μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας της Πύλας, όταν όλοι άρχισαν να μιλούν μέσα από τους νεκρούς τους εγκεφάλους, είναι η νίκη. Ποιος νίκησε ποιον; Σε αυτή τη χώρα επικρατούσε πάντοτε η λογική των άκρων. Δηλαδή ένας παραλογισμός που δίνει χώρο μόνο σε νίκες και ήττες. Κάποιοι πρέπει να είναι νικητές, κάποιοι ηττημένοι. Δεν γίνεται έστω μια φορά κάθε τόσο, να κερδίζουν όλοι.

Για να κερδίσουν όλοι βεβαίως πρέπει να συνομιλήσουν μαζί και να καταλήξουν σε μια συμβιβαστική συμφωνία. Στη χώρα μας δυστυχώς δεν αναγνωρίζεται το κέρδος που απορρέει από έναν συμβιβασμό. Ο συμβιβασμός συνιστά προδοσία που διαπράττεται από τους «οπαδούς της οποιασδήποτε λύσης», από δοσίλογους και στην καλύτερη περίπτωση από «ηττημένα μυαλά». Ο συμβιβασμός εξάλλου δεν ενέχει κανένα στοιχείο ηρωισμού. Δεν σπάζουν κεφάλια, δεν βγαίνουν μαχαίρια, δεν χύνεται αίμα.

Η λογική

Με αυτή τη λογική το 1963 νίκησαν οι Έλληνες. Οι Τούρκοι κλείστηκαν στους θύλακες και οι Ελληνοκύπριοι έλεγξαν την κυβέρνηση και τη διεθνή εκπροσώπηση της χώρας. Ύψωσαν την ελληνική σημαία παντού και φρόντισαν κάθε βράδυ το ΡΙΚ να κλείνει το πρόγραμμά του με τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Πέταξαν στην άκρη τη σημαία της Κύπρου που φιλοτέχνησε ο Τουρκοκύπριος ζωγράφος και σκιτσογράφος Ισμέτ Γκιουνέι. Άφησαν στα αζήτητα τον εθνικό ύμνο που ο Μακάριος ζήτησε από τον σπουδαίο Κύπριο συνθέτη, Σόλωνα Μιχαηλίδη να γράψει.

Το 1974 νίκησαν οι Τούρκοι. Έδιωξαν από τα σπίτια τους 150.000 Έλληνες, ελέγχουν το 36% του εδάφους και λένε ότι αισθάνονται ασφαλείς, παρότι δεν τους αναγνωρίζει κανείς, διά της παρουσίας 40.000 Τούρκων στρατιωτών. Υψώνουν και αυτοί την τουρκική σημαία και για να μας τη σπάσουν τη ζωγράφισαν και στον Πενταδάκτυλο για να τη βλέπουμε ξημέρωμα.

Σε αυτή τη χώρα σήμερα κανένας δεν είναι ικανοποιημένος. Ούτε οι Ελληνοκύπριοι ούτε οι Τουρκοκυπριοι, και αυτό αφορά -και πρέπει να αφορά περισσότερο- κυρίως τους νέους. Παραμένουμε περήφανοι και ανικανοποίητοι, αν και καμιά φορά όπως είπε ο Αμερικανός σκιτσογράφος Frank Tyger ίσως πρέπει «να καταπίνουμε την υπερηφάνειά μας». Τουλάχιστον δεν παχαίνει!

Τα τελευταία χρόνια μάλλον έχουμε καταλήξει στη διαπίστωση του γνωστού Αμερικανού μουσικού του Φρανκ Ζάπα: «Αν κατέληξες να έχεις μια βαρετή και μίζερη ζωή επειδή άκουσες τη μαμά σου, τον μπαμπά σου, τον δάσκαλό σου, τον παπά ή κάποιον τύπο στην τηλεόραση που σου είπαν τι να κάνεις, τότε αυτή η ζωή σου αξίζει».

Ακούμε από το πρωί μέχρι το βράδυ τους πολιτικούς μας να μας μιλούν όχι για όσα ελπίζουν και για όσα θέλουν να αλλάξουν, αλλά για όσα φοβούνται. Τελικά, αφού έχουν καταφέρει να αποκοιμίσουν μια ολόκληρη κοινωνία καταλήγουν να ασχολούνται με τις τσέπες τους. Κατέληξαν στην ακραία θέση ότι λόγω τσέπης δεν επιτρέπεται κανένας συμβιβασμός. Προς την ίδια κατεύθυνση και η Τουρκία η οποία λέει ότι θέλει λύση αλλά στην πραγματικότητα μας κάνει μπούλινγκ με τις καθημερινές απειλές της προετοιμάζοντας μια νέα ιδιοτελή αρπαγή. Από τη στιγμή που οι Ε/Κ δεν δέχτηκαν τον συμβιβασμό του σχεδίου Ανάν ούτε του πλαισίου Γκουτέρες, λένε, ας περιμένουμε ακόμα λίγο, να τα πάρουμε όλα.

Ο απεσταλμένος

Επιστρέφουμε στον διορισμό απεσταλμένου. Ο οποίος δεν είναι μάγος, ο οποίος δεν μπορεί με το ραβδάκι του να ικανοποιήσει όλες τις επιθυμίες μας, λογικές και παράλογες. Ας το καταλάβουμε επιτέλους. Για να υπάρξει λύση πρέπει να τη θέλουμε. Και για να τη θέλουμε πρέπει να ξέρουμε τι μας γίνεται.

Ένας συμβιβασμός δεν συνιστά ούτε νίκη ούτε ήττα. Με πολύ παραστατικό τρόπο το είπε ο άλλοτε σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ: «Αν δεν μπορείς να πιάσεις ένα τροπικό πουλί, πιάσε τουλάχιστον μια βρεγμένη κότα».