Ο νέος γύρος συνομιλιών ίσως η τελευταία ευκαιρία: Συνέντευξη Κόλιν Στιούαρτ στον «Π» για το Κυπριακό

Συνέντευξη στους Γιώργο Πυρίσιη, Νέαρχο Κυπριανού και Διονύση Διονυσίου

Ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Κόλιν Στιούαρτ, θεωρεί ότι ο διορισμός απεσταλμένου του Γενικού γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες είναι θέμα χρόνου, αφού δεν υπάρχουν από πουθενά προσκόμματα για τον διορισμό του. Σε συνέντευξή του στον «Πολίτη», την πρώτη σε ε/κ ΜΜΕ από τον ερχομό του στην Κύπρο, θεωρεί ότι αποστολή του απεσταλμένου είναι να εξευρεθεί κοινό έδαφος για συνομιλίες, εκφράζοντας ωστόσο σκεπτικισμό για την έλλειψη εμπιστοσύνης που υπάρχει μεταξύ των πολιτικών ηγεσιών στις δύο πλευρές.

«Πιστεύω» αναφέρει στον «Πολίτη» «πως πρέπει να δούμε αυτή την ευκαιρία ως την τελευταία. Και να βάλουμε όλη την ενέργειά μας για να το επιλύσουμε. Εξήντα χρόνια είναι πολλά, δεν ξέρω εάν ο επόμενος από εμένα θα έχει την ευκαιρία».

Ο Κόλιν Στιούαρτ δεν φαίνεται να έχει αυταπάτες αναφερόμενος στην παρέλευση του χρόνου: «Το νησί με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο και πιο διαιρεμένο» τονίζει «οπότε η εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης καθίσταται δυσκολότερη».

Ο κ. Στιούαρτ επενδύει στην επιτυχία της Πύλας, μια συμφωνία της οποίας ήταν αρχιτέκτονας. Μπορεί να βοηθήσει και σε άλλα προβλήματα, μπορεί επίσης να κτίσει γέφυρες επικοινωνίας. Όπως π.χ. η ιδέα για την κατασκευή ενός φωτοβολταϊκού πάρκου με χρηματοδότηση της ΕΕ πολύ πιθανό στην Πύλα.

Πότε να αναμένουμε κάποιο νέο σε ό,τι αφορά τον απεσταλμένο των Ηνωμένων Εθνών;

Ο διορισμός του απεσταλμένου των Ηνωμένων Εθνών είναι κάτι που θα αποφασίσει ο Γενικός Γραμματέας, Αντόνιο Γκουτέρες. Έχουμε δει θετικά σημάδια και από τις δύο κοινότητες και δεν νομίζω ότι υπάρχουν οποιαδήποτε εμπόδια που θα αποτρέψουν τον Γενικό Γραμματέα να διορίσει κάποιον απεσταλμένο.

Ποια θα είναι η αποστολή του;

Η ουσιαστική αποστολή του απεσταλμένου είναι να διερευνήσει με τις δύο πλευρές πώς μπορεί να εξευρεθεί κοινό έδαφος για συνομιλίες. Αυτή είναι η ουσιαστική δουλειά και εάν βρεθεί αυτό το κοινό έδαφος τότε θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος για τα δύο μέρη ώστε να γίνει μια διευθέτηση.

Ακούμε τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη να λέει ότι είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά. Αυτό σημαίνει το πλαίσιο Γκουτέρες. Από την άλλη ακούμε τον κ. Τατάρ να λέει δεν θα συνομιλήσω εάν δεν λάβω την κυριαρχική μου ισότητα. Υπάρχει μεγάλη απόσταση, δεν νομίζετε;

Το γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται στην Κύπρο καταδεικνύει πως έχουμε ελπίδα ότι το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί. Ξέρετε, τον επόμενο χρόνο συμπληρώνονται 60 χρόνια από την παρουσία των Ηνωμένων Εθνών στο νησί. Αυτό είναι δυστυχές. Κανένας το 1964 δεν πίστευε πως θα ήμασταν εδώ 64 χρόνια μετά. Όμως, έχεις δίκαιο τα δύο μέρη έχουν μεγάλη απόσταση στις θέσεις τους.

Η εντολή που έχουμε είναι να βοηθήσουμε στο να βρεθεί μια λύση στο πρόβλημα. Να βοηθήσουμε τους Κύπριους στην εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης. Ο ρόλος ενός απεσταλμένου δεν είναι να υποδείξει απλά μια λύση στα δύο μέρη, αλλά να βρει τρόπο ώστε να φέρει τις δύο πλευρές στη λύση.

Και πρέπει να είναι μια αμοιβαία αποδεκτή λύση δεν μπορεί να είναι επιβολή. Οι ακριβείς οδηγίες του απεσταλμένου σίγουρα θα έρθουν από τον Γενικό Γραμματέα.

Τελευταία ευκαιρία;

Κάποιοι πιστεύουν πως αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία στο να επιλύσουμε το κυπριακό πρόβλημα εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών. Συμφωνείτε;

Δεν ξέρω εάν θα είναι η τελευταία ευκαιρία, αλλά αυτό που γνωρίζω είναι πως ο χρόνος εξαντλείται. Αυτό που βλέπουμε είναι μια μεγάλη διαίρεση του νησιού. Για 50 χρόνια ο πληθυσμός είναι διαιρεμένος. φυσικά υπάρχουν οι διελεύσεις αλλά αρκετοί άνθρωποι δεν έχουν επαφές μεταξύ τους. Αναγνωρίζουμε την απογοήτευση από την τ/κ πλευρά σε ό,τι αφορά τις συνθήκες ύπαρξής τους με αποτέλεσμα αυτό να οδηγεί σε πιο πολλές προκλήσεις. Το βλέπουμε στη νεκρή ζώνη, στα Βαρώσια, σε διάφορες δηλώσεις. Συμφωνώ με αυτά που λέει ο κ. Χριστοδουλίδης, ότι ο χρόνος εξαντλείται και το στάτους κβο δεν είναι το ίδιο και δεν θα μείνει το ίδιο. Πιστεύω πως πρέπει να δούμε αυτή την ευκαιρία ως την τελευταία. Και να βάλουμε όλη την ενέργειά μας για να το επιλύσουμε. Εξήντα χρόνια είναι πολλά, δεν ξέρω εάν ο επόμενος από εμένα θα έχει την ευκαιρία.

Πύλα - Βαρώσι

Στο πρώτο μέρος της συνέντευξής σας, μας είπατε ότι η συμφωνία της Πύλας είναι καλός οιωνός για την επίλυση και άλλων κρίσεων. Αυτό που έγινε στην Πύλα, θα μπορούσε π.χ. να γίνει και για τα Βαρώσια; Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η συμφωνία για την Πύλα έχει πολλά κοινά στοιχεία με όσα το ψήφισμα 550 λέει για το Βαρώσι.

Τα Βαρώσια είναι διαφορετική περίπτωση. Τα Ηνωμένα Έθνη όπως ξέρετε, έχουν πολύ λίγη πρόσβαση εκεί. Γίνονται κάποιες περιπολίες, αλλά δεν υπάρχει ελευθερία διακίνησης, αφού είναι μια περιοχή που ελέγχεται από τον στρατό. Οπότε δεν βλέπω οποιοδήποτε παραλληλισμό.

Επειδή αναφερθήκατε στις ευκαιρίες συνεργασίας που διανοίγονται με αφορμή τη συμφωνία της Πύλας, αυτή πόσο μακριά θα μπορούσε να πάει; Πριν λίγο καιρό ο υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο συνεργασίας στο ενεργειακό κομμάτι ακόμα και πριν τη λύση του Κυπριακού και έφερε ως παράδειγμα τη συμφωνία για οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ. Τι νομίζετε εσείς;

Δεν έχω συγκεκριμένη άποψη για το θέμα. Το σχόλιο μου για την Πύλα, είναι πιο γενικό. Δηλαδή εάν φέρουμε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους σε συμφωνία γι' αυτό το πολύπλοκο και ευαίσθητο θέμα, αυτό μας δίνει ελπίδα, ότι άλλα πιο δύσκολα ζητήματα μπορούν να λυθούν. Δεν έχω άποψη για τους υδρογονάνθρακες αλλά η γενική άποψη, είναι ότι πρέπει να βρούμε επιτυχίες σε τομείς που μπορούν να φέρουν τη συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Πρέπει και οφείλουμε να ενδυναμώσουμε τις γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Όπως είπα στην αρχή, το νησί με την πάροδο του χρόνου γίνεται όλο και πιο διαιρεμένο, οπότε η εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσης καθίσταται δυσκολότερη.

Έχω επαφές

Μιλάτε με Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους;

Υπάρχουν έρευνες κοινής γνώμης οι οποίες δείχνουν πως η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων θέλουν μια κοινά αποδεκτή λύση. Μπορεί να έχουν διαφορετικές ιδέες στο τι θα είναι αυτή η λύση αλλά από τη στιγμή που θέλουν μια κοινά αποδεκτή λύση τότε θα πρέπει να υπάρξει κάποιος συμβιβασμός και να είναι ένα αποτέλεσμα win-win. Αυτά τα μηνύματα λαμβάνουμε από τους ανθρώπους της Κύπρου και είναι μια ελπίδα που θέλω να μοιραστώ μαζί σας. Μπορούμε να κτίσουμε μια κοινά αποδεκτή λύση και ο δρόμος σε αυτή τη λύση είναι να οικοδομήσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών.

Ισχύει το ίδιο και για τους πολιτικούς ηγέτες της Κύπρου; Βλέπετε να υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ τους;

Ένα πρόβλημα που παρατηρώ και το βλέπω πολύ έντονα στην Κύπρο είναι πως δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών. Βλέπω έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτικών ηγεσιών, όχι τόσο μεταξύ των απλών ανθρώπων. Μεταξύ των ανθρώπων δεν υπάρχουν προβλήματα, ίσως υπάρχουν πολύ λίγα, αλλά ανάμεσα στις πολιτικές ηγεσίες, υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης. Αυτό προκαλείται κυρίως από τη δράση μιας μικρής μειοψηφίας ατόμων με σκληρή γραμμή και από τις δύο πλευρές η οποία επηρεάζει και τις πολιτικές ηγεσίες. Αντιλαμβάνομαι το παρελθόν, σέβομαι τους προβληματισμούς που υπάρχουν. Έχουν και οι δύο πλευρές τα δίκαια και τα επιχειρήματά τους, όμως πρέπει να προχωρήσουμε. Είδα από πρώτο χέρι μια διάχυτη έλλειψης εμπιστοσύνης και στην περίπτωση της Πύλας. Ακόμα και τώρα η κάθε πλευρά θέλει να παρουσιάζεται ως νικητής και όχι ότι κερδίσανε και οι δύο από τη συμφωνία. Αυτό είναι πρόβλημα. Πρέπει να είσαι έτοιμος να κάνεις συμβιβασμούς και να λες είμαι έτοιμος γι' αυτό γιατί είναι προς το συμφέρον και των δύο μας. Η έλλειψη εμπιστοσύνης θα είναι ένα εμπόδιο όπως το βλέπω προσωπικά για τη συνέχεια. Οι ηγέτες πρέπει να ξεκαθαρίσουν ότι το να ηγηθείς δεν σημαίνει να νικήσεις τον συνομιλητή σου. Μεγαλύτερη νίκη είναι να πετύχεις τους δύσκολους συμβιβασμούς που απαιτούνται. Νικάς όταν καταφέρνεις να παίρνεις δύσκολες αποφάσεις.

Τι κάνουν τα Ηνωμένα Έθνη γι’ αυτό, ώστε να έρθουν πιο κοντά οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι;

Τα Ηνωμένα έθνη κάνουν πολλή δουλειά ώστε να έρχονται σε επαφή Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, ιδιαίτερα οι νέοι. Και κάθε φορά που φέρνουμε άτομα μαζί, άτομα τα οποία δεν έχουν ξαναβρεθεί κοντά προηγουμένως, αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι η άλλη πλευρά τόσο κακή όπως νόμιζαν ή όπως τους μάθανε. Ένα πράγμα που λένε, είναι ότι «είμαστε το ίδιο τελικά». Προσπαθούμε όσο μπορούμε να κτίσουμε γέφυρες επειδή ξέρουμε πως οι έρευνες της κοινής γνώμης που έχουμε, δείχνουν πως όσο περισσότερες επαφές υπάρχουν μεταξύ των δύο κοινοτήτων τόσο μεγαλύτερη είναι η εμπιστοσύνη που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Κάπως έτσι γεννιούνται οι προοπτικές μιας λύσης, κάπως έτσι οι άνθρωποι γίνονται πιο ανοικτοί στις προοπτικές αυτές.

Φωτοβολταϊκά

Να σας ρωτήσω κάτι τελευταίο. Με το μεγάλο φωτοβολταϊκό πάρκο τι γίνεται; Γνωρίζω πως θέλετε να κατασκευάσετε στη νεκρή ζώνη ένα τέτοιο πάρκο. Μπορείτε να μας πείτε κάτι παραπάνω;

Υπάρχει μια μελέτη. Κάθε βδομάδα κάνουμε μια τριμερή συνάντηση, με τους δύο διαπραγματευτές. Λαμβάνονται κάποιες αποφάσεις και στη συνέχεια ενημερώνονται και στέλνεται καθοδήγηση στις τεχνικές επιτροπές. Αυτή η ιδέα για το φωτοβολταϊκό, προέκυψε κατά τη διάρκεια των τριμερών συναντήσεών μας. Η ΕΕ χρηματοδοτεί το έργο και έχουν δοθεί χρήματα για μια μελέτη σκοπιμότητας. Περιμένουμε τα τελικά της αποτελέσματα. Πιστεύουμε ότι πρέπει να είναι στη νεκρή ζώνη για να διατηρήσουμε τη δικοινοτική φιλοσοφία του όλου πρότζεκτ. Η Πύλα είναι μια πιθανή τοποθεσία, αλλά αναμένουμε τη μελέτη σκοπιμότητας και μετά θα προσπαθήσουμε να καταστήσουμε και πολιτικά εφικτή μια συμφωνία. Έχω μεγάλη ελπίδα πως αυτό μπορεί να είναι ένα μεγάλο έργο οικοδόμησης εμπιστοσύνης, θα είναι μεγάλο έργο και θα παράγεται ηλεκτρισμός. Η Κύπρος έχει τεράστια ηλιακή ενέργεια. Εάν επιλύσουμε το πρόβλημα είτε μέσω αποθήκευσής της είτε συνδέοντάς το στο δίκτυο και των δύο πλευρών τότε θα είναι κάτι το εξαιρετικό.

Το παράδειγμα του Καναδά

Έρχεστε από τον Καναδά. Υπάρχουν κι εκεί θρησκευτικές και γλωσσικές διαφορές. Δύο διαφορετικές γλώσσες, διαφορετικά θρησκευτικά δόγματα. Καταφέρατε να αντεπεξέλθετε σε αυτές τις διαφορές. Πώς έγινε αυτό; Μήπως στην Κύπρο μας λείπει η ωριμότητα να δούμε τα πράγματα διαφορετικά;

Είναι καλή ερώτησή. Ξέρετε, στον Καναδά ένα από τα προβλήματα ήταν πως οι γαλλόφωνοι ένιωθαν πως δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους αγγλόφωνους και δεν μπορούσαν να μιλήσουν γαλλικά γιατί το να βρεις δουλειά έπρεπε να μιλάς αγγλικά. Όλα αυτά τα παράπονα που δημιουργήσαν τα προβλήματα του εθνικισμού έχουν αντιμετωπισθεί και σταδιακά εξαλειφθεί και τώρα είναι φυσιολογικό να έχεις γαλλόφωνο Πρωθυπουργό στον Καναδά. Το ίδιο και στη δημόσια υπηρεσία της χώρας μας. Ήμουν στο διπλωματικό σώμα του Καναδά και μιλώ αγγλικά και γαλλικά. Το να είσαι διπλωμάτης στον Καναδά απαιτείται να μιλάς και τις δύο γλώσσες. Σε μια μελλοντική Κύπρο ανυπομονώ να δω τους Κύπριους διπλωμάτες να μιλάνε ελληνικά και τουρκικά. Πάντα θα υπάρχουν εθνικές διαφορές αλλά με την πάροδο του χρόνου δεν θα συνιστούν απειλή για διαχωρισμό της χώρας. Στην Κύπρο δυστυχώς υπάρχουν ακόμα αυτές οι διαφορές που δημιουργούν μια σειρά από προβλήματα.