«Καλός οιωνός για το Κυπριακό η συμφωνία για την Πύλα»: Συνέντευξη Κόλιν Στιούαρτ στον «Π»

Την πεποίθηση ότι από τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο μεικτό χωριό της Πύλας, με την αστική ανάπτυξη και τους δρόμους που θα κατασκευαστούν, όλοι είναι κερδισμένοι, εξέφρασε ο Κόλιν Στιούαρτ, ειδικός αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο. Σε συνέντευξη που παραχώρησε χθες στον «Π», ημέρα των Ηνωμένων Εθνών, ο κ. Στιούαρτ υποστήριξε ότι από τη συναντίληψη που επιτεύχθηκε είναι κερδισμένες και οι δύο πλευρές, «win-win», ανέφερε χαρακτηριστικά, καθώς τα συμφωνηθέντα είναι αμοιβαία.

Ο Καναδός διπλωμάτης, στην πρώτη του συνέντευξη που παραχώρησε σε κυπριακό μέσο ενημέρωσης από τον Νοέμβριο του 2021 όταν ανέλαβε καθήκοντα στην Κύπρο, έχει ισχυρή άποψη ότι ο συνολικός τρόπος διευθέτησης του ζητήματος στην Πύλα, ο τρόπος που έγινε η διαπραγμάτευση αλλά η προθυμία που επέδειξαν οι δύο πλευρές, μπορεί να τύχει αξιοποίησης και στη διευθέτηση και άλλων κρίσεων.

Ο «αρχιτέκτονας» της συναντίληψης στο μεικτό χωριό μίλησε για την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης, τις δυσκολίες αλλά και για τις πρόνοιες που συμφωνήθηκαν από τις δύο πλευρές.

Ολόκληρη η συνέντευξη του ειδικού αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο Κόλιν Στιούαρτ, στην οποία αναφέρεται στο Κυπριακό και σε άλλα θέματα, θα δημοσιευθεί στον «Πολίτη» την ερχόμενη Κυριακή.

Κύριε Στιούαρτ, έχουμε ακούσει και διαβάσει πολλά για τη συναντίληψη σε ό,τι αφορά την Πύλα. Τι ακριβώς περιλαμβάνει;

Όπως ξέρετε, το αίτημα για κατασκευή του δρόμου που ζήτησε η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν ήταν κάτι νέο. Εδώ και πολλά χρόνια επεδίωκαν να κατασκευάσουν τον συγκεκριμένο δρόμο για ανθρωπιστικούς λόγους. Ωστόσο με τον τρόπο που ζητούσαν γίνει δεν μπορούσαν τα Ηνωμένα Έθνη να δώσουν τη συγκατάθεσή τους, ούτε βεβαίως και η ελληνοκυπριακή πλευρά. Παρά τις συνομιλίες που είχαν διεξαχθεί, ποτέ δεν προέκυψε συμφωνία για να υλοποιηθεί αυτό το έργο. Φέτος το καλοκαίρι, η τουρκοκυπριακή πλευρά είχε διαμηνύσει ότι θα προχωρήσει στην κατασκευή του έργου, κάτι που για την UNFICYP θα ήταν δύσκολο να αποτρέψει, υπό την έννοια ότι δεν έχουμε στρατό για να αποτρέπαμε μια τέτοια ενέργεια. Και είδατε τι έγινε στις 18 Αυγούστου. Πρέπει, επίσης να σας πω, ότι και μέχρι πριν από τα γεγονότα της 18ης Αυγούστου, υπήρχαν σε εξέλιξη διαβουλεύσεις.

Μετά το επεισόδιο στην Πύλα, όσο παράξενο και αν φαίνεται, επιστρέψαμε στο τραπέζι του διαλόγου και είχα διαπιστώσει πραγματική βούληση από όλες τις πλευρές για να βρούμε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Βάλαμε κάτω όλα τα δεδομένα και ξεκίνησε να υπάρχει ελπίδα για συμφωνία, όχι μόνο για την κατασκευή του δρόμου αλλά για μια αστική ανάπτυξη της περιοχής προς όφελος και των δύο κοινοτήτων.

Οι διαπραγματεύσεις από την ελληνοκυπριακή πλευρά με τον Τάσο Τζιωνή και από την τουρκοκυπριακή πλευρά με τον Ταχσίν Ερτογρούλογλου κινούνταν προς την ορθή κατεύθυνση και καταφέραμε να καταλήξουμε στη συναντίληψη. Πέρα από τον δρόμο που ήταν επιθυμία των Τουρκοκυπρίων να κατασκευαστεί, θα γίνει η αστική ανάπτυξη με τα οικόπεδα και μετέπειτα την κατασκευή κατοικιών. Υπάρχει επίσης μια σκέψη για κατασκευή φωτοβολταϊκού πάρκου αλλά δεν έχει συμφωνηθεί οτιδήποτε ακόμα.

Είχαν επίσης διατυπωθεί ανησυχίες αναφορικά με τη στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή. Συμφωνήσαμε ότι εντός της νεκρής ζώνης δεν θα επιτρέπεται οποιαδήποτε στρατιωτική παρουσία. Επίσης από τον δρόμο που θα κατασκευαστεί, δεν θα επιτρέπεται η διέλευση φορτηγών ή στρατιωτικών οχημάτων αλλά μόνο πολιτών από και προς την Πύλα.

Σύμφωνα με πληροφορίες υπάρχουν δύο συμφωνίες για την Πύλα. Μία μεταξύ Ηνωμένων Εθνών και ελληνοκυπριακής πλευράς και μία μεταξύ Ηνωμένων Εθνών και Τουρκοκυπρίων. Ισχύει;

Υπάρχουν δύο συμφωνίες, οι οποίες ωστόσο είναι οι ίδιες. Ο λόγος που έγιναν δύο χωριστά έγγραφα είναι για καθαρά διαδικαστικούς λόγους και για λόγους γλώσσας. Υπάρχουν επίσης και σημεία στη συναντίληψη που πρέπει να εφαρμοστούν ξεχωριστά από την κάθε πλευρά. Η μία συμφωνία έχει υπογραφεί από τον κ. Τζιωνή και η άλλη από τον κ. Ερτογρούλογλου.

Είναι αλήθεια ότι στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων χρειάστηκε να μιλήσετε και με την Άγκυρα;

Σε κάποιο στάδιο της διαπραγμάτευσης όντως μιλήσαμε με την Άγκυρα, αλλά το κυρίως μέρος των διαπραγματεύσεων σε ό,τι αφορά την τουρκοκυπριακή πλευρά έγινε με τον κ. Ερτογρούλογλου. Σε καμιά περίπτωση ωστόσο, δεν μπορεί να εννοηθεί ότι οι διαπραγματεύσεις έγιναν μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας.

Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων στην Πύλα;

Δεν έχει τεθεί κάποιο χρονοδιάγραμμα, υπό την έννοια ότι πρέπει τα έργα να ολοκληρωθούν σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Οι εργασίες ξεκίνησαν κανονικά όπως είχαμε συμφωνήσει την περασμένη Δευτέρα και θα συνεχίζονται υπό την επίβλεψη της ειρηνευτικής δύναμης μέχρι την ολοκλήρωσή τους.

Έχει αποφασιστεί πού θα γίνει το σημείο ελέγχου στον νέο δρόμο και ποιος θα ασκεί τον έλεγχο;

Αν και ήταν κάτι που δεν συμπεριλήφθηκε στην αρχική συμφωνία το διευκρινίσαμε αργότερα. Πλέον έχει διασαφηνιστεί η τοποθεσία στον δρόμο που θα γίνει το σημείο ελέγχου. Διευκρινίστηκε και έγινε αποδεκτό η στελέχωση του σημείου ελέγχου να ανατεθεί σε μια χώρα, η οποία έχει ήδη προσωπικό στην ειρηνευτική δύναμη. Συζητήθηκε το θέμα της Σλοβακίας αλλά και πάλι δεν έχει συμφωνηθεί κάτι.

Από το φθινόπωρο του 1974 υπάρχει μια μόνιμη παραβίαση του στάτους κβο στη νεκρή ζώνη με την εγκατάσταση φυλακίου του κατοχικού στρατού. Το φυλάκιο ΤΚ15 θα μετακινηθεί μετά τη συμφωνία για την Πύλα;

Όχι το φυλάκιο θα παραμείνει ως έχει. Η πρόσβαση όμως στο φυλάκιο δεν θα γίνεται από τον νέο δρόμο. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται η πρόσβαση που χρησιμοποιείτο και πριν από τον Αύγουστο, δηλαδή μέσω των Βρετανικών Βάσεων. Μέσω του δρόμου, επαναλαμβάνω, δεν θα επιτρέπεται οποιαδήποτε στρατιωτική παρουσία.