Το νέο καταστατικό του ΑΚΕΛ: Αυτές είναι οι αλλαγές που προτείνονται 

• Αλλάζουν ορισμένες «σταθερές» αλλά χωρίς υπερβάσεις στο ΑΚΕΛ
• Το κόμμα δεν ανοίγει ιδεολογικά αλλά επιδιώκει διεύρυνση
• Εκλογή γενικού γραμματέα απευθείας από τους συνέδρους και όχι από την Κεντρική Επιτροπή
• Οι έμμισθοι του κόμματος θα είναι μειοψηφία στην Κεντρική Επιτροπή
• Απλοποιείται η διαδικασία για όσους επιθυμούν να γίνουν μέλη του κόμματος.

Δύο σημαντικά έγγραφα αναμένεται να τεθούν ενώπιον των μελών του ΑΚΕΛ προς συζήτηση και προς έγκριση τις επόμενες ημέρες. Αυτά τα έγγραφα έχουν τύχει επεξεργασίας από όλα τα ανώτερα καθοδηγητικά σώματα του κόμματος με αποκορύφωμα την Κεντρική του Επιτροπή. Πρόκειται για τις προτάσεις όσον αφορά τις καταστατικές αλλαγές στο κόμμα αλλά και ένα προτεινόμενο έγγραφο με αλλαγές στους κανονισμούς λειτουργίας του οι οποίες θα λάβουν την ολοκληρωτική τους μορφή στο καταστατικό συνέδριο του κόμματος το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 26 Νοεμβρίου.

Δύο πολυσέλιδα έγγραφα 34 και 35 σελίδων αντίστοιχα, το περιεχόμενο των οποίων θα απασχολήσει ιδιαιτέρως, όχι μόνο τα μέλη του κόμματος αλλά και άλλες ομάδες και δυνάμεις που πάντα εξετάζουν το ενδεχόμενο συμπόρευσης με το μεγάλο κόμμα της Αριστεράς, το οποίο είναι το πλέον ιστορικό κόμμα στον τόπο. Το ενδιαφέρον βέβαια επικεντρώνεται στο κατά πόσον στα δύο έγγραφα για τα οποία γίνεται αυτή τη στιγμή η συζήτηση καταρρίπτονται ορισμένες, έως τώρα, σταθερές όσον αφορά τη λειτουργία του κόμματος. Σε κάποιους καλλιεργούνται επίσης προσδοκίες για τολμηρές αλλαγές, πιο συμβατές με τις κοινωνικές απαιτήσεις και ανάγκες, σε μια στιγμή κατά την οποία η απαξίωση των πολιτικών οργανωμένων συνόλων βρίσκεται στα ύψη.

Ο «Πολίτης» έχει στην κατοχή του και τα δύο πολυσέλιδα έγγραφα στα οποία επιχειρούνται ενδιαφέρουσες αλλαγές, τόσο σε επίπεδο πολιτικής πρακτικής του κόμματος όσο και σε επίπεδο κανόνων λειτουργίας του, δηλαδή στη ραχοκοκκαλιά του κομματικού μηχανισμού. Τα δύο έγγραφα, στη λειτουργία κάθε κομματικού σχηματισμού και πόσω μάλλον του ΑΚΕΛ, είναι καθοριστικής σημασίας και αφορούν τη δράση που καλείται να χαράξει το κόμμα στις νέες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες.

Μαρξισμός - Λενινισμός

Θα πρέπει να σημειωθεί πως με βάση το έγγραφο που έχουμε στη διάθεσή μας σε σχέση με την περιγραφή του χαρακτήρα αλλά και των σκοπών του κόμματος δεν διαπιστώνεται μέσα από την ανάλυση των σημερινών δεδομένων δραστική διαφοροποίηση της περιγραφής που αφορά τον χαρακτήρα που διέπει το κόμμα και τη δράση του. Θα ήταν βεβαίως έκπληξη αν μέσα από τα σημαντικότερα έγγραφα του κόμματος υπήρχε αλλαγή στο πρωτογενές κεφάλαιο που καθορίζει ευρύτερα την ιδεολογική στάση του στις σύγχρονες συνθήκες. Εκείνο που παρατηρείται είναι ένας εκσυγχρονισμός στον τρόπο έκφρασης των στόχων και των κατευθύνσεων με άξονα τον ιδεολογικό του προσανατολισμό ως ένα κόμμα «προσηλωμένο στην υπόθεση της εργατικής τάξης και των εργαζομένων… και καθοδηγείται στη δράση του από τη μαρξιστική - λενινιστική κοσμοθεωρία ενώ έχει ως στόχο τη βελτίωση της ζωής του λαού για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας του δημοκρατικού και ανθρώπινου Σοσιαλισμού στην Κύπρο».

«Εργαζόμενοι και… σύμμαχοι»

Στο προτεινόμενο καταστατικό δεν διαφοροποιούνται οι βασικές κατευθύνσεις του κόμματος για την απελευθέρωση της Κύπρου αφού «κύριοι εχθροί του κυπριακού λαού είναι η τουρκική κατοχή και οι δυνάμεις του ιμπεριαλισμού που τη στηρίζουν καθώς επίσης τα όργανα και οι ντόπιοι υποστηρικτές τους, εναντίον των οποίων διεξάγεται συνεχής και ασυμβίβαστος αγώνας», ενώ σημειώνεται ότι στον αγώνα αυτό βρίσκονται οι «εργαζόμενοι και όσοι δεν έχουν συνδέσει ή ταυτίσει τα συμφέροντά τους με τους εχθρούς της Κύπρου». Σύμφωνα με το προτεινόμενο καταστατικό, στο άρθρο για τους σκοπούς του ΑΚΕΛ σημειώνεται στην εκπλήρωση του στόχου πως απαραίτητη είναι «η συσπείρωση σε ένα κοινό μέτωπο των συμμάχων μας. Βάσει αυτού του μετώπου πρέπει να είναι η συμμαχία των εργαζομένων με όσους αγωνίζονται για απελευθέρωση και επανένωση εντός του συμφωνημένου πλαισίου λύσης».

Μια πρώτη αποτίμηση του συγκεκριμένου κεφαλαίου που αφορά τον χαρακτήρα και τους στόχους του κόμματος οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επιχειρείται με ορισμένες φραστικές αλλαγές να γίνει ένα μικρό άνοιγμα προς την κοινωνία αποσύροντας αναφορά για τη λειτουργία της εσωκομματικής δημοκρατίας, προφανώς γιατί το κόμμα θεωρεί πιο σημαντικό ζήτημα την ανάγκη να αντλεί τη δύναμή του όχι μόνο με τη διεύρυνση «των δεσμών του με τους εργαζομένους» αλλά και γενικότερα με την κοινωνία.

Η απλοποίηση διαδικασίας

Από τις αλλαγές που παρατηρούνται στο καταστατικό του κόμματος μπορεί κάποιος να εντοπίσει την προσπάθεια απλοποίησης της διαδικασίας για να καταστεί κάποιος μέλος του ΑΚΕΛ, σαφής προσπάθεια να δημιουργηθεί μια δυναμική για να ενταχθούν στις γραμμές του νέα πρόσωπα χωρίς να βρίσκονται αντιμέτωπα με μια κομματική γραφειοκρατία ή και να έχουν την υποχρέωση να φέρουν ιδεολογικά «ένσημα» αλλά και περνώντας από τη μέγκενη του κομματικού «ιεροεξεταστή». Η πρόταση για νέα μέλη ενεργοποιεί τις κομματικές ομάδες βάσεις οι οποίες αποκτούν στο θέμα των μελών έναν πιο ουσιαστικό ρόλο.

Αυτή ωστόσο η αλλαγή είναι αμφίβολο αν δημιουργεί συνθήκες προσέλκυσης προσώπων, είτε συνεργαζόμενων δυνάμεων είτε προσωπικοτήτων από τον ευρύτερο δημοκρατικό κεντροαριστερό χώρο. Ένα σημείο αναφοράς για το κόμμα, το οποίο ωστόσο μέσα από τις προτεινόμενες αλλαγές δεν φαίνεται να καρποφορεί ή να χαράσσει γραμμή κοινής πλεύσης με εξωκομματικές δυνάμεις πέραν του ΑΚΕΛικού χώρου, ή καλύτερα δυνάμεων πέραν της Αριστεράς.

Ανοίγματα με «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό»;

Το θέμα, όπως αντιλαμβάνεται ο «Π», δεν είναι μονοσήμαντο. Το άνοιγμα του κόμματος προς άλλες δυνάμεις σε επίπεδο οργανωτικής συμπόρευσης έχει να αντιμετωπίσει μεγάλες αντιστάσεις από μια ισχυρή μερίδα μελών του κόμματος τα οποία εκφράζουν έναν ιδιαίτερα ψηλών εντάσεων κομματικό πατριωτισμό και ο οποίος δεν τους επιτρέπει να θέσουν καθαρή ατζέντα οργανωτικής συμπόρευσης με δυνάμεις με τις οποίες υπάρχει μια ιδεολογική αποξένωση. Όπως ο «Π» αντιλαμβάνεται, όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε προβληματισμός επί του θέματος αλλά σαφώς και δεν διαμορφώθηκε πλειοψηφικό ρεύμα για τέτοιες υπερβάσεις.

Εκείνο το οποίο πιθανώς απομένει να γίνει είναι η επεξεργασία ενός μοντέλου συνεργασίας με ξεκάθαρα πρόσκαιρο προσανατολισμό αλλά και τακτικό χαρακτήρα. Μια συμπόρευση η οποία θα δίνει στο κόμμα ερείσματα ανοίγματος πέραν των ορίων του αλλά δεν θα το καθιστά όμηρο άλλων ιδεολογημάτων, ενώ, όπως διατείνονται, «δεν θα αλλοιώνει τα κεντρικά ιδεολογικά του χαρακτηριστικά». Το μεγάλο ωστόσο ερώτημα που προκύπτει είναι πάνω σε ποιους άξονες φαντάζεται η ηγεσία του κόμματος ότι μπορεί να επιτύχει συμπόρευση με δυνάμεις με τις οποίες δεν θα ήθελαν είτε οργανωτική είτε ιδεολογική ρυμούλκηση από την οργανωμένη Αριστερά; Πάντα δε στο πλαίσιο αυτού του προβληματισμού παρατηρείται ότι στο κεφάλαιο για τις οργανωτικές αρχές του κόμματος δεν υπάρχει καμία αλλαγή σε αυτό που σημειώνεται ως δημοκρατικός συγκεντρωτισμός και που θεωρείται ότι ομογενοποιεί αλλά ταυτόχρονα εξοβελίζει απόψεις οι οποίες θα μπορούσαν υπό άλλες συνθήκες να ήταν μέρος συζητήσεων στη δημόσια σφαίρα.

Η εκλογή γενικού γραμματέα

Στο έγγραφο για τους κανονισμούς λειτουργίας του κόμματος υπάρχουν προτάσεις οι οποίες επιχειρούν να αλλάξουν τις «σταθερές» οι οποίες αναφέρθηκαν πιο πάνω.

• Η πρώτη αφορά την εκλογή του γενικού γραμματέα του κόμματος με μια φόρμα αμεσότερης δημοκρατίας. Σε προτεινόμενη εκλογική διαδικασία κυρίαρχο ρόλο έχει το εκάστοτε εκλογικό συνέδριο του κόμματος με απευθείας ψηφοφορία από τους αντιπροσώπους-συνέδρους. Με λίγα λόγια, σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό λειτουργίας, η Κεντρική Επιτροπή, ένα σώμα πάνω-κάτω 100-105 μελών, στερείται πλέον του δικαιώματος να εκλέγει τον γενικό γραμματέα του κόμματος. Αυτή η εκλογή θα λαμβάνει χώρα στο συνέδριο του κόμματος με απευθείας ψηφοφορία στην οποία θα έχουν δικαίωμα ψήφου οι αντιπρόσωποι από όλες τις ομάδες βάσεις του κόμματος, από την Κύπρο και το εξωτερικό. Με βάση αυτήν την πρόταση, στην εκλογή γενικού γραμματέα θα λαμβάνουν μέρος 1.200 περίπου συνεδριακοί αντιπρόσωποι.

Οι έμμισθοι και οι άλλοι

• Στην πρόταση για την εκλογή των σωμάτων σημειώνεται η διαφοροποίηση που προτείνεται στην εκλογή της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές, «τα μέλη της ΚΕ που δεν εργάζονται στον μηχανισμό του ΑΚΕΛ και των Λαϊκών Οργανώσεων πρέπει να συνιστούν τουλάχιστον το 60% του συνολικού αριθμού των μελών της».

Αυτή η αλλαγή είναι άκρως ενδιαφέρουσα και στέλνει το μήνυμα πως το ανώτερο αυτό καθοδηγητικό σώμα του κόμματος παύει να ρυμουλκείται από την εκάστοτε διάθεση και στάση των έμμισθων στο κόμμα. Είναι όπως αναφέρουν κομματικά στελέχη στον «Π» «η αρχή για να ανοίξουμε το παράθυρο της Κεντρικής Επιτροπής για να μπει λίγο οξυγόνο από τον έξω κόσμο».

Πώς θα εκλέγεται υποψήφιος Πρόεδρος

Οι συζητήσεις για τις καταστατικές αλλαγές στο ΑΚΕΛ μόλις άρχισαν και φαίνεται πως αποτελούν σημείο αναφοράς για την ηγεσία αλλά και για τα στελέχη του κόμματος.

Υπάρχουν προτάσεις οι οποίες μέσα από τις πλατιές συζητήσεις στο ΑΚΕΛ μπορούν να διαφοροποιηθούν στην πορεία. Είναι ωστόσο ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι στους κανονισμούς για την επιλογή υποψηφίων υπάρχει μια ολοκληρωμένη, νέα πρόταση που αφορά την επιλογή υποψηφίου/ας για την προεδρία της Δημοκρατίας. Η οποία θέτει σε τάξη και με κανόνες τις προσπάθειες του κόμματος να επιλέξει υποψήφιο για το ύπατο αξίωμα της Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με την πρόταση

α) Στον κατάλληλο χρόνο κατά την κρίση της ΚΕ διαμορφώνει το πλαίσιο στρατηγικής και τακτικής για τις προεδρικές εκλογές, το οποίο υποβάλλεται προς συζήτησης στις ΚΟΒ και οριστικοποιείται σε επόμενη συνεδρία της ΚΕ.

β) Ακολουθούν διερευνητικές επαφές με φίλους του κόμματος, με άλλα κόμματα, οργανωμένα σύνολα ή προσωπικότητες.

γ) Η ΚΕ σε ειδική συνεδρία της αποφασίζει την έναρξη της προεκλογικής περιόδου. Σε χρονικό διάστημα που δεν θα υπερβαίνει τους δύο μήνες συνέρχεται η ΚΕ, η οποία διαμορφώνει πρόταση και την υποβάλει προς τις κομματικές τοπικές οργανώσεις. Πρόταση με μία ή περισσότερες υποψηφιότητες.

δ) Η ΚΕ συνέρχεται και αφού λάβει υπόψη τις απόψεις των μελών και φίλων του κόμματος ετοιμάζει τελική πρόταση προς την εκλογική συνδιάσκεψη.

ε) Η εκλογική συνδιάσκεψη αποφασίζει με μυστική ψηφοφορία και με απόλυτη πλειοψηφία την υποψηφιότητα.