Ο Χακάν Φιντάν δήλωσε έτοιμος για διάλογο

Οι διαβουλεύσεις για διορισμό απεσταλμένου από τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και ενδεχομένως να υπάρξουν θετικές ανακοινώσεις τις επόμενες εβδομάδες, δήλωσε από τη Γρανάδα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Παρόμοιες δηλώσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη, πότε για Ευρωπαίο απεσταλμένο και πότε για απεσταλμένο του ΟΗΕ, ακούσαμε βέβαια πολλές φορές. Η αναφορά σε απεσταλμένους είναι εύκολη υπόθεση. Δύσκολες είναι κάποιες άλλου είδους διευκρινίσεις που αφορούν το τάιμινγκ και κυρίως τους όρους εντολής του.

Γενικά το Κυπριακό μετά το Κραν Μοντανά δεν αποτελεί προτεραιότητα. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι αν προκύψει κάποια συζήτηση, αυτή θα γίνει σε συνδυασμό με άλλες πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες. Ειδικότερα οι όροι εντολής του απεσταλμένου είναι αυτοί που θα καθορίσουν αν όντως το πρόβλημα θα μπει στην τελική φάση διαπραγμάτευσής του ή αν θα εισέλθει οριστικά σε νέες αχαρτογράφητες ατραπούς.

Ο Γενικός Γραμματέας προς το παρόν χειρίζεται προσωπικά το θέμα χωρίς οποιαδήποτε διαβούλευση με άμεσους συνεργάτες του στο Κυπριακό, όπως π.χ. η αναπληρώτρια ΓΓ των ΗΕ για Πολιτικές και Ειρηνευτικές Υποθέσεις Ρόζμαρι ΝτιΚάρλο, ή ο βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μίροσλαβ Γέντζια. Το κάνει διότι πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε κίνηση ουσίας, θέλει να έχει ιδίαν άποψη και πλήρη εικόνα της κατάστασης και των προθέσεων των δύο πλευρών. Μετά το φιάσκο του 2017 στο Κραν Μοντανά δεν είναι διατεθειμένος να βασιστεί σε εκτιμήσεις τρίτων, ούτε να εμπλακεί ξανά σε αδιέξοδες και χρονοβόρες διαδικασίες, σύμφωνα με πηγή των Ηνωμένων Εθνών. Οι ΝτιΚάρλο και Γέντζια σε περίπτωση που το Κυπριακό δεν προχωρήσει θα έχουν τη χρησιμότητά τους, αφού θα αποτελέσουν το plan b του Αντόνιο Γκουτέρες για αποστολές ρουτίνας στην Κύπρο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, και οι δύο αυτοί αξιωματούχοι δεν πιστεύουν ότι θα μπορούσε να υπάρξει αυτήν την περίοδο κάτι ουσιαστικό στο Κυπριακό, γι' αυτό και ο Γκουτέρες κινείται αυτόνομα, στην τελευταία ίσως προσπάθεια, όχι μόνο του ιδίου αλλά του ΟΗΕ στο σύνολό του με βάση το ψήφισμα 186 του 1964 που εκδόθηκε μετά τις διακοινοτικές ταραχές και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τις κρατικές και πολιτειακές δομές. Ένα ψήφισμα το οποίο διέσωσε το κράτος, το οποίο προνοεί για μια λύση εντός του πλαισίου της Κυπριακής Δημοκρατίας της οποίας συνιδρυτικά μέλη είναι η ελληνοκυπριακή και η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα το Κυπριακό, σύμφωνα με διπλωματική πηγή, «είτε θα υπάρξει μια fast track διαπραγμάτευση και λύση του Κυπριακού, είτε ο γενικός γραμματέας ίσως υποχρεωθεί να καταθέσει την εντολή για την παροχή των καλών υπηρεσιών του με βάση τα υφιστάμενα ψηφίσματα».

Το θετικό

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, προς το παρόν στο μυαλό του Γενικού Γραμματέα τυγχάνει επεξεργασίας ένα θετικό σενάριο, το οποίο άρχισε να αποκρυσταλλώνεται μετά τη συνάντησή του με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν προ δεκαπενθημέρου στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών. Τη βδομάδα που πέρασε ο Τούρκος ΥΠΕΞ προχώρησε λίγο ακόμα, κάνοντας λόγο για συνεργασία στο φυσικό αέριο, φέρνοντας ως παράδειγμα τη συμφωνία Ισραήλ - Λιβάνου, η οποία επιτεύχθηκε χωρίς να προϋπάρξει λύση των μεταξύ τους προβλημάτων.

Η Λευκωσία κατά τη συνήθη της πρακτική κινήθηκε επιφυλακτικά. Δεν απορρίπτει, αλλά εισηγείται κάτι διαμετρικά αντίθετο με την πρόταση Φιντάν. Την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη διεξαγωγή διαλόγου με την Τουρκία στη βάση του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας για οριοθέτηση των ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Σε διαφορετική περίπτωση έναρξη άμεσων διαπραγματεύσεων από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά.

Όπως διευκρίνισε ο εκπρόσωπος του κυπριακού ΥΠΕΞ Γκότσης, «μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου μπορεί να μην υπάρχουν διπλωματικές σχέσεις, αλλά δεν αμφισβητεί η μία χώρα ότι η άλλη υφίσταται ως κράτος. Στην περίπτωσή μας, ωστόσο, ανέφερε, από τη μια υπάρχει το ψευδοκράτος, ενώ την ίδια στιγμή η Τουρκία εξακολουθεί να αρνείται να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία, εφαρμόζοντας τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις με βάση το διαπραγματευτικό πλαίσιο τις οποίες η ίδια έχει αναλάβει ως υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ».

Με λίγα λόγια, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν δείχνει έτοιμη να κινηθεί έξω από τις συνήθεις διαδρομές του Κυπριακού, ούτε συζητά αυτή τη στιγμή ΜΟΕ ή τη δημιουργία οργανικών συνθηκών λύσης όπως π.χ. συνεργασία στο φυσικό αέριο ή στην ανάπτυξη κοινών πρότζεκτ στη χρήση ηλεκτρισμού, υδάτινων πόρων και εν γένει περαιτέρω οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με τους Τουρκοκυπρίους και την ίδια την Τουρκία.

Οι όροι εντολής

Όλοι συμφωνούν ότι είναι προτιμότερο, αντί για ΜΟΕ, να ξεκινήσουν συνομιλίες ουσίας. Οπότε όλοι αντιλαμβάνονται ότι σε περίπτωση διορισμού απεσταλμένου στο Κυπριακό, οι όροι εντολής του θα αποτελέσουν κύριο ζητούμενο και στην κυριολεξία ένα δύσκολο παζλ για τον Γενικό Γραμματέα. Ο οποίος εφόσον οι δύο πλευρές προσέλθουν σε έναν διάλογο με τις θέσεις τους αλλά χωρίς άλλες προϋποθέσεις, θα πρέπει στην πορεία να αποκτήσει ξεκάθαρη εικόνα, αν υπάρχουν προθέσεις για συμβιβασμό:

1. Τι εννοεί η ελληνοκυπριακή πλευρά όταν λέει ότι θέλει να ξεκινήσει από εκεί που μείναμε στο Κραν Μοντανά. Εκεί σύμφωνα με την ίδια πηγή «μείναμε στο δείπνο. Με τον γενικό γραμματέα να διαβεβαιώνει ότι ο τερματισμός των εγγυήσεων είναι στο τραπέζι και ότι ο ίδιος έχει αυτές τις διαβεβαιώσεις από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών». Μείναμε επίσης στο σημείο κατάρρευσης των συνομιλιών στο δείπνο, όταν οι κύριοι Αναστασιάδης και Κοτζιάς παρά τις εκκλήσεις Γκουτέρες επέμεναν να ζητούν γραπτώς τη θέση της Τουρκίας ότι μέρος της λύσης θα είναι η κατάργηση των εγγυήσεων. Η ε/κ πλευρά αποδέχεται την εκ περιτροπής προεδρία; Αποδέχεται τη θετική ψήφο των Τ/Κ στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου;

2. Τι ακριβώς εννοεί η τουρκική πλευρά διά της κυριαρχικής ισότητας; Ότι θα προϋπάρξει αναγνώριση δύο κρατών στην Κύπρο από τον ΟΗΕ και στη συνέχεια οι δύο πλευρές θα συζητήσουν για μια λύση ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας; Αυτό δεν πρόκειται να γίνει ποτέ δεκτό εκτός κι εάν η τουρκική πλευρά διευκρινίσει ότι διά της κυριαρχικής ισότητας διεκδικεί κάτι άλλο. Να θωρακίσει π.χ. την πολιτική της ισότητα εντός ενός ομοσπονδιακού κράτους εντός της ΕΕ. Κατά τα άλλα, η τ/κ πλευρά αποδέχεται τον χάρτη που κατατέθηκε στη Γενεύη το 2017; Αποδέχεται τις συμφωνημένες ρυθμίσεις στο περιουσιακό; Συμφωνεί με την κατάργηση των τουρκικών εγγυήσεων;

Η αισιοδοξία

Για να επιστρέψουμε στον διορισμό απεσταλμένου, από πού πηγάζει η αισιοδοξία του Προέδρου της Δημοκρατίας ότι θα υπάρξουν εξελίξεις; Πέρα από τη συγκατάθεση Φιντάν και την αναμενόμενη συμπόρευση των Τ/Κ προς την κατεύθυνση της έναρξης διαπραγματεύσεων, έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους τα 5 μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, έχει στείλει μηνύματα η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη Γερμανία να ασκεί έντονες πιέσεις ενώ προς την ίδια κατεύθυνση με αιχμή του δόρατος τη Βικτόρια Νούλαντ κινούνται και οι ΗΠΑ.

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν στον «Πολίτη» ότι ο Γενικός Γραμματέας έχει προχωρήσει σε κάποιες σκέψεις σε σχέση με τον διορισμό αντιπροσώπου του. Ο οποίος δεν θα είναι πολιτικός της ΕΕ, ικανοποιώντας με αυτόν τον τρόπο την Τουρκία, αλλά άνετα θα μπορούσε να είναι ένας Ευρωπαίος διαπραγματευτής από τη Νορβηγία ή την Ελβετία, διορισμό με το οποίο δεν θα διαφωνούσε η Κύπρος.