Τις αναφορές σε ειδική σχέση με την Τουρκία προς ενδεχόμενη αντικατάσταση της ενταξιακής πορείας σε περίπτωση που ναυαγήσει επικαλέστηκαν οι Κύπριοι ευρωβουλευτές για την απόφασή τους να τηρήσουν αποχή κατά τη ψήφιση της έκθεσης προόδου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία την Τετάρτη, καθώς και τις αναφορές για στήριξη σε ενδεχόμενη αναβάθμιση διαπραγμάτευσης για αναβάθμιση Τελωνειακής Ένωσης. Ορισμένοι παραθέτουν ως προβληματικό το λεκτικό και σε αναφορές για διευκόλυνση από την ΚΔ της συνεργασίας της ΕΕ με την τ/κ κοινότητα.
Η φετινή έκθεση (εγκρίθηκε με 434 ψήφους υπέρ, 18 κατά και 152 αποχές) ήταν από τις πιο αυστηρές όσον αφορά την Τουρκία, σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως η διαδικασία ένταξης δεν μπορεί να συνεχιστεί υπό τις παρούσες συνθήκες, και πως θα πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικοί τρόποι συνεργασίας, ενώ καταδικάζεται μετά από τροπολογία των Κύπριων ευρωβουλευτών και το περιστατικό στην Πύλα.
Όσον αφορά το Κυπριακό, η Τουρκία καλείται να εγκαταλείψει τη στάση υπέρ της λύσης δύο κρατών και υπογραμμίζει ότι η μόνη βιώσιμη λύση παραμένει η ΔΔΟ στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, ενώ ζητά εκ νέου από την Άγκυρα να αναστρέψει τις ενέργειες της στα Βαρώσια, αλλά και να παρέχει στην τ/κ κοινότητα το περιθώριο να ενεργεί ως νόμιμη κοινότητα, ενώ καταδικάζει τις προσπάθειες εκφοβισμού και φίμωσης Τ/κ δημοσιογράφων.
Μιλώντας στο ΚΥΠΕ ο ευρωβουλευτής της Αριστεράς, Γιώργος Γεωργίου (ΑΚΕΛ), εκ των σκιωδών εισηγητών της έκθεσης εκ μέρους της Αριστεράς, σημείωσε πως η έκθεση «παρότι θετική αναφορικά με την αποτίμηση της απαράδεκτης εσωτερικής πολιτικής κατάστασης της Τουρκίας, περιορίζει την κριτική της στις ενέργειες της Τουρκίας στις σχέσεις της με τα γειτονικά κράτη και την περιοχή γενικότερα».
«Στην αποχή μας ώθησε, κυρίως, η αναφορά στην παράγραφο 36 όπου ουσιαστικά ακυρώνει την προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ, προσφέροντας της μια ειδική σχέση μέσα από την οποία η Τουρκία θα αποκομίσει κέρδη (αναβάθμιση τελωνειακής ένωσης, βίζα και άλλα) χωρίς τη δέσμευσή της για κάποιες υποχρεώσεις (Κυπριακό, κράτος δικαίου, κριτήρια Κοπεγχάγης και τα λοιπά)» εξήγησε.
Από την πλευρά του ΕΛΚ, ο ευρωβουλευτής Λουκάς Φουρλάς (ΔΗΣΥ) ανέφερε ότι πρόκειται για «έκθεση με πάρα πολύ σκληρές αναφορές για την Τουρκία με κοινές διαπιστώσεις ότι δεν επιτεύχθηκε καμιά πρόοδος σε όλους τους τομείς των σχέσεων με την ΕΕ».
«Στην έκθεση καταγράφονται οι προκλήσεις της Τουρκίας σε ό,τι αφορά την Κύπρο με σκληρό λεκτικό, αλλά και σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες των Τούρκων πολιτών» ενώ όσον αφορά το κράτος δικαίου «καταγράφεται η οπισθοδρόμηση» πρόσθεσε.
«Αντί λοιπόν να συζητάμε το πως η Τουρκία οφείλει να συμμορφωθεί και να υλοποιήσει δεσμεύσεις, επιμένουν να επαναλαμβάνουν τα περί ειδικής σχέσης με Τελωνειακή Ένωση και βίζα έστω και υπό αιρεσιμότητα. Αμφιλεγόμενη επίσης η παράγραφος 34 η οποία αφήνει σκιές για το πως η Κομισιόν θα προσεγγίσει την τουρκοκυπριακή κοινότητα» κατέληξε, εξηγώντας πως «αυτά μας οδήγησαν στην αποχή».
Υπενθυμίζεται πως ο κ. Φουρλάς καθώς και η ευρωβουλευτής του ΕΛΚ Ελένη Σταύρου είχαν δηλώσει την Τρίτη στο ΚΥΠΕ την πρόθεσή τους να τηρήσουν αποχή λόγω του ότι δεν μπόρεσε να αλλάξει η εν λόγω αναφορά.
Ο ευρωβουλευτής της Αριστεράς Νιαζί Κιζίλγιουρεκ (ΑΚΕΛ) δήλωσε στο ΚΥΠΕ πως ο βασικός λόγος για τον οποίο τήρησε αποχή ήταν το ότι «στην έκθεση υπάρχει εισήγηση ότι δεν πρέπει να συνεχίσει η ενταξιακή και εισηγείται ειδική σχέση με την Τουρκία», κάτι το οποίο, όπως τόνισε, θεωρεί πως «δεν συμφέρει καθόλου τις προσπάθειες για επανένωση της Κύπρου».
Πρόσθεσε πως η αναφορά αυτή «σαμποτάρει την πορεία εκδημοκρατισμού» καθώς η Τουρκία δεν θα έχει την υποχρέωση να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Επεσήμανε μάλιστα πως είναι και «γεωπολιτικά προβληματικό και για την ΕΕ να μείνει η Τουρκία εκτός της πορείας ένταξης», επισημαίνοντας πως αυτή βασίζεται στην πρόοδο της κάθε χώρας, ενώ εξέφρασε τη διαφωνία του με την πρόταση για τροπολογία που κατέθεσε η ακροδεξιά ομάδα Ταυτότητας και Δημοκρατίας (ID) για πλήρη κατάργηση της ενταξιακής πορείας από πλευράς ΕΕ, η οποία και απορρίφθηκε.
Ο ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών Κώστας Μαυρίδης (ΔΗΚΟ) επεσήμανε ότι «με τόσες διαπιστώσεις παραβίασης θεμελιακών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μετατροπή της δικαστικής εξουσίας σε εργαλείο στα χέρια του καθεστώτος Ερντογάν και με παραβιάσεις του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου στην Ανατολική Μεσόγειο, η έκθεση δεν προτείνει μέτρα συμμόρφωσης, αλλά την έναρξη διαπραγματεύσεων για αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας χωρίς να εκπληρωθούν οι ευρωπαϊκές νομικές υποχρεώσεις της Τουρκίας προς την Κυπριακή Δημοκρατία».
Ο έτερος ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών Δημήτρης Παπαδάκης (εκλέγηκε με την ΕΔΕΚ) σημείωσε στο ΚΥΠΕ ότι «η έκθεση περιείχε στοιχεία που δεν μας ικανοποιούσαν» παραπέμποντας πιο συγκεκριμένα στην «αναφορά για διακοπή ενταξιακών και ειδική σχέση που δεν ξεκαθαρίζει τι και πως», καθώς και τη μη συμπερίληψη αναφοράς «για εμπάργκο πώλησης όπλων στην Τουρκία όπως υπήρχε πέρσι».
Πύλα
Στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Τουρκία, οι ευρωβουλευτές τονίζουν πως αν η τουρκική κυβέρνηση δεν αλλάξει δραστικά την πορεία της, η διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ δεν μπορεί να συνεχιστεί υπό τις παρούσες συνθήκες, και παροτρύνουν την τουρκική Κυβέρνηση, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη να άρουν το σημερινό αδιέξοδο και να προχωρήσουν προς μια στενότερη εταιρική σχέση. Συνιστούν ακόμα την εξεύρεση ενός παράλληλου και ρεαλιστικού πλαισίου για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας και καλούν την Επιτροπή να διερευνήσει τις πιθανές μορφές που θα μπορούσε να έχει.
Όσον αφορά το Κυπριακό, το Κοινοβούλιο καταδικάζει επίσης την έναρξη παράνομων κατασκευαστικών εργασιών από τις τουρκικές κατοχικές δυνάμεις εντός της ζώνης ασφαλείας κοντά στο δικοινοτικό χωριό Πύλα, καθώς και τις επιθέσεις κατά ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ και τις ζημίες σε οχήματα του ΟΗΕ στις 18 Αυγούστου 2023.
Οι ευρωβουλευτές παροτρύνουν την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή ηγεσία να σταματήσουν και να αναστρέψουν όλες αυτές τις μονομερείς δραστηριότητες και να αποφύγουν τυχόν περαιτέρω ενέργειες και προκλήσεις που δεν ευνοούν την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
