Πίσω από την παραίτηση Ολγκιούν

Τι κρύβεται πίσω από την παραίτηση του Τουρκοκύπριου ειδικού αντιπροσώπου στο Κυπριακό, Εργκούν Ολγκιούν; Ο ίδιος δικαιολόγησε την αποχώρησή του επικαλούμενος την ηλικία του. Ο βετεράνος Τ/Κ διπλωμάτης έκλεισε πρόσφατα 80 έτη ζωής και σίγουρα η επίκλησή τους αποτελεί επαρκή δικαιολογία για αφυπηρέτηση.

Από την άλλη, γιατί τώρα; Το τάιμιγκ είναι πάντα σημαντικό στη λήψη αποφάσεων. Τουρκοκύπριοι διπλωμάτες και δημοσιογράφοι καταγράφουν το ξαφνικό της απόφασης, αλλά και συγκυρίες οι οποίες, υπό κάποιες συνθήκες, θα μπορούσαν να αποτελούν λόγους παραίτησης του Τ/Κ διαπραγματευτή.

* Στην Τουρκία, η νέα κυβέρνηση Ερντογάν φαίνεται να κάνει σημαντική στροφή σε ό,τι αφορά την επαναπροσέγγιση όλων των ανοικτών θεμάτων της χώρας. Η εκλογή Τατάρ τον Οκτώβριο του 2020 εξυπηρέτησε τις πολιτικές της Τουρκίας μετά το ναυάγιο στο Κυπριακό. Ο διορισμός επιπλέον ενός σκληρού συνεργάτη του Ντενκτάς, όπως ο Ολγκιούν, τον Νοέμβριο του 2020, είχε ως στόχο να προσδώσει αξιοπιστία στη στροφή στο Κυπριακό που επιχείρησε η Τουρκία μετά το 2021, όταν τέθηκε στο τραπέζι το αίτημα για κυριαρχική ισότητα. Τι θα συνέβαινε σε περίπτωση που η Τουρκία στο εγγύς μέλλον επιχειρήσει στροφή; Ο Ολγκιούν, σε αντίθεση με τον Τατάρ με τον οποίο ουδέποτε είχε χημεία, ούτε εκτιμούσε ιδιαίτερα, είναι πολύ πιο συγκροτημένος σε ό,τι αφορά τις θέσεις του στο Κυπριακό. Είναι σκληροπυρηνικός και ακραίος, οπότε, τυχόν επαναστροφή της Άγκυρας θα τον έβρισκε σίγουρα κάθετα αντίθετο.

* Η γενικότερη στροφή της Τουρκίας έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με την επιστροφή στις διαπραγματεύσεις για πλήρη ένταξη στην ΕΕ. Ο Ολγκιούν ποτέ δεν ήταν θιασώτης της ΕΕ και των προοπτικών που αυτή μπορεί να δημιουργήσει για το Κυπριακό. Αυτό το έδειχνε σε κάθε ευκαιρία, θεωρώντας ότι όλοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι υπάλληλοι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εν τοιαύτη περιπτώσει, οι Τουρκοκύπριοι δεν θα μπορούσαν να τους εμπιστευτούν, κυρίως σε ό,τι αφορά τη λύση του Κυπριακού. Με αυτή την προσέγγιση από πλευράς Ολγκιούν, η τουρκική πλευρά θα έχανε ακόμα και τη δυνατότητα ελιγμών. Εξαιτίας αυτής της προσέγγισης του κ. Ολγκιούν, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι συνεχώς μπαίνουν προσκόμματα στην περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Τα ίδια παράπονα είναι αλήθεια διατυπώνονται και για τις ε/κ αρχές, με αποκορύφωμα τα μέτρα στα οδοφράγματα για την αγορά καυσίμων από τα κατεχόμενα.

Άνοιξε τα χαρτιά του

Η Τουρκία κάνει ανοίγματα, και σίγουρα ο Ολγκιούν δεν είναι ο καταλληλότερος, στο κομμάτι που αφορά το Κυπριακό, να εκπροσωπήσει τυχόν μια νέα τακτική του τουρκικού ΥΠΕΞ, αλλά, σύμφωνα με τ/κ πηγές, δεν φεύγει ως οπαδός της σκληρής γραμμής. Μάλλον φεύγει ως ένας διπλωμάτης ο οποίος άνοιξε τα χαρτιά του στους Ελληνοκύπριους, και γι' αυτό δέχτηκε κριτική από υψηλόβαθμο στέλεχος της νέας τουρκικής κυβέρνησης. Μιλώντας την περασμένη βδομάδα στο Πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου στην Αμμόχωστο, ο Ολγκιούν διευκρίνισε, απευθυνόμενος στην ε/κ πλευρά σε σχέση με την κυριαρχική ισότητα, ότι «οι διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό μπορεί να ξεκινήσουν και χωρίς αναγνώριση του τ/κ κράτους». Αυτή η τοποθέτηση, σύμφωνα με πηγές στα κατεχόμενα, εκνεύρισε κάποιους στην Άγκυρα, που θεωρούν ότι η απαίτηση για a priori αναγνώριση της κυριαρχικής ισότητας των Τ/Κ είναι ένα ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο, όχι για αναγνώριση δύο ανεξαρτήτων κρατών, μελών του ΟΗΕ, αλλά για να αναγνωριστεί με εμφατικό τρόπο κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων.

Ο νέος διαπραγματευτής

Ποιος θα αντικαταστήσει τον κ. Ολγκιούν; Ο διορισμός και η επιλογή του προσώπου θα μπορούσε να στείλουν από μόνα τους σημαντικά μηνύματα από πλευράς Άγκυρας σε σχέση με τις προθέσεις της στο Κυπριακό. Κυκλοφορούν διάφορα ονόματα. Του συντονιστή των Τεχνικών Επιτροπών Γκιουνές Ονάρ, του διπλωμάτη Μουσταφά Λακαταμιαλί και του Ογουζχάν Χασίπογλου, βουλευτή και στελέχους του UPP, ο οποίος έχει αναλάβει τις τεχνικές μελέτες για το άνοιγμα του Βαρωσιού.

Από την εικόνα δεν μπορεί να εξοβελιστεί και το όνομα του Κουντρέτ Όζερσαϊ, στην περίπτωση που η Τουρκία επιθυμούσε να διαμηνύσει κάτι πολύ πιο σαφές προς τη διεθνή κοινότητα. Ο πρώην διαπραγματευτής χαίρει εκτίμησης στην Άγκυρα, όλοι δε κατανοούν την πολιτική του αποστασιοποίηση τα τελευταία χρόνια από την Τουρκία, στην προσπάθεια του να κερδίσει τ/κ ψήφους και να ενισχύσει το κόμμα του. Τυχόν διορισμός του Όζερσαϊ θα έστελνε το μήνυμα ότι η τουρκική πλευρά θέλει διαπραγματεύσεις και, επιπλέον, ότι δεν θέλει να χάνει άλλο χρόνο, γι' αυτό και υποδεικνύει άτομο που γνωρίζει και είναι έτοιμο. Σύμφωνα πάντως με διπλωματική πηγή στον βορρά, είναι μάλλον απίθανο να δεχτεί κάτι τέτοιο κ. Όζερσαϊ. Το πιθανότερο είναι να διορισθεί ένας τεχνοκράτης δημόσιος υπάλληλος, κάτι που σε τέτοια περίπτωση επιβεβαιώνει και την εντύπωση που επικρατεί ότι το Κυπριακό δεν είναι ακόμα στις προτεραιότητες της Τουρκίας.

Θεωρητικά, ο διορισμός του νέου διαπραγματευτή θα γίνει από τον Ερσίν Τατάρ. Στην πραγματικότητα, η διαχείριση των διαπραγματεύσεων του Κυπριακού ανήκει στο Υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας. Πριν μερικούς μήνες την απόφαση θα λάμβανε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ο νέος Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, προέρχεται από τις μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας, οπότε ακόμα προσαρμόζεται. Δίπλα του, βεβαίως, βρίσκεται ο εμπειρότατος πρέσβης Μπουράκ Οζουγκεργκίν ως επικεφαλής της διεύθυνσης Κυπριακού στο Τουρκικό ΥΠΕΞ, ο οποίος τα τελευταία χρόνια υπηρετούσε ως πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα.

Το βιογραφικό του Εργκούν Ολγκιούν

Ο Τουρκοκύπριος διπλωμάτης γεννήθηκε στη Λευκωσία αρχές της δεκαετία του 1930. Φοίτησε στην Αγγλική Σχολή της Λευκωσίας, αποφοίτησε από το Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μέσης Ανατολής το 1968. Ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στη Δημόσια Διοίκηση και τις Επιστήμες της Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο George Washington το 1971.

Εργάστηκε στη Συμβουλευτική Ανθρώπινου Δυναμικού στην Τουρκοκυπριακή Διοίκηση, στην Κυπριακή Διοίκηση ΕΒΚΑΦ ως επόπτης Διοικητικών Υποθέσεων και στο Κυπριακό Κέντρο Παραγωγικότητας ως εκπαιδευτής στα πλαίσια του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ.

Εργάστηκε ως διευθυντής σε ιδιωτική εταιρεία στη Λιβύη και την Αγγλία μεταξύ 1975 και 1978. Αφού επέστρεψε στο νησί το 1978, άρχισε να εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας και εμπορικός σύμβουλος. Στο πλαίσιο αυτό, παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες στα κυπριακά προγράμματα του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ. Από το 1988 έως το 1993 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Μεσογείου με αντικείμενο τον «Στρατηγικό Σχεδιασμό».

Το 1994 διορίστηκε ως ειδικός σύμβουλος του λεγόμενου Προέδρου Ραούφ Ντενκτάς για Πολιτικές Υποθέσεις και Έρευνα και το 1998 διορίστηκε λεγόμενος υφυπουργός της προεδρίας της λεγόμενης ΤΔΒΚ. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εργάστηκε ως τεχνικός συντονιστής στη διαπραγματευτική διαδικασία για το Κυπριακό. Έδωσε διαλέξεις σχετικά με τη διαδικασία διαπραγμάτευσης στο Κυπριακό και τις τεχνικές διαπραγμάτευσης στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Μεσογείου και στο Πανεπιστήμιο της Εγγύς Ανατολής.

Ακραίος

Συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό μετά την υποβολή του Σχεδίου Λύσης Ανάν που διεξήχθησαν την περίοδο 2001-2004, συνοδεύοντας τον Ραούφ Ντενκτάς στο Μπούργκενστοκ. Σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσελεπή, σε δηλώσεις του στο ραδιόφωνο του «Πολίτη 107.6 FM», την Παρασκευή, εκεί στο Μπούργκενστοκ, έδειξε πόσο σκληροπυρηνικός είναι. Όπως είπε, «ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης πήγε στο τραπέζι της τουρκοκυπριακής αντιπροσωπείας για να πει μια καλημέρα και, σύμφωνα με τον Τουμάζο Τσιελεπή, «υπέστη μια σφοδρή επίθεση από τον Εργκιούν Ολγκιούν, ο οποίος του φώναζε: 'Θα έπρεπε να ντρέπεστε να λέτε καλημέρα, εσείς που σφάξατε του Τουρκοκύπριους…'. Ακολούθως, ο Σερντάρ Ντενκτάς κατευθύνθηκε προς το τραπέζι της ελληνοκυπριακής αντιπροσωπείας και απολογήθηκε εκ μέρους του.

Πριν τα δημοψηφίσματα, ο κ. Ολγκιούν είχε σειρά επαφών στην ταβέρνα «Πλάκα» στην Έγκωμη με τον πρέσβη Τάσο Τζιωνή ο οποίος υπηρετούσε ως διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Τάσσου Παπαδόπουλου, με στόχο την αναβολή των δημοψηφισμάτων και την επαναδιαπραγμάτευση του Σχεδίου Ανάν. Με τη θέση αυτή διαφωνούσαν τα Ηνωμένα Έθνη και οι εγγυήτριες δυνάμεις. Η Τουρκία νωρίτερα είχε παύσει τον Ραούφ Ντενκτάς από διαπραγματευτή στο Κυπριακό διορίζοντας τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στη θέση του. Στο τέλος της θητείας του Ραούφ Ντενκτάς το 2005, ο κ. Ολγκιούν εγκατέλειψε το αξίωμά του.

Έρογλου -Τατάρ

Μετά την εκλογή του Ντερβίς Έρογλου ως λεγόμενου προέδρου της κατεχόμενης Κύπρου το 2010, συμμετείχε στη συμβουλευτική επιτροπή για τη διαπραγματευτική διαδικασία. Διορίστηκε ως διαπραγματευτής τον Οκτώβριο του 2014 και συνέχισε αυτό το καθήκον μέχρι τη λήξη των καθηκόντων του Ντερβίς Έρογλου τον Απρίλιο του 2015. Μετά την εκλογή του Ερσίν Τατάρ στη θέση του λεγόμενου Προέδρου, διορίστηκε ως ειδικός αντιπρόσωπος για το Κυπριακό την 1η Νοεμβρίου 2020.