Ένας «αδιάφορος» Πρόεδρος

Είναι σαφές ότι το κυρίαρχο για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι η σχέση του με τους πολίτες. Καθ' όλα θεμιτό και αναγκαίο. Ωστόσο, αυτή η σχέση δεν μπορεί να λειτουργήσει σε βάρος της δράσης του ως αρχηγός του κράτους. Γιατί δεν βρίσκεται σε προεκλογική εκστρατεία για να συνεχίζει να παράγει στοχευμένη επί τούτου πολιτική.

Ως έχουν σήμερα τα δεδομένα, υφίσταται μια διακριτή μεν πραγματική δε ανησυχία για το γεγονός ότι παρατηρείται μια παγιωμένη δυστοκία στη λειτουργία της κυβέρνησης σε σχέση με την επιτέλεση του έργου της. Η άποψη αυτή δεν είναι ούτε θεωρητική ούτε αστήρικτη. Δεν εκπηγάζει από μια αέναη προσπάθεια ορισμένων να  θέτουν υπό αμφισβήτηση το κυβερνητικό έργο. Δεν είναι επίσης απόπειρα διάβρωσης αυτού του έργου. Είναι μια διαπίστωση η οποία εκχωρείται με βάση το μέγεθος της αποτελεσματικότητας και παραγωγικότητας του κυβερνητικού σχήματος, αλλά και ενός πρωτοφανούς αλαλούμ για πολλές αποφάσεις των υπουργείων.

Ένα από τα πλέον τρανταχτά παραδείγματα πλήρους έλλειψης συντονισμού αποτέλεσε το κομφούζιο που έχει δημιουργηθεί με τον κανονισμό της Πράσινης Γραμμής. Κανένας επίσης δεν θα μπορούσε να αγνοήσει το τελευταίο αλαλούμ στη Βουλή για τις εκποιήσεις.

Πράσινη Γραμμή

Είναι παράδειγμα προς αποφυγή για οποιαδήποτε εκτελεστική εξουσία ο τρόπος όχι  μόνο σε πολιτικό αλλά και σε τεχνοκρατικό επίπεδο, με τον οποίον ένας υπουργός και τα αρμόδια τμήματα του υπουργείου του αντιμετώπισαν το θέμα. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Πλήρες πολιτικό άδειασμα της Κύπρου από την ίδια την Κομισιόν. Αναδεικνύονται ερωτηματικά όχι μόνο για τη στάση του αρμόδιου υπουργού, ο οποίος μετετράπη κατά τρόπο προκλητικό σε βαποράκι εγχώριων ιδιωτικών συμφερόντων, αναδεικνύοντας την πολιτική του ανικανότητα να συμπεριφερθεί ως μέλος της κυβέρνησης και όχι υπηρέτης των ιδιωτικών λόμπι. Ταυτοχρόνως, το αλαλούμ θέτει και ερωτήματα για το πού βρισκόταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος γνωρίζει καλύτερα από όλους το στάτους και τη βαρύτητα του κανονισμού τον οποίο θέσπισε η Κομισιόν. Είναι πραγματικά άξιο απορίας πώς σε ένα παρόμοιο ζήτημα δεν υπήρξε μια ξεκάθαρη κυβερνητική θέση χωρίς να αναμένεται η αμφισβήτηση και το άδειασμα της ίδιας της Κομισιόν.

Εκποιήσεις

Το αλαλούμ στην κυβέρνηση δεν προκαλείται από μια υπόγεια αμφισβήτηση συμφωνηθέντων στο Κυπριακό για να ικανοποιηθούν πολιτικοί στο ΔΗΚΟ και την ΕΔΕΚ. Η ασυνεννοησία είναι υπαρκτή γιατί είναι δομική. Σε μεγάλο βαθμό την Πέμπτη στην ολομέλεια, και τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης, σε μια μερική ή ολική συμπόρευση με το ΑΚΕΛ, έφεραν το Προεδρικό στα πρόθυρα εγκεφαλικού. Με τον Μαρίνο Σιζόπουλο να επιχειρεί να παίξει το δικό του παιχνίδι και τον Νικόλα Παπαδόπουλο να τρέχει πίσω από 4 βουλευτές του, που βρέθηκαν σε πλήρη εναντίωση με την κυβερνητική πολιτική.

Τα φαινόμενα

Τι είναι εκείνο που δημιουργεί παρόμοια φαινόμενα; Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως ούτε ο Νίκος Χριστοδουλίδης στη βάση και των πολιτικών του προσανατολισμών συμβιβάζεται με τον κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, όπως τον επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση; Μάλλον κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Επομένως, γιατί σε ένα τέτοιο ζήτημα δημιουργήθηκε σχεδόν εκτροπή;

Είναι σαφές ότι το ζήτημα που προέκυψε με τον κανονισμό και η σωστή του ερμηνεία ανέδειξαν όχι την καθαρότητα του πολιτικού πλαισίου της συμφωνίας αλλά την πλήρη απουσία συντονισμού του Προέδρου και των συνεργατών του. Αυτό το παράδειγμα ενίσχυσε το κεφαλαιώδες ζήτημα το οποίο τίθεται από όλο και περισσότερα πρόσωπα που βρίσκονται στον κυβερνητικό περίγυρο. Είτε είναι αμιγώς τεχνοκράτες είτε αμιγώς πολιτικά στελέχη και οι οποίοι βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή δίπλα στον σημερινό Πρόεδρο και συνέδραμαν στην εκλογική του επιτυχία. Τι ακριβώς συμβαίνει και παρατηρείται μια οφθαλμοφανής απουσία συντονισμού των μελών του κυβερνητικού σχήματος, φαινόμενο το οποίο αντανακλάται στην εύρυθμη λειτουργία αλλά και στην αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας των διαφόρων υπουργείων και κατ’ επέκταση της κυβερνητικής λειτουργικότητας; 

Φταίει ο ίδιος

Όπως πληροφορείται ο «Π», το βασικό ζήτημα το οποίο εντοπίζουν ορισμένοι εκ των συνεργατών του Προέδρου είναι ότι ο ίδιος ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν λειτουργεί με λογικές ενός πολιτικού ο οποίος συντονίζει το Υπουργικό του Συμβούλιο αποφασιστικά, ενδελεχώς και με όρους ενός ηγέτη. Ενώ επιθυμεί να έχει άποψη για όλα τα ζητήματα, εντούτοις φαίνεται ότι δεν υπάρχει προεργασία στην οποία τα θέματα θα τίθενται εποικοδομητικά, σφαιρικά είτε σε τετ α τετ συναντήσεις με τον Πρόεδρο, είτε να βρίσκονται σε συνεχή κίνηση και επικοινωνία με τον Πρόεδρο διάφορες ομάδες υπουργών ώστε να υπάρχει παραγωγικότερη κατάληξη σε σειρά θεμάτων υψίστης σημασίας. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι όποιες αποφάσεις να είναι έωλες, να άγονται και να φέρονται από επιφανειακές προσεγγίσεις, ενώ αυτό το καθεστώς παρασύρει και τον ίδιο τον Πρόεδρο ο οποίος φαντάζει τουλάχιστον άνευρος στη διαχείριση της προεδρίας του.  

 Ο αντίλογος

 Από το Προεδρικό είναι πιθανό να υπάρξει ο αντίλογος ότι υφίσταται άμεσος  συντονισμός με τα υπουργεία και μάλιστα υπεύθυνη για χάραξη της συντονιστικής γραμμής βρίσκεται μια αξιόλογη τεχνοκράτης όπως είναι η κ. Ειρήνη Πική, με μεγάλη εμπειρία στο Υπουργείο Οικονομικών. Σήμερα, υφυπουργός παρά τω Προέδρω. Αυτό ωστόσο δεν είναι αρκετό. Γιατί η κυρία Πική δεν έχει ούτε το αξίωμα ούτε και την πρακτική αλλά ούτε και τη θεωρητική νομιμότητα ενάσκησης του συντονιστικού της ρόλου. Ενώ σε αυτήν την «απόπειρα» συντονισμού του Προεδρικού εισέρχεται και ένας υποκειμενικός παράγοντας ο οποίος δημιουργεί ίσως και άλλες παρενέργειες που έχουν να κάνουν με τα ευρύτερα καθήκοντα στο Προεδρικό, κάτι που βρίσκει την αντανάκλασή του και στις επαφές Προεδρικού και υπουργείων.

Η άλλη αντίληψη

Ένα από τα βασικά ζητήματα που θέτουν μερικοί εκ των πολιτικών συνεργατών του Προέδρου είναι ότι ο ίδιος ο ηγέτης του κράτους έχει μια διαφορετική αντίληψη στον τρόπο ενάσκησης των καθηκόντων του. Αυτό δεν αφορά ούτε τις πολιτικές του προσεγγίσεις ούτε την ποιότητα των οραμάτων του, αλλά κυρίως αφορά το πώς ο ίδιος φαντάζεται την εκτελεστική εξουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ίδια η καθημερινή πρακτική του Προέδρου οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα ότι εξακολουθεί να θέτει προτεραιότητες οι οποίες είχαν τεθεί από τον ίδιο στην προεκλογική εκστρατεία. Εξακολουθεί εν ολίγοις να αναλώνεται με ζητήματα, στόχους και προσεγγίσεις που έχουν να κάνουν με μια βασική του πολιτική αντίληψη ότι θα πρέπει να βρίσκεται συνεχώς έξω από το Προεδρικό, να βρίσκεται μονίμως κοντά στην κοινωνία, συνεχίζοντας την πρακτική της προεκλογικής του δράσης. Όπως έλεγε χαρακτηριστικά κάποιος εκ των ανθρώπων που είναι κοντά στον Χριστοδουλίδη, «δεν μπορεί ο Πρόεδρος να σπαταλά τον πολύτιμο χρόνο του για να συμμετέχει σε εκδηλώσεις παντός καιρού, είτε αυτές λέγονται τελετές αποφοιτήσεων στα ανώτατα ιδρύματα. Μόνο την περασμένη εβδομάδα συμμετείχε σε έξι παρόμοιες τελετές, είτε σε εγκαίνια εκθέσεων και ναών. Δεν μπορεί να το κάνει αυτό πάνω σε συνεχή βάση».

Τα μέλη μιας κανονικής κυβέρνησης θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωμένη εικόνα για το πώς σκέφτεται επί βασικών ζητημάτων ο επικεφαλής του κράτους. Θα πρέπει να κερδίσει ως ηγέτης της κυβέρνησης τα μέλη του Υπουργικού του Συμβουλίου.

Είναι σαφές ότι το κυρίαρχο για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι η σχέση του με τους πολίτες. Καθ' όλα θεμιτό και αναγκαίο. Ωστόσο, αυτή η σχέση δεν μπορεί να λειτουργήσει σε βάρος της δράσης του ως αρχηγός του κράτους. Γιατί δεν βρίσκεται σε προεκλογική εκστρατεία για να συνεχίζει να παράγει στοχευμένη επί τούτου πολιτική. Δεν βρίσκεται στο Προεδρικό για να συνεχίζει τις θεωρητικές και βαρύγδουπες προεκλογικές του ενατενίσεις.

«Καλό, τίμιο, αλλά αδιάφορο παιδί...»

Είναι πασιφανές πως η επιλογή αυτή της μορφής ενάσκησης των καθηκόντων του Προέδρου αδικεί τη χώρα. Δεν είναι καθόλου ορθολογικό ο πρώτος πολίτης να βρίσκεται σε διάταξη μόνιμης προεκλογικής δράσης. Ο τρόπος διαχείρισης της προεδρίας, ωστόσο, αδικεί και τον ίδιο τον Χριστοδουλίδη. Γιατί εκπέμπει αβεβαιότητα αλλά κυρίως αδιαφορία. Τη δεδομένη στιγμή υπάρχουν στα προεδρικά δώματα αλλά και στους κομματικούς μηχανισμούς μερικές μετρήσεις της κοινής γνώμης στις οποίες αντανακλάται ξεκάθαρα η προεδρική πρακτική. Το βασικό μήνυμα που εκπέμπεται από τις μετρήσεις δεν είναι κολακευτικό για τον Πρόεδρο. «Εξακολουθεί να είναι ένα καλό παιδί, τίμιο, το οποίο ωστόσο εκπέμπει μια αδιαφορία» στην ενάσκηση των προεδρικών του καθηκόντων, έλεγε με δόση πικρίας στον «Π» άνθρωπος που δεν έκανε λίγα για την ανάδειξη Χριστοδουλίδη στην προεδρία της Δημοκρατίας. Αν αρχίζει να μορφοποιείται μια τέτοια διαπίστωση από πρόσωπα που έχουν το πολιτικό κριτήριο, τότε υπάρχει μια εν εξελίξει αρνητική διάθεση στο πρόσωπο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Βρίσκεται ωστόσο στην αρχή της προεδρικής του θητείας. Ο χρόνος υπάρχει. Αναζητείται η διάθεση για άμεση αλλαγή των προεδρικών προτεραιοτήτων.