Γιώργος Λακκοτρύπης στον «Π» για ΔΗΠΑ, Χριστοδουλίδη, Κυπριακό και ενεργειακά: «Λύση μέσω περιφερειακής αρχιτεκτονικής ασφάλειας»

Ο Γιώργος Λακκοτρύπης, τέως υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας του Νίκου Αναστασιάδη για επτά χρόνια (2013 – 2020), ασχολείτο συστηματικά με το θέμα των υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ, τις ΑΠΕ, τον East Med και άλλους τρόπους αξιοποίησης του  φυσικού αερίου, καθώς και με τη γεωπολιτική πτυχή της ενέργειας, όπως οι Τριμερείς Συνεργασίες με γειτονικά κράτη κ.λπ. Στη συνέντευξή του στον «Π», ο κ. Λακκοτρύπης σημειώνει, σε σχέση με τη λύση του Κυπριακού, ότι «είναι καιρός να οραματιστούμε μια περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας, και με τη στήριξη των δυνάμεων που επίσης την επιθυμούν, να την επιδιώξουμε». Ο τέως υπουργός Ενέργειας δραστηριοποιείται σήμερα επαγγελματικά στον τομέα των συμβουλευτικών υπηρεσιών, με κύρια έμφαση, λόγω και της εμπειρίας του, στα δύο πολύ επίκαιρα θέματα του ψηφιακού μετασχηματισμού και της ενεργειακής μετάβασης. Δεν ασχολείται με τον τομέα των υδρογονανθράκων, διότι -όπως ο ίδιος σημειώνει- «σε ό,τι αφορά τις κυπριακές δραστηριότητες, έχω διετή περιορισμό από την Επιτροπή που ελέγχει την εργασία πρώην κρατικών αξιωματούχων, που μου απαγορεύει να ασχοληθώ επαγγελματικά με το θέμα». Κάτι που θεωρώ σωστό, επισημαίνει, «αφού διαχειρίστηκα εμπιστευτικές πληροφορίες, τόσο σε σχέση με τη στρατηγική του κράτους όσο και με κάθε μία από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ μας». Πολιτικά ανήκει στη ΔΗΠΑ και είναι στενός φίλος του τέως ΥΠΕΞ, Νίκου Χριστοδουλίδη.

Ανήκω στη ΔΗΠΑ

Ποιος είναι σήμερα ο κομματικός σας χώρος; Θα διεκδικήσετε θέση στην ηγεσία της Δημοκρατικής Παράταξης η οποία έχει συνέδριο σε λίγες ημέρες;

Παρ' όλο που από την αποχώρησή μου από το υπουργείο δεν έχω ενεργοποιηθεί πολιτικά, εντούτοις, ο κομματικός μου χώρος είναι η Δημοκρατική Παράταξη. Στο επερχόμενο συνέδριο προτίθεμαι να διεκδικήσω θέση στο Πολιτικό Συμβούλιο αφού ως η κεντρική πλατφόρμα διαμόρφωσης θέσεων πολιτικής της Παράταξης θα έχω την ευκαιρία να συμβάλω με τις απόψεις μου.

Φίλος μου ο Νίκος

Ισχύει ότι θα σταθείτε δίπλα στον τέως ΥΠΕΞ, Νίκο Χριστοδουλίδη, εάν τελικά θα είναι υποψήφιος στις προεδρικές του 2023;

Με τον Νίκο μας συνδέει μια στενή φιλία, η οποία αναπτύχθηκε μέσω της ιδιότητάς μας ως συνάδελφοι για πολλά χρόνια. Συζητήσαμε και για τις σκέψεις του αναφορικά με τις προεδρικές του 2023. Όπως καταλαβαίνετε, προέχουν οι δικές του ανακοινώσεις, καθώς και η ολοκλήρωση του σκηνικού με όλους τους υποψηφίους, προτού έρθει η σειρά των υπολοίπων να τοποθετηθούμε.

Ευρύτερος σχεδιασμός

Ποιος θα μπορούσε να είναι ο τρόπος άρσης του σημερινού αδιεξόδου στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού;

Νομίζω όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι καμία από τις μεγάλες δυνάμεις δεν θα ενδιαφερθεί για βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού χωρίς να εμπλέκονται ευρύτερα συμφέροντα. Συμφέροντα με τα οποία εμείς θα πρέπει να ευθυγραμμιστούμε. Πάντοτε λέγαμε ότι οι υδρογονάνθρακες θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνητρο για επίλυση του Κυπριακού και εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με την Κύπρο και άλλες χώρες τις περιοχής. Όσο δε αφορά το δεύτερο, το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι εμφανές, με τα πρόσφατα ανοίγματα προς Ισραήλ και Αίγυπτο. Βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο της ενεργειακής μετάβασης όπου όλες οι χώρες προβληματίζονται για το κόστος της ενέργειας και την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού. Θα πρέπει, λοιπόν, να απαντήσουμε στο ερώτημα πώς το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός από καύσιμο-γέφυρα, θα μπορέσει να αποτελέσει και γέφυρα συνεννόησης μεταξύ των χωρών της περιοχής, περιλαμβανομένων της Κύπρου και της Τουρκίας. Και, ασφαλώς, όταν προσεγγίσουμε την Ανατολική Μεσόγειο και τους πόρους της ολιστικά, αρχίζει η περιοχή να έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στα διεθνή κέντρα επιρροής. Πιστεύω πως ένας ευρύτερος σχεδιασμός, με τη στήριξη των ΗΠΑ και της ΕΕ, των οποίων οι μεγαλύτερες εταιρείες υδρογονανθράκων δραστηριοποιούνται εδώ, θα μπορούσε να λύσει ταυτόχρονα διάφορα προβλήματα στην περιοχή, περιλαμβανομένου του Κυπριακού και να ξεκλειδώσει τις προοπτικές της Ανατολικής Μεσογείου. Ήδη βλέπουμε το ανανεωμένο ενδιαφέρον και τη μεσολάβηση των ΗΠΑ για επίλυση της θαλάσσιας διαφοράς Ισραήλ και Λιβάνου. Θεωρώ, λοιπόν, πως έχοντας τα προηγούμενα χρόνια χτίσει τις συμμαχίες, είναι καιρός να οραματιστούμε μια περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας, και με τη στήριξη των δυνάμεων που επίσης την επιθυμούν, να την επιδιώξουμε.

Εφαρμόσιμη η ΔΔΟ

Τι πρόβλημα είναι το Κυπριακό σήμερα; Έχει αλλάξει; Πρέπει να ξανασκεφτούμε τι λύση θέλουμε; Είναι εφαρμόσιμη σήμερα η ΔΔΟ;

Ως προς το τελευταίο σκέλος του ερωτήματος σας, ναι, θεωρώ ότι η ΔΔΟ είναι ακόμη εφαρμόσιμη. Παρ' όλο που είναι μακράν από τέλεια ή ιδανική, δεν έχω ακόμη ακούσει κάποια ρεαλιστική και εφαρμόσιμη εναλλακτική που να προσφέρει μια βιώσιμη και λειτουργική λύση από εκείνη της ΔΔΟ. Ασφαλώς, όσο περνούν τα χρόνια με το Κυπριακό άλυτο τόσο πιο δύσκολη θα είναι η εφαρμογή της. Όσο εδραιώνεται η κατοχή, ο εποικισμός, η εκμετάλλευση των περιουσίων των Ελληνοκύπριων προσφύγων, η απογοήτευση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η εξίσωση ενός συμβιβασμού ο οποίος θα αντέξει τις δοκιμές του χρόνου.

Είναι ο οδυνηρός συμβιβασμός που μπορεί να σώσει τον τόπο μας από τη διχοτόμηση ή η λεγόμενη διεκδικητική πολιτική;

Οδυνηρούς συμβιβασμούς κάνει η πλευρά μας από τη γένεση του κυπριακού προβλήματος. Δεν είναι οδυνηρός συμβιβασμός όταν στα διάφορα σχέδια λύσης που προτάσσονται, καλούμαστε να αποδεχτούμε ένα κράτος όπου ο πολίτης θα αξιολογείται, όχι από τις δεξιότητες, τις εμπειρίες και τις γνώσεις του, αλλά από την κοινοτική του προέλευση; Δεν είναι οδυνηρός συμβιβασμός όταν καλούμαστε να δεχτούμε ότι πολλοί από τους πρόσφυγες δεν θα μπορέσουν ποτέ να έχουν την επιλογή να επιστρέψουν στις περιουσίες τους; Πιστεύω, λοιπόν, ότι θα πρέπει να επιδιώξουμε λύση στο πλαίσιο της ΔΔΟ με τους οδυνηρούς συμβιβασμούς που αυτή κουβαλά, αλλά, ταυτόχρονα, να διεκδικήσουμε τη βιωσιμότητα και λειτουργικότητα της, ώστε να μην καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος και να μας οδηγήσει σε νέες περιπέτειες και τετελεσμένα.

Δύσκολα με ΜΟΕ

Το μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης «Βαρώσι έναντι παράνομου Ερτζιάν», έτσι όπως το εξήγησε ο ΥΠΕΞ, Ιωάννης Κασουλίδης, θα μπορούσε να σώσει την περίκλειστη πόλη;

Δυστυχώς διανύουμε περίοδο έντονου αναθεωρητισμού στην περιοχή μας και ευρύτερα. Οι εξελίξεις στη Συρία, στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τις επιδιώξεις της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί να διευρύνει την επιρροή της τώρα που η προσοχή των ΗΠΑ στράφηκε προς την Κίνα. Η πρωτοβουλία αυτή, όσο και εάν είναι προς το συμφέρον των Τουρκοκυπρίων, δεν πιστεύω ότι θα δελεάσει την Τουρκία. Έχουμε δει πολλές περιπτώσεις, μάλλον είναι πλέον ο κανόνας, όπου η Τουρκία βάζει το δικό της συμφέρον πάνω από αυτό των Τ/Κ. Για παράδειγμα, οι θαλάσσιες διεκδικήσεις της έναντι της Κύπρου έρχονται εις βάρος ολόκληρου του κυπριακού του λαού, περιλαμβανομένων των Τ/Κ.

Το «αόρατο χέρι» της διαπλοκής

Κληθείς να πει εάν ως υπουργός είχε σκοντάψει πάνω σε ζητήματα διαπλοκής», ο Γιώργος Λακκοτρύπης υπενθύμισε ότι «σε ότι αφορά στη διάσταση του προβλήματος διαφθοράς και διαπλοκής, οι δείκτες μιλούν από μόνοι τους». Σύμφωνα με διεθνή στοιχεία, ανέφερε, «η Κύπρος βρίσκεται στο χειρότερο σημείο της ιστορίας της και δεν είναι τυχαίο που το θέμα βρίσκεται ψηλά στις ανησυχίες των πολιτών». Στη δική μου υπουργική θητεία, σημείωσε, «ήταν αρκετές οι περιπτώσεις που προσκρούσαμε σε ιδιωτικά συμφέροντα που αντιμάχονταν τις πολιτικές του κράτους και τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Ιδιαίτερα δε, εκεί όπου προωθούνταν μεγάλα έργα. Και πράγματι πολλές φορές, το ‘‘αόρατο χέρι’’ ήταν πολύ ισχυρό, αλλά όχι ανίκητο».

Τι χρειάζεται η Κύπρος σήμερα;

Η χώρα μας χρειάζεται ένα όραμα και ένα σχεδιασμό για την Κύπρο του 2030, 2040, 2050, ο οποίος θα υλοποιείται σταδιακά, με σταθερά βήματα. Πού βαδίζουμε με το Κυπριακό; Πώς καταπολεμούμε τη διαπλοκή και τη διαφθορά; Πώς ενδυναμώνουμε το κράτος δικαίου; Πώς ενισχύουμε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων; Ποιοι είναι οι επόμενοι τομείς ανάπτυξης της οικονομίας μας και κατ’ επέκταση, ποια είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος; Πώς διασφαλίζουμε ότι η ανάπτυξη αυτή θα είναι βιώσιμη και θα διαχέεται ισότιμα σε όλους τους πολίτες της χώρας μας; Πώς διαφυλάσσουμε τη κοινωνική συνοχή; Πώς ενισχύουμε τους τομείς της παιδείας και της υγείας; Πώς θα διέλθουμε της ενεργειακής μετάβασης το ταχύτερο δυνατό, χωρίς να επηρεάσουμε την ανταγωνιστικότητά μας; Θεωρώ ότι οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές είναι μια ευκαιρία να ακούσουμε τις θέσεις των υποψήφιων σε αυτά και άλλα δύσκολα ερωτήματα.

Ξεδοντιασμένες μεταρρυθμίσεις

Τι κρατά την Κύπρο πίσω σήμερα; Πολιτικά; Οικονομικά, Κοινωνικά; Τεχνολογικά;

Όλα όσα αναφέρατε έχουν τη σημασία τους, περιλαμβανομένου του προβλήματος της διαπλοκής και διαφθοράς. Αλλά για εμένα, η μεγαλύτερη τροχοπέδη στα άλματα προόδου που χρειάζεται η χώρα μας, είναι η αδυναμία ταχείας προώθησης διαρθρωτικών αλλαγών σε καίριους τομείς. Ως ένα μικρό κράτος, θα έπρεπε λογικά να είχαμε την ευελιξία να προωθούμε μεταρρυθμίσεις άμεσα. Εντούτοις, ενώ το προεδρικό πολιτειακό μας σύστημα προσφέρει μια σχετική σταθερότητα στη διακυβέρνηση της χώρας, δεν προσφέρει την απαραίτητη πλειοψηφία στη Βουλή για τη ψήφιση νομοσχεδίων. Γι αυτό το λόγο, πολλές από τις μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο, όπως και σε άλλα προεδρικά συστήματα, γίνονται στην αρχή μιας διακυβέρνησης, όπου οι συμμαχίες των προεδρικών εκλογών ακόμη κρατούν. Αυτό ασφαλώς έχει ως αποτέλεσμα τα μεγάλα διαρθρωτικά ζητήματα που χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να οδηγηθούν στη Βουλή, π.χ. μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας, τής τοπικής αυτοδιοίκησης, υγείας, παιδείας, δικαιοσύνης κτλ., να μην μπορούν να εξασφαλίσουν την απαραίτητη πλειοψηφία, να καθυστερούν πολύ και συνήθως να ψηφίζονται «ξεδοντιασμένα». Κάτι που γίνεται ακόμη δυσκολότερο με το κατακερματισμένο πολιτικό σκηνικό της παρούσας περιόδου. Υπό τις περιστάσεις, και αφού το πολιτειακό σύστημα δεν μπορεί να αλλάξει, θα ήταν ευχής έργο εάν μπορούσαν οι κομματικές δυνάμεις να φτάσουν σε μια  συνισταμένη ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού για τα μεγάλα ζητήματα μεταρρύθμισης, ενδεχομένως στο πλαίσιο των συμμαχιών τους για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές.

Δεν ήταν έκπληξη το Non Paper για EastMed

Ερωτηθείς κατά πόσον ήταν έκπληξη για εκείνον το Non Paper του State Department για τον EastMed, ο τέως υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, απάντησε αρνητικά. «Όχι. Οι επιφυλάξεις του Αμερικανού αξιωματούχου είχαν εκφραστεί και στο παρελθόν, ακόμη και πριν αναλάβει το νέο του πόστο. Με λυπεί βέβαια που τις επανέλαβε στα τουρκικά ΜΜΕ, επιτρέποντας τα να το χρησιμοποιήσουν προπαγανδιστικά» είπε συγκεκριμένα ο κ. Λακκοτρύπης.

Υπάρχει ακόμα προοπτική υλοποίησης του EastMed;

Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες της αγοράς π.χ. πόσα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οι αγοραστές, και βεβαίως εάν το έργο θα ενισχυθεί χρηματοδοτικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν για παράδειγμα η ΕΕ χορηγήσει στο έργο ένα μεγάλο ποσό, όπως έπραξε πρόσφατα με τη χορηγία 657 εκατομμυρίων ευρώ για το ηλεκτρικό καλώδιο διασύνδεσης της Κύπρου, ή προηγουμένως με τη χορηγία 101 εκατομμυρίων ευρώ για την πλωτή μονάδα αεριοποίησης φυσικού αερίου στο Βασιλικό, τότε η ανταγωνιστικότητα του έργου θα βελτιωθεί. Παραμένει όμως ένα πολύ φιλόδοξο έργο.

«Διάδρομοι» και EastMed;

Σαν να μην σας θυμούμαι να στηρίζετε ένθερμα τον EastMed όταν ήσασταν υπουργός Ενέργειας. Κατανοούσατε από την αρχή ότι ήταν περισσότερο γεωπολιτικό εργαλείο ο αγωγός;

Όπως έχω αναφέρει, το έργο ήταν και παραμένει φιλόδοξο αλλά δεν θα το ονόμαζα γεωπολιτικό εργαλείο. Όταν ετοιμάσαμε τη στρατηγική μας για τους τρόπους ανάπτυξης των αποθεμάτων της κυπριακής ΑΟΖ, βάλαμε στο επίκεντρο τη δημιουργία ενός «Διαδρόμου» φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Τονίζαμε πάντοτε τη λέξη «Διάδρομος», διότι αυτή εμπεριέχει όλες τις πιθανές επιλογές αξιοποίησης των υδρογονανθράκων. Επιλογές, οι οποίες εξετάζονται και ωριμάζουν ταυτόχρονα, μέχρι να αποφασιστεί ποια είναι η ποιο συμφέρουσα για την Κυπριακή Δημοκρατία και για τις εταιρείες. Για παράδειγμα, η επιλογή που παραμένει σήμερα η πιο ρεαλιστική, είναι αυτή της μεταφοράς του φ.α. με αγωγό στην Αίγυπτο, της υγροποίησης και μεταφοράς του με πλοία σε ένα από τους σταθμούς αεριοποίησης της Ελλάδας και από εκεί της διοχέτευσής του στο ευρωπαϊκό δίκτυο. Η δημιουργία χερσαίου τερματικού ή πλωτής μονάδας υγροποίησης ήταν επίσης επιλογές. Όπως βεβαίως και ο αγωγός EastMed, τις μελέτες του οποίου χρηματοδοτεί η ΕΕ. Θεωρώ λοιπόν ότι, από όποια πτυχή, γεωπολιτική, τεχνική ή εμπορική, προσεγγίσει κάποιος το θέμα της ανάπτυξης των υδρογονανθράκων, η έννοια ενός «Διαδρόμου» φυσικού αερίου Ανατολικής Μεσογείου είναι πιο ισχυρή από τις μεμονωμένες επιλογές ενός αγωγού ή πλοίου, αφού δίνει την ευελιξία στις εταιρείες να διαλέξουν τη βέλτιστη επιλογή και την ευχέρεια στην Κυπριακή Δημοκρατία να αναπτύξει τις συμμαχίες της στη περιοχή και ευρύτερα.

Αμφίδρομες σχέσεις

Μας βοήθησε η «συμμαχία» με το Ισραήλ;

Όλες οι συμμαχίες που συνάψαμε τα τελευταία χρόνια, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία κ.ά., μας βοήθησαν πολύπλευρα. Ακόμη και εάν αγνοήσουμε την ενίσχυση των οικονομικών μας σχέσεων (π.χ. τις ισραηλινές και αιγυπτιακές επενδύσεις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια), η συνεισφορά τους στη γεωπολιτική σκακιέρα είναι αδιαμφισβήτητη. Μέσω αυτών των συμμαχιών, δημιουργήθηκαν αμφίδρομες σχέσεις, όπου η Κύπρος στηρίζει τις χώρες αυτές στις σχέσεις τους με την ΕΕ, που δεν είναι πάντοτε εύκολες, ενώ οι σύμμαχοι μας στηρίζουν σε χώρες ή σχήματα που παραδοσιακά δεν είχαμε ιδιαίτερες προσβάσεις. Για παράδειγμα το Ισραήλ μας στηρίζει στις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ. Η Αίγυπτος μας στηρίζει στον Αραβικό Σύνδεσμο κ.ο.κ. Οπόταν, εκτός εάν κάποιος είναι υπέρμαχος του απομονωτισμού, θα πρέπει να συμφωνήσει ότι αυτές οι σχέσεις όχι μόνο μας ωφέλησαν, αλλά θα πρέπει να διαφυλαχτούν, να ενισχυθούν και να διευρυνθούν. Ιδιαίτερα δε, εάν τις δει κανείς υπό το πρίσμα μιας ευρύτερης αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.

kateliadi@politis-news.com

***Στην  σημερινή  έκδοση του «Π» το β’ μέρος της συνέντευξης τού Γιώργου Λακκοτρύπη, για τους κυπριακούς υδρογονάνθρακες, τις ΑΠΕ, και την ηλεκτρική ενέργεια.