Μπλέξαν μίτρες και πετραχήλια για να σκαρφαλώσουν στον θρόνο

Οι εκλογές συνηθίσαμε να λέμε –κυρίως γιατί δεν έχουμε κάτι άλλο να πούμε– ότι είναι η γιορτή της Δημοκρατίας. Ε, λοιπόν στη Νήσο των Αγίων Κύπρο έχουν και άλλη διάσταση. Έγιναν και πανηγύρι της Εκκλησίας. Εκλογές κανονικές, με τα όλα τους, για την ανάδειξη του Αρχιεπισκόπου Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου. Για πρώτη φορά επίσημες υποψηφιότητες, δημοσκοπήσεις, ψηφοδέλτια, προεκλογικά προγράμματα, ομιλίες, πανό, διαφημίσεις… και χτυπήματα κάτω από το πετραχήλι.

Χθες οι επίσκοποί μας έκαναν το μνημόσυνο για τα σαράντα του μακαριστού Aρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β’ και σήμερα δίνουν τη μάχη της διαδοχής του, έχοντας επενδύσει πολλά για να σηκώσουν «τον σταυρό του μαρτυρίου», όπως οι ίδιοι χαρακτηρίζουν τον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Αυτόν τον σταυρό έχουν επιλέξει να τον σηκώσουν αγόγγυστα έξι μητροπολίτες, εκ των οποίων ο ένας θα είναι αυτός που θα μπει στην Αρχιεπισκοπή φορώντας πορφυρό αυτοκρατορικό μανδύα και κρατώντας βασιλικό σκήπτρο. Να υπενθυμίσουμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου με απόφαση του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ζήνωνα το 478 είναι ο μοναδικός προκαθήμενος Εκκλησίας που έχει αυτοκρατορικά προνόμια. Φοράει κόκκινο μανδύα και αντί ποιμαντορικής ράβδου έχει σκήπτρο και μπορεί να υπογράφει με κόκκινο μελάνι.

Όσοι πιστοί προσέλθετε

Στην εκλογική διαδικασία που διεξάγεται σήμερα μετά την ολοκλήρωση της θείας λειτουργίας και μέχρι τις 6:00 το απόγευμα δικαίωμα εκλέγειν έχουν περίπου 550.000 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι, όσοι δηλαδή είναι Ελληνοκύπριοι, χριστιανοί ορθόδοξοι και έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Μόνο 100 άτομα περίπου ζήτησαν να διαγραφούν τα στοιχεία τους από τον εκκλησιαστικό εκλογικό κατάλογο. Από τον εκλογικό κατάλογο, που διέθεσε στην Εκκλησία το Υπουργείο Εσωτερικών, έχουν αφαιρεθεί όσοι ανήκουν στις θρησκευτικές κοινότητες των Μαρωνιτών και των Λατίνων, όπως επίσης και οι Αρμένιοι. Μπορούν επίσης να ψηφίσουν οι Ελληνοκύπριοι που ζουν εγκλωβισμένοι στις κατεχόμενες περιοχές. Θα λειτουργήσουν 942 εκλογικά κέντρα σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά είναι άγνωστο πόσοι τελικώς θα προσέλθουν στις κάλπες για να ψηφίσουν. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, πρόθεση συμμετοχής έχει εκφράσει περίπου το 65% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Τα αποτελέσματα αναμένεται να ανακοινωθούν νωρίς το απόγευμα από τον γενικό έφορο Αρχιεπισκοπικών Εκλογών Γιάννο Χαριλάου και δεν θα υπάρξει αποσπασματική ανακοίνωση κατά επαρχία ή εκλογικό κέντρο.

Εισιτήριο μόνο για τρεις

Όπως προβλέπεται από τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Κύπρου, ο οποίος εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου, από τη σημερινή ψηφοφορία θα αναδειχθούν οι τρεις πρώτοι σε σταυρούς προτίμησης συγκροτώντας το «τριπρόσωπο». Οι τρεις μητροπολίτες του «τριπρόσωπου» θα τεθούν σε μια εβδομάδα περίπου στην κρίση της Ιεράς Συνόδου, η οποία με ψηφοφορία θα επιλέξει τον νέο Αρχιεπίσκοπο. Αν ένας εκ των τριών εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία στη ψηφοφορία εκλέγεται Αρχιεπίσκοπος. Σε διαφορετική περίπτωση, ακολουθεί δεύτερη ψηφοφορία, μεταξύ των δύο επικρατέστερων και σε περίπτωση που ισοψηφήσουν ο Αρχιεπίσκοπος εκλέγεται με κλήρωση. Τα μέλη της Ιεράς Συνόδου είναι 16 και ήδη οι υποψήφιοι έχουν καταρτίσει σενάρια για την υποστήριξη που μπορούν να εξασφαλίσουν από τους άλλους μητροπολίτες. Σενάρια τα οποία δεν έχουν να κάνουν μόνο με συμπάθειες και αντιπάθειες, αλλά και με στρατηγικούς στόχους που θα διαμορφώσουν την εικόνα της Εκκλησίας της Κύπρου την επόμενη ημέρα της εκλογής Αρχιεπισκόπου.

Φαναριώτες και Μοσχοβίτες

Στην προηγούμενη διαδικασία για ανάδειξη Αρχιεπισκόπου το 2006 εφαρμόστηκε σύστημα που προσομοίαζε με αυτό των αμερικανικών προεδρικών εκλογών. Οι λαϊκοί ψήφιζαν, αναδείκνυαν εκλέκτορες, οι οποίοι στη συνέχεια μαζί με οφικιάλιους και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου επέλεγαν τον Αρχιεπίσκοπο. Δεν υπήρχαν υποψήφιοι και ο καθένας μπορούσε πάνω σε ένα άσπρο χαρτάκι να γράψει το όνομα ενός κληρικού ο οποίος θα έπρεπε να είναι άγαμος, άνω των 35 ετών και να κατέχει πτυχίο Θεολογίας. Με τη νέα διαδικασία, ο Καταστατικός Χάρτης όπως τροποποιήθηκε προέβλεψε για πρώτη φορά την υποβολή επίσημων υποψηφιοτήτων. Αρχικώς, ενδιαφέρον είχαν επιδείξει επτά επίσκοποι, αλλά στην πορεία αποσύρθηκε ο επίσκοπος Καρπασίας Χριστόφορος, ο οποίος δεν έθεσε υποψηφιότητα. Είχε επιχειρήσει -όπως αναφέρθηκε- να πείσει τους μητροπολίτες Πάφου και Κωνσταντίας & Αμμοχώστου να αποσυρθούν για να τον υποστηρίξουν, αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση και έτσι έθεσε εαυτόν εκτός ψηφοδελτίου. Πάντως, ο μητροπολίτης Βασίλειος διέψευσε ότι δέχθηκε τέτοια πρόταση.

Τελικώς το ψηφοδέλτιο διαμορφώθηκε με τους εξής:

• Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος • Μητροπολίτης Κυρηνείας Χρυσόστομος • Μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος • Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος • Μητροπολίτης Κωνσταντίας & Αμμοχώστου Βασίλειος • Μητροπολίτης Ταμασού & Ορεινής Ησαΐας

Οι τρεις εξ αυτών ανήκαν στην ομάδα των λεγόμενων Φαναριωτών γιατί είχαν ταχθεί υπέρ της απόφασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου για αναγνώριση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας και οι άλλοι τρεις στην ομάδα των «Μοσχοβιτών», καθώς είχαν υποστηρίξει το αφήγημα του Πατριαρχείου Μόσχας που ήθελε να ελέγχει τους ορθόδοξους Ουκρανούς ευλογώντας παράλληλα τον εισβολή του Πούτιν. Ωστόσο, σήμερα τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, καθώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανάγκασε τους δύο «Μοσχοβίτες» να επισκεφθούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να δηλώσουν πως πειθαρχούν στην απόφαση για αναγνώριση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Οι έσχατοι έσονται πρώτοι;

Όλες οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες έχουν δημοσιοποιηθεί μέχρι σήμερα, δίνουν καθαρή εικόνα για την πρώτη θέση, ενώ για τον δεύτερο και τρίτο μητροπολίτη, οι οποίοι θα εκλεγούν στο «τριπρόσωπο», το τοπίο παραμένει θολό. Πρώτος με διαφορά από τους υπόλοιπους, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, θα είναι ο μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος και δεύτερος ο μητροπολίτης Ταμασού και Ορεινής Ησαΐας. Ακολουθεί ο μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να μπει σφήνα ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος, ο οποίος ακολουθεί με μικρή διαφορά και στο όριο του στατιστικού λάθους. Στα ίδια ποσοστά βρίσκεται και ο μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος. Εκτός «τριπρόσωπου», με την επιφύλαξη κάποιου θαύματος, μένει σίγουρα ο μητροπολίτης Κυρηνείας Χρυσόστομος.

Με τη διαδικασία που ακολουθείται δεν σημαίνει πως ο πρώτος σε ψήφους θα εκλεγεί και Αρχιεπίσκοπος. Αντιθέτως, το πιθανότερο είναι να εκλεγεί ο τρίτος, καθώς τόσο ο Πάφου Γεώργιος όσο και ο Κωνσταντίας - Αμμοχώστου Βασίλειος έχουν ισχυρά ερείσματα στην Ιερά Σύνοδο.

Ο μητροπολίτης Αθανάσιος, ο οποίος γνωρίζει τους συσχετισμούς, έχει εκφράσει την άποψη ότι η Ιερά Σύνοδος πρέπει να συμπλεύσει με τον λαό και να επιλέξει ως Αρχιεπίσκοπο τον πρώτο σε ψήφους. Το αντεπιχείρημα των υπολοίπων είναι ότι και στη Βουλή πρόεδρος δεν εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς προτίμησης βουλευτής αλλά αυτός που θα επιλέξει η πλειοψηφία των βουλευτών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος στις προηγούμενες αρχιεπισκοπικές εκλογές το 2006 είχε εξασφαλίσει και πάλι τις περισσότερες ψήφους των λαϊκών συγκεντρώνοντας τους περισσότερους εκλέκτορες. Δεύτερος τότε είχε έρθει ο μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος. Τελικώς κανένας εκ των δύο δεν εξελέγη Αρχιεπίσκοπος, αφού ο τότε μητροπολίτης Πάφου Χρυσόστομος προσπάθησε να πείσει τον Αθανάσιο να τον υποστηρίξει για να «πετάξουν έξω τον μητροπολίτη Κύκκου» με την υπόσχεση πως θα μείνει στον αρχιεπισκοπικό θρόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα και μετά θα υπέβαλε παραίτηση. Τελικώς ο Χρυσόστομος με τους εκλέκτορες του Κύκκου εξελέγη Αρχιεπίσκοπος και παρέμεινε στον θρόνο μέχρι τον θάνατο του πριν από έναν μήνα.

Παράσταση νίκης και πολιτική

Στην παράσταση νίκης, ανεξαρτήτως του ποιον εκ των υποψηφίων θα ψηφίσει κάποιος, προηγείται και πάλι ο μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος, ακολουθεί ο μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος, με τρίτο τον μητροπολίτη Ταμασού και Ορεινής Ησαΐα. Στην τελευταία δημοσκόπηση που παρουσίασε το ΡΙΚ καταγράφηκαν οι πολιτικοί χώροι από τους οποίους προέρχονται οι ψηφοφόροι του κάθε μητροπολίτη.

• Τον μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο ψηφίζουν κατά 35% Δεξιοί, 24% Κεντρώοι και 30% Αριστεροί.

• Τον μητροπολίτη Ταμασού και Ορεινής Ησαΐα κατά 16% Δεξιοί, 14% Κεντρώοι και 16% Αριστεροί.

• Τον μητροπολίτη Πάφου Γεώργιο κατά 15% Δεξιοί, 20% Κεντρώοι και 7% Αριστεροί.

• Τον μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειο κατά 13% Δεξιοί, 10% Κεντρώοι και 7% Αριστεροί.

• Τον μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτο κατά 6% Δεξιοί, 6% Κεντρώοι και 9% Αριστεροί.

• Τον μητροπολίτη Κυρηνείας Χρυσόστομο κατά 3% Δεξιοί, 3% Κεντρώοι και 3% Αριστεροί.

Slava Ukraini (Δόξα στην Ουκρανία)

Οι μητροπολίτες Λεμεσού, Ταμασού και Μόρφου στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου της 20ής Νοεμβρίου 2020 είχαν ταχθεί υπέρ των θέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας θεωρώντας πως δεν θα έπρεπε η Εκκλησία της Κύπρου να αναγνωρίσει το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της Ουκρανίας. Τότε είχαν χαρακτηρίσει τον προκαθήμενο της Ουκρανικής Εκκλησίας «αντικανονικό», «σχισματικό», «αχειροτόνητο» και παράνομο. Ως αντίδραση είχαν ανακοινώσει ότι σταματούσαν να συλλειτουργούν με τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο.

Η στάση του μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου σε σχέση με την Εκκλησία της Ουκρανίας παραμένει ίδια και σήμερα, καθώς αναγνωρίζει ως μόνο νόμιμο ηγέτη των ορθόδοξων Ουκρανών τον μητροπολίτη Ονούφριο, ο οποίος ανήκε στο Πατριαρχείο Μόσχας. Σήμερα ο μητροπολίτης Ονούφριος εγκατέλειψε και αυτός το Πατριαρχείο Μόσχας. Οι μητροπολίτες Λεμεσού Αθανάσιος και Ταμασού Ησαΐας έκαναν στροφή, η οποία με πολιτικούς όρους χαρακτηρίζεται «κωλοτούμπα», και λίγο πριν τις αρχιεπισκοπικές εκλογές ξεκαθάρισαν πως δεν εμμένουν στην προηγούμενη θέση τους και αναγνωρίζουν την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας υπό τον μητροπολίτη Επιφάνιο. Πριν την αλλαγή στάσης είχαν σπεύσει να επισκεφθούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο και να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Η φιλορωσική στάση των δύο μητροπολιτών αποδιδόταν στις ιδιαίτερες σχέσεις με το ρωσικό στοιχείο. Στις μητροπολιτικές τους περιφέρειες έχουν χτιστεί ναοί ρωσικού αρχιτεκτονικού ρυθμού. Τα χρήματα για τον ναό στη Μητρόπολη Ταμασού τα έδωσε Ρώσος πολυεκατομμυριούχος, ενώ δεν θεωρείται άνευ σημασίας και το γεγονός ότι ο μητροπολίτης Ταμασού σπούδασε στη Ρωσία. Στη Λεμεσό ζουν δεκάδες χιλιάδες Ρώσοι οι οποίοι διαθέτουν σημαντική οικονομική επιφάνεια, ενώ επίσης άνευ σημασίας δεν θεωρείται η στενή σχέση του Αθανάσιου με τη Μονή Βατοπεδίου, η οποία διατηρεί διαχρονική επαφή με τη Μόσχα. Και οι δύο απορρίπτουν τον τίτλο του «φιλορώσου» και τις αιχμές για οικονομικά συμφέροντα δηλώνοντας πιστοί υποστηρικτές του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τόσο για εθνικούς λόγους όσο και για λόγους παράδοσης.

Οι μητροπολίτες Πάφου Γεώργιος, Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος και Κυρηνείας Χρυσόστομος ήταν από την αρχή υπέρ των θέσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο θέμα της Ουκρανίας και εμμέσως θεωρούν πως η αλλαγή στάσης των άλλων μητροπολιτών είναι συγκυριακή και σχετίζεται με τις αρχιεπισκοπικές εκλογές, αλλά και στο γεγονός ότι μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν διαθέτει ηθικό έρεισμα η υποστήριξη της Μόσχας. Επίσης, λόγω των κυρώσεων της ΕΕ έχουν περιοριστεί ο προσκυνηματικός τουρισμός από τη Ρωσία αλλά και η εισροή κεφαλαίων προς την Κύπρο.

Μονταζιέρα για μεταμοσχεύσεις

Στο πλαίσιο του σκληρού προεκλογικού αγώνα των επίδοξων Αρχιεπισκόπων δεν έλλειψαν και τα παρατράγουδα με προσπάθεια αλλοίωσης θέσεων κάποιων υποψηφίων, όπως στην περίπτωση του μητροπολίτη Πάφου Γεώργιου. Μια δήλωσή του, σε σχέση με τις μεταμοσχεύσεις «κόφτηκε και ράφτηκε» και ο Γεώργιος παρουσιάστηκε ως πολέμιος των μεταμοσχεύσεων οργάνων. Ωστόσο, ο ίδιος είναι δωρητής οργάνων και μάλιστα παρουσίασε και τα σχετικά πιστοποιητικά. Επίσης, ήταν ο εισηγητής πρότασης στην Ιερά Σύνοδο για έγκριση θέσης υπέρ της μεταμόσχευσης οργάνων. Ο μητροπολίτης Πάφου απέδωσε τη φήμη που κυκλοφόρησε ως επίδειξη κακοήθειας από τα εκλογικά επιτελεία κάποιων άλλων μητροπολιτών.

Σήψη και διαφθορά… ως λοίμωξη

Ο μητροπολίτης Ταμασού Ησαΐας στη συνέντευξή του στον «Π» και το «Plus», την περασμένη Δευτέρα, έβαλε μπουρλότο στην προεκλογική μάχη κάνοντας λόγο για ύπαρξη «βαθέως κράτους» στην Εκκλησία, σημειώνοντας πως: «εκεί που υπάρχουν πάντοτε επιχειρήσεις που έχουν κέρδη, δύναμη και εξουσία, υπάρχει σήψη και διαφθορά. Εγώ είμαι απέναντι από το σύστημα σήψης και διαφθοράς στην Εκκλησία». Όταν ρωτήθηκε για ποιους μιλάει, απάντησε: «Συγγνώμη αδερφέ, αλλά τα χρήματα και η εξουσία της Εκκλησίας είναι σε δύο-τρεις μητροπόλεις και μία-δύο μονές. Μην το απλώνετε...». Υπήρξε άμεση αντίδραση από μητροπολίτες οι οποίοι απέδωσαν στον Ταμασού Ησαΐα ροπή προς τον λαϊκισμό. Του υπέδειξαν ότι μόνο το κτήριο της μητρόπολής του στοίχισε 19 εκατομμύρια ευρώ και ο ρωσικός ναός που έχτισε χρηματοδοτήθηκε από Ρώσο ολιγάρχη.

Την επόμενη ημέρα ο μητροπολίτης Ταμασού προσπάθησε να τα μαζέψει, καθώς μία από τις μητροπόλεις που φωτογράφιζε για διαφθορά ήταν η Μητρόπολη Κύκκου, από την οποία προέρχεται. Μάλιστα, ο μητροπολίτης Κύκκου Νικηφόρος λίγα 24ωρα πριν είχε δηλώσει πως στηρίζει τον μητροπολίτη Ταμασού για Αρχιεπίσκοπο. Ο Ταμασού Ησαΐας στην προσπάθειά του να ανασκευάσει είπε πως δεν εννοούσε οικονομική σήψη και διαφθορά αλλά πνευματική. Μάλιστα, χρησιμοποίησε και ιατρικούς όρους λέγοντας πως «σήψη, σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι η απειλητική για τη ζωή δυσλειτουργία οργάνων που προκαλείται από τη δυσανάλογη απόκριση του ξενιστή στη λοίμωξη, και σε αυτό ακριβώς το πνευματικό νόσημα αναφερόμουν»!

Τσαμπουκάς με νεοταξίτες

Ο μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος, γνωστός για την τάση του σε υιοθέτηση θεωριών συνωμοσίας, επικαλούμενος ακόμα και τον Αστερίξ, κατά την προεκλογική περίοδο απέφυγε τις συνεντεύξεις σε κυπριακά ΜΜΕ, επιλέγοντας να μιλήσει σε έναν δημοσιογράφο τοπικού ραδιοσταθμού της Θεσσαλονίκης, ο οποίος ασπάζεται τις ίδιες θεωρίες για τα εμβόλια, για τη «νέα τάξη πραγμάτων» κ.λπ. Στη συνέντευξη που έδωσε, μεταξύ άλλων, είπε πως «αν γίνει το θαύμα και γίνω Αρχιεπίσκοπος, έμπλεξε η νέα τάξη πραγμάτων και έμπλεξαν όλοι οι πολιτικοί με έναν Αρχιεπίσκοπο που γνωρίζει γεωστρατηγική και τη μελετά. Έμπλεξαν, να το ξέρουν».

Τάχθηκε επίσης υπέρ του ξεσηκωμού του κόσμου, αλλά όπως είπε μπορεί και να μην ξεσηκωθεί γιατί ίσως «να μας προλάβει ο Θεός μέσα από τον Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου θα υπάρξουν τέτοιες ανακατατάξεις, ιδιαιτέρως στη διαλυμένη Ευρώπη και στην Αμερική. Γι' αυτά έχουν μιλήσει άγιοι. Θα πληρώσει ο κάθε λαός τα αμαρτήματά του και αυτοί έχουν πολλά. Στην Αμερική έχουν αρχίσει να ανησυχούν για τους αλλεπάλληλους σεισμούς 6 Ρίχτερ και πάνω και δεν τα λένε εδώ και δεν τα ξέρει ο κόσμος»!

Οργώνουν χωριά και ίντερνετ

Οι έξι υποψήφιοι έκαναν σχεδόν καθημερινές εμφανίσεις στα τηλεοπτικά κανάλια και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς εξηγώντας το πρόγραμμά τους για την Εκκλησία, και συναγωνιζόμενοι σε προοδευτικότητα, για τις αμβλώσεις για την ομοφυλοφιλία, για τα διαζύγια και το σύμφωνο συμβίωσης. Έχουν επίσης κατακλύσει μέσω ομάδων υποστηρικτών τους το Facebook, το Instagram, το Twitter και το TikTok με φωτογραφίες, ομιλίες και κείμενα, προσπαθώντας να πείσουν μέχρι και τον τελευταίο ψηφοφόρο να πάει να ψηφίσει… αλλά να ψηφίσει «σωστά», εννοώντας ο καθένας πως μόνο αυτός είναι η σωστή επιλογή. Ακολουθούν και τις παραδοσιακές πρακτικές με επισκέψεις σε χωριά, ομιλίες σε αμφιθέατρα και κηρύγματα σε ενορίες.