Αρχιεπισκοπικές εκλογές και το αγκάθι του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας

Το αγκάθι του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας συνεχίζει να διχάζει την Εκκλησία της Κύπρου και όπως όλα δείχνουν θα αποτελέσει ένα από τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας των αρχιεπισκοπικών εκλογών. Αν ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος ανήκει στην ομάδα που είχε στηρίξει τις θέσεις της Μόσχας στην Ιερά Σύνοδο, δεν αποκλείεται το θέμα να ξανανοίξει για να αλλάξει η απόφαση του Νοεμβρίου του 2020, κάτι που θα δημιουργήσει σοβαρή κρίσι με τα Πατριαρχεία Κωνσταντινούπολης και Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδας. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει και πολιτικές προεκτάσεις, καθώς δεν την ευνοούν οι κυβερνήσεις Ελλάδας και ΗΠΑ.

Έχει ο Θεός και υπεκφυγές

Ο μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος, μιλώντας χθες στην εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση» στο ραδιόφωνο «Πολίτης 107.6 και 97.6», ερωτώμενος αν ως Αρχιεπίσκοπος - σε περίπτωση εκλογής του - θα μνημονεύει τον μητροπολίτη Κίεβου και πάσης Ουκρανίας Επιφάνιο, απάντησε χωρίς να απαντήσει: «Αν θα τον μνημονεύω», είπε, «έχει ο Θεός. Αν εκλεγώ θα σας απαντήσω τότε. Θα αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος».

Για την κρίση που προέκυψε επέρριψε τις ευθύνες στον Χρυσόστομο Β', λέγοντας ότι αποφάσισε μόνος του να μνημονεύει τον Επιφάνιο και εκ των υστέρων ήρθε η Ιερά Σύνοδος και αποφάσισε με πλειοψηφία να τον καλύψει.

Με δεδομένο ότι η Ιερά Σύνοδος έχει αποφασίσει εδώ και δύο χρόνια, ο μητροπολίτης Αθανάσιος ουσιαστικά αποκάλυψε ότι θα επαναφέρει το θέμα με στόχο την αλλαγή της απόφασης.

Παρά το ότι οι θέσεις του ευνοούν το Πατριαρχείο Μόσχας, ο ίδιος δηλώνει πως δεν έχει ιδιαίτερες σχέσεις με το Πατριάρχη Κύριλλο, αλλά τον αγαπά και τον εκτιμά εκ του μακρόθεν. Υποστήριξε ότι δεν έχει σχέσεις ούτε με Ρώσους ολιγάρχες που διαμένουν στη Λεμεσό. «Δεν έχω», είπε, «ιδιαίτερες σχέσεις με ολιγάρχες Ρώσους. Δεν τους ξέρω, αλλά δεν τους περιφρονώ. Μακάρι να τους ήξερα, αλλά δεν με βοηθάει και η γλώσσα, αφού δεν μιλώ τα ρωσικά».

Ο μητροπολίτης Αθανάσιος χαρακτήρισε άριστες τις σχέσεις του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, λέγοντας πως τον εκτιμά και τον αγαπά όπως και ο Βαρθολομαίος τον εκτιμά και τον αγαπά και τον τιμά με τη φιλία του.

Να μην αλλάξει η απόφαση

Ο τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου, μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος, μιλώντας στην εκπομπή «Δεύτερη Ματιά» στο ραδιόφωνο «Πολίτης 107.6 και 97.6», εκτίμησε πως εκείνο που διακυβεύεται στις αρχιεπισκοπικές εκλογές είναι το αν θα υπάρξει συνέχεια της τοποθέτησης της Εκκλησίας της Κύπρου σε σχέση με την αναγνώριση του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας.

Όπως εκτίμησε, παρά το ότι η Ιερά Σύνοδος έχει αποφασίσει υπέρ της αναγνώρισης του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, η απόφαση θα μπορούσε να αλλάξει, αν αλλάξουν οι συσχετισμοί και κάποιοι επίσκοποι επαναφέρουν το θέμα στην Ιερά Σύνοδο.

Ο μητροπολίτης Πάφου είπε πως υπάρχει κίνδυνος διαφοροποίησης της απόφασης και ο ίδιος πιστεύει ότι δεν πρέπει να αλλάξει η στάση της Εκκλησίας της Κύπρου, «γιατί τα δίκαια του οικουμενικού θρόνου κατοχυρώνονται από Οικουμενικές Συνόδους και από την παράδοση 2.000 και πλέον χρόνων».

Το Ουκρανικό, σημείωσε, είναι ένας παράγοντας που διαφοροποιεί τους υποψηφίους και «διαβλέπω πρόθεση από κάποιους να αλλάξουν την απόφαση που έχει ληφθεί». Αυτό προκύπτει, όπως είπε, από τις τοποθετήσεις κάποιων, οι οποίοι δεν αποδέχθηκαν ακόμα πλήρως την απόφαση της Ιεράς Συνόδου.

Να μην πατάμε σε δύο βάρκες

Ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος, μιλώντας επίσης στην εκπομπή «Δεύτερη Ματιά» στον «Πολίτη 107.6 και 97.6». υπενθύμισε πως πριν ληφθεί η απόφαση του Νοεμβρίου του 2020 από την Ιερά Σύνοδο για την Ουκρανία, «είχαμε αποφασίσει ουδετερότητα. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε αυτή την απόφαση και να πατάμε σε δύο βάρκες».

Για τη λύση των προβλημάτων στις ορθόδοξες Εκκλησίες, ο μητροπολίτης Βασίλειος είπε πως, «πρέπει να λειτουργήσει η εκκλησιαστική διπλωματία ώστε σιγά - σιγά να αρχίσουμε να εργαζόμαστε για να φτάσουμε σε σημείο προσέγγισης ακόμα και σε υψηλότατο επίπεδο και να αποκατασταθεί η ενότητα».

Αναφερόμενος στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο και στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του για τον θάνατο του Χρυσοστόμου του Β’, ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου σημείωσε ότι ο Κύριλλος επανέφερε το θέμα της Ουκρανίας. «Ακόμα», είπε, «και αν το δούμε από τη δική του πλευρά, τι είναι σοβαρότερο; Η εξόντωση ανθρώπων στον πόλεμο ή η αναγνώριση μιας εκκλησιαστικής οντότητας; Η Μόσχα για τόσα χρόνια κρατούσε εκατομμύρια Ουκρανών εκτός της κοινωνίας τω ορθοδόξων Εκκλησιών με το να τους χαρακτηρίζει σχισματικούς ή αιρετικούς η καθηρημένους».

Μπορεί και να αποσυρθούν

Ο μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρξουν συνεννοήσεις ακόμα και μετά την κατάθεση των υποψηφιοτήτων στις 22 Νοεμβρίου, ώστε να αποσυρθούν υποψηφιότητες και να αποφευχθεί ο κατακερματισμός που ευνοεί συγκεκριμένους μητροπολίτες. Τόσο ο ίδιος όσο και ο μητροπολίτης Βασίλειος, ανέφεραν πως δεν προσέγγισαν και δεν προσεγγίστηκαν από κανέναν για να αποσυρθούν υποψηφιότητες.

Διακριτοί ρόλοι, αλλά...

Και οι τρεις μητροπολίτες που μίλησαν χθες στο ραδιόφωνο «Πολίτης 107.6 και 97.6» τάχθηκαν υπέρ των διακριτών ρόλων Εκκλησίας και Πολιτείας, αλλά σημείωσαν πως η Εκκλησία πρέπει να διατηρήσει τον εθναρχικό της ρόλο, όχι όμως με παρεμβατικό τρόπο.

Αναγνώρισαν επίσης ότι η Εκκλησία δεν πρέπει να έχει λόγο στην επιλογή και τον διορισμό του εκάστοτε υπουργού Παιδείας, καθώς αυτό αποτελεί ευθύνη του εκλελεγμένου Προέδρου. Θεωρούν, όμως, πως η Εκκλησία μπορεί να έχει άποψη και να τη διατυπώνει όπως μπορεί να το κάνει ο κάθε πολίτης.