Ποιος ξέρει καλύτερα από όλους το Κυπριακό;

Παρακολουθώντας κάποιος τις συζητήσεις στο Κυπριακό, στο πλαίσιο της προεκλογικής εκστρατείας ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023, αντιλαμβάνεται ότι ο μόνος υποψήφιος που κατανοεί τι γίνεται και κυρίως έχει άποψη για το πώς θα μπορούσαμε να επαναπροσεγγίσουμε το πρόβλημα είναι ο κ. Ανδρέας Μαυρογιάννης.

Είδαμε πριν μερικές μέρες στο προεκλογικό ντιμπέιτ του Σίγμα, τους τρεις συμμετέχοντες (Αβέρωφ-Χριστοδουλίδη-Δημητριάδη) να επιχειρηματολογούν ότι η λύση στο Κυπριακό θα προκύψει αν επιστρέψουμε στο Κραν Μοντανά, αν θυμηθούμε το πλαίσιο Γκουτέρες και αν ξεκινήσουμε απ' εκεί που μείναμε. Η προσέγγιση αυτή δεν είναι λανθασμένη, έχουμε όμως την εντύπωση ότι πλέον δεν αρκεί, αφού τα πράγματα έχουν περιπλεχθεί μετά την αποτυχία στο Ελβετικό Θέρετρο, τον Ιούλιο του 2017. Οι ευθύνες γι' αυτήν την εξέλιξη επιμερίζονται παντού: Ο Γενικός Γραμματέας δεν υπήρξε αρκούντως αποφασιστικός, ενώ η ε/κ πλευρά διά του Προέδρου Αναστασιάδη έχει διολισθήσει σε διάφορες άλλες προσεγγίσεις, σε σημείο που έχει απωλέσει την αξιοπιστία της. Τέλος, η τουρκική πλευρά άδραξε την ευκαιρία και κάνει πλέον λόγο για κυριαρχική ισότητα και λύση δύο κρατών, σε μια προσπάθεια να αλλάξει τη βάση συζήτησης και λύσης του Κυπριακού.

Το αδιέξοδο

Ο κ. Μαυρογιάννης, προφανώς ως τέως διαπραγματευτής, κατανοεί καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον το αδιέξοδο στο Κυπριακό. Την αναγνώριση αυτήν του την έδωσε έμμεσα ακόμα και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Όπως καταγράφηκε στον Αθηναϊκό Τύπο, η συνάντηση στο Μαξίμου, την περασμένη Πέμπτη, κράτησε πέραν του προγραμματισμένου, «επειδή το ζήτησε ο κ. Μητσοτάκης. Ο κ. Μαυρογιάννης είχε διατελέσει διαπραγματευτής της κυπριακής κυβέρνησης στις ενδοκυπριακές συνομιλίες και γνώριζε όσο κανείς άλλος όλες τις πτυχές του Κυπριακού. Γι' αυτό, ο Πρωθυπουργός τον κράτησε περισσότερο για να συζητήσουν την πορεία του Κυπριακού».

Ο κ. Μαυρογιάννης μετά το Κραν Μοντανά, σε αρκετές περιπτώσεις, εξέφρασε την απογοήτευσή του για την πορεία του Κυπριακού, αν και δεν λείπουν και αυτοί που καταλογίζουν και στον ίδιο ευθύνες για αυτήν την πορεία. Τους τελευταίους μήνες, έχει ανεβάσει τους τόνους και την επιχειρηματολογία του, υποστηρίζοντας σε ντιμπέιτ και ομιλίες του ότι το Κυπριακό πλέον δεν μπορεί να προσεγγιστεί μόνο με τους γνωστούς παραδοσιακούς τρόπους. Υποδεικνύει ότι για να προκύψει λύση, χρειάζεται να ληφθούν εκ παραλλήλου και πολλά άλλα υποβοηθητικά μέτρα. Ο τέως διαπραγματευτής, για να ταρακουνήσει κάποιους που επιμένουν στατικά να θεωρούν ότι η επίλυση του Κυπριακού μπορεί ακόμα να επιτευχθεί μέσω του διορισμού ενός μόνιμου αντιπροσώπου του ΟΗΕ, με πήγαινε-έλα διαπραγματευτών στο παλιό αεροδρόμιο Λευκωσίας και με διασκέψεις σε διάφορα πολυτελή ελβετικά θέρετρα, έφτασε στο σημείο να προχωρήσει ακόμα και σε μια δήλωση σοκ. Μας είπε ότι δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να πουλήσουμε φυσικό αέριο στην Τουρκία, ακόμα και πριν τη λύση του Κυπριακού.

Οι οργανικές

Αυτή η κίνηση δημιουργεί αυτό που ονομάζει ο κ. Μαυρογιάννης οργανικές συνθήκες για την επίτευξη ειρήνης στην Κύπρο. Πρόκειται για εγκατάλειψη μιας στατικής με ταυτόχρονη προσχώρηση σε μια δυναμική ανάλυση στο Κυπριακό. Η προσέγγιση εν ολίγοις της λύσης του Κυπριακού πρέπει να ιδωθεί μέσα από πολλές οπτικές γωνίες στη λογική ότι παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, είναι δυνατόν να προχωρούν και να συμβαίνουν και άλλα πράγματα. Η αξιοποίηση π.χ. του φυσικού αερίου, μας λέει ο κ. Μαυρογιάννης, οδηγεί σε συνεργασία και κοινές υποδομές οι οποίες επιλύουν καθημερινά κοινά προβλήματα, όπως η ακρίβεια στα καύσιμα και στον ηλεκτρισμό. Δημιουργεί επίσης κοινά συμφέροντα, όπως η ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας στη βιομηχανία και στον τουρισμό της χώρας. Οδηγεί νομοτελειακά στο κτίσιμο ισχυρών σχέσεων, στέλνοντας το μήνυμα ότι από τη συνεργασία κερδίζουν όλοι.

Κάποιοι ίσως σπεύσουν (ήδη το έκαναν) να μιλήσουν για λανθασμένες προσεγγίσεις, προτάσσοντας την ανάγκη να ασκηθούν πιέσεις και να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία και τους Τουρκοκυπρίους και όχι να ακολουθείται πολιτική συνθηκολόγησης με τους κατακτητές. Με λίγα λόγια, δεν μπορούμε να πουλήσουμε φυσικό αέριο στην Τουρκία, αν δεν λυθεί πρώτα το Κυπριακό.

Ισραήλ-Λίβανος

Από την άλλη, βέβαια, τη βδομάδα που πέρασε, Ισραήλ και Λίβανος, παρότι εχθροί και σε εμπόλεμη κατάσταση, εξέπληξαν τη διεθνή κοινότητα. Τα δύο κράτη, με αμερικανική διαμεσολάβηση, υπέγραψαν συμφωνία για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με στόχο την εκμετάλλευση κοιτασμάτων που εκτείνονται και στις δύο ΑΟΖ.

Σύμφωνα με αυτήν τη συμφωνία, το Ισραήλ θα ξεκινήσει την εξόρυξη φυσικού αερίου από το υπεράκτιο κοίτασμα Karish, χωρίς απειλές για επιθέσεις από τη Χεζμπολάχ. Την ίδια στιγμή, ο Λίβανος μέσω μιας κοινοπραξίας υπό την ηγεσία της Total Energies SE, μπορεί να ξεκινήσει την εξερεύνηση του κοιτάσματος Kana και να πληρώσει δικαιώματα για τη γεώτρηση, στα τμήματα που είναι στην επικράτεια του Ισραήλ. Τα κοιτάσματα εν προκειμένω βοηθούν στη βελτίωση μιας δύσκολης σχέσης στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η συμφωνία κατέστη δυνατή γιατί το Ισραήλ αλλάζει το γεωπολιτικό του δόγμα και ο Λίβανος, λόγω της τραγικής οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται, αναζητεί διεξόδους ειρήνης. Όλοι, εν ολίγοις, προτίμησαν μια συμφωνία win -win. Το Ισραήλ με το επιπλέον φυσικό αέριο θα μπορέσει να συμβάλει στην απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο, ο Λίβανος θα αμβλύνει τα τεράστια οικονομικά του προβλήματα και η κυβέρνηση Αούν θα επιβιώσει. Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι με αυτή τη συμφωνία, η Χεζμπολάχ και το Ισραήλ έχουν κάθε λόγο να περιορίσουν τις εχθροπραξίες μεταξύ τους. Κάποια στιγμή, θα ανοίξει και ο δρόμος της ειρήνης.

Οι σχέσεις

Με λίγα λόγια, τι μας λέει ο κ. Ανδρέας Μαυρογιάννης; Μας λέει ότι το κτίσιμο οργανικών σχέσεων μεταξύ δύο αντιπάλων πλευρών είναι στην πράξη η ευρωπαϊκή οδός επίλυσης διαφορών του Ζαν Μονέ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση άρχιζε να κτίζεται μέσα από μια εμπορική συμφωνία συνεργασίας σε ό,τι αφορά τον άνθρακα και τον χάλυβα μεταξύ έξι χωρών. Σήμερα υπάρχουν ισχυρές οργανικές σχέσεις μεταξύ 27 χωρών που στην πορεία έχουν κτίσει τη μεγαλύτερη οικονομία, το ισχυρότερο μπλοκ δημοκρατίας και μια ζώνη ειρηνικής συνύπαρξης στην ήπειρό μας. Ας μην ξεχνούμε ότι από την Ευρώπη ξεκίνησαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και είχαμε πάνω από 50 εκατ. νεκρούς και τραυματίες.

Τα ΜΟΕ

Ας το πάρουμε κι ένα βήμα παρακάτω: Αν ο κ. Τατάρ και ο κ. Χουλουσί Ακάρ αποδέχονταν την πρόταση να δώσουν την περίκλειστη πόλη των Βαρωσίων στους νόμιμους κατοίκους της, με αντάλλαγμα να λειτουργεί το αεροδρόμιο Τύμπου ως ακόμα ένα αεροδρόμιο της Κυπριακής Δημοκρατίας υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, τι θα συνέβαινε; Η Κύπρος στο σύνολό της θα είχε πέραν των 8-10 εκατ. τουριστών τον χρόνο. Αυτό σημαίνει οικονομικό μπούμινγκ σε αρκετούς τομείς. Κάτι που πολύ πιθανόν να ανέβαζε τον μέσο τ/κ μισθό από 400 ευρώ τον μήνα στα 1.500, με την εξάρτηση από την Τουρκία να περιορίζεται αισθητά. Υπάρχει περίπτωση λύσης του Κυπριακού ενόσω οι Τ/Κ είναι οικονομικά δέσμιοι του βαθέως κράτους της Τουρκίας;

Ορθώς, βέβαια, θα μπορούσε να επισημαίνει κάποιος ότι μόνο με αυτές τις κινήσεις δεν θα λυνόταν το Κυπριακό. Θα βρισκόμασταν όμως σίγουρα ένα βήμα πιο κοντά στην ειρήνη, παρά σε ένα θερμό επεισόδιο. Θα βρισκόμασταν ένα βήμα πιο μακριά από μια νέα παράνομη γεώτρηση στο οικόπεδο 6 και σίγουρα δεν θα προχωρούσαν με τόσο ταχείς ρυθμούς οι εργασίες για άνοιγμα της συνοικίας του Αγίου Μέμνονα στο Βαρώσι.

Στο τραπέζι των συνομιλιών, όλες οι πιο πάνω οργανικές συνθήκες ειρήνης θα μπορούσαν να υποβοηθήσουν ώστε να υπάρξει ένα καλύτερο κλίμα συνεννόησης.