MED 5: Στην Κύπρο τον Οκτώβριο η υπουργική σύνοδος των χωρών του ευρωπαϊκού νότου

Με στόχο την προώθηση ενός νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Ασύλου και Μετανάστευσης συναντώνται στις 7 και 8 Οκτωβρίου 2022 στην Πάφο οι MED 5, οι αρμόδιοι Υπουργοί των πέντε μεσογειακών χωρών πρώτης γραμμής - Κύπρου, Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας και Μάλτας.

Η Σύνοδος MED 5, την οποία φιλοξενεί για πρώτη φορά η Κύπρος, είναι η τέταρτη από μια σειρά αντίστοιχων διοργανώσεων στην Αθήνα τον Μάρτιο του 2021, στη Μάλαγα τον Σεπτέμβριο του 2021 και στη Βενετία τον Ιούνιο του 2022. Στη Σύνοδο θα παρευρεθεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος θα τελέσει τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών με τίτλο “On the line” στις 7 Οκτωβρίου, ενώ μαζί με την Πρόεδρο της Βουλής Αννίτα Δημητρίου θα παραστούν και στο επίσημο δείπνο που θα ακολουθήσει της έκθεσης.

Την Σύνοδο φιλοξενεί ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής, ενώ προσεκλήθη και θα παραστεί ο Υπουργός Εσωτερικών της Τσεχίας, η οποία προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ για το τρέχον εξάμηνο. Διαδικτυακή παρέμβαση στο εισαγωγικό μέρος της Συνόδου θα γίνει και από την αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπο Ylva Johansson.

Σε διάσκεψη Τύπου την Παρασκευή, ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής, ανέφερε ότι η πρόθεση είναι η σύνοδος να καταλήξει σε μία Κοινή Δήλωση των πέντε μεσογειακών κρατών ώστε αυτή να αποτελέσει την πολιτική τους θέση εν όψει της Συνόδου Υπουργών στο Λουξεμβούργο που θα λάβει χώρα στις 14-15 Οκτωβρίου, δηλαδή μια εβδομάδα αργότερα.

Αναφέρθηκε επίσης στα θέματα τα οποία θα βρεθούν στην ημερήσια διάταξη με πρώτο την αξιολόγηση των προτάσεων που διαμορφώθηκαν κάτω από την Γαλλική προεδρία για τα θέματα του Eurodac και του Screening, οι οποίες και αφορούν και ενέχουν σημαντικές πτυχές για τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής.

Επίσης στην ατζέντα θα βρεθεί η αξιολόγηση του μηχανισμού που ήδη προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τέθηκε σε εφαρμογή για εθελοντική παροχή αλληλεγγύης στα κράτη μέλη πρώτης γραμμής για τη μετεγκατάσταση αριθμού μεταναστών σε άλλα κράτη μέλη. Υπενθύμισε πως ήδη έφτασαν στη Κύπρο αντιπροσωπείες της Γαλλίας και της Γερμανίας και από κοινού με τις υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών οργανώνονται οι προσπάθειες για μετεγκατάσταση στις δύο αυτές χώρες μεταναστών που βρίσκονται στη Κύπρο.

Τέλος ανέφερε ότι θα συζητηθεί με τους Υπουργούς και η εξωτερική διάσταση του μεταναστευτικού, με έμφαση στη ανάπτυξη συνεργασιών με τρίτες χώρες και τρόπους προώθησης ανάλογων συμφωνιών επιστροφής.

Ο κ. Νουρής είπε ότι η αποδοχή εκ μέρους του ΠτΔ αλλά και της ΠτΒ της πρόσκλησης να παραστούν στο δείπνο του συνεδρίου δεικνύει τόσο το ενδιαφέρον των δύο υπέρτατων θεσμών του κράτους για την σημασία της συνόδου αλλά και των όσων θα συζητηθούν σ΄ αυτήν. Στέλνει επίσης, σημείωσε, ξεκάθαρα το μήνυμα ότι η Κύπρος ιεραρχεί το μεταναστευτικό πολύ ψηλά στις προτεραιότητες αλλά και στις διεκδικήσεις της.

Οι εργασίες της Συνόδου θα διεξαχθούν το Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2022, στο ξενοδοχείο Άνασσα στην περιοχή του Ακάμα. Μετά το πέρας της πρωινής συνεδρίασης, οι συμμετέχοντες υπουργοί θα προβούν σε κοινές δηλώσεις προς τα ΜΜΕ.

«Η δομημένη πλέον συνεργασία των MED5 βασίζεται στις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα Μεσογειακά κράτη μέλη, που υποδέχονται και διαχειρίζονται σαφώς δυσανάλογα μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές αλλά και με δεδομένη την ευθύνη τους για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης», είπε ο ΥΠΕΣ.

Σημείωσε ότι υπέρτατος στόχος παραμένει βέβαια η αναθεώρηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου αλλά και του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και μετανάστευσης, ώστε αυτό να βασίζεται στην ισομερή κατανομή της αρχής της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας, όπως εξάλλου προβλέπεται από τη Συνθήκη Λειτουργίας της Ένωσης.

Κλιμάκωση στις προκλήσεις αναφορικά με την μετανάστευση

Ο κ. Νουρής ανέφερε ακόμα πως τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα την φετινή χρονιά οι προκλήσεις στον τομέα ασύλου και μετανάστευσης έχουν κλιμακωθεί σημαντικά και επικίνδυνα.

Όπως είπε, η εισροή των παράτυπων μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό, ενώ η επισιτιστική κρίση, οι κλιματολογικές αλλαγές σε συνδυασμό δυστυχώς και με τον πόλεμο στην Ουκρανία, δημιούργησαν νέα μεταναστευτικά κύματα.

«Ως εκ τούτου αυτή η κλιμακούμενη κρίση καθιστά την εξεύρεση αποτελεσματικών τρόπων διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ ύψιστη προτεραιότητα», δήλωσε.

Τόνισε ότι η σημασία της προσεχούς συνόδου στην Κύπρο αποκτά ξεχωριστή σημασία, ιδιαίτερα για την Κύπρο αλλά και την Ελλάδα, που τους τελευταίους μήνες βρίσκονται αντιμέτωπες με την συνεχή προκλητικότητα της Τουρκίας η οποία συστηματικά υποβοηθεί, προωθεί και εργαλειοποιεί τις παράτυπες μεταναστευτικές ροές προς τις ελεύθερες περιοχές, σε ποσοστό που έφτασε να ξεπερνά το 90% των συνολικών αφίξεων.

Ο κ. Νουρής ανέφερε ακόμα ότι η μέχρι σήμερα αποτίμηση των συνεχών επαφών των Μεσογειακών χωρών σε επίπεδο Υπουργών Εσωτερικών καταγράφει μια αξιοσημείωτη πρόοδο σε σειρά σημαντικών θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος.

Επίσης, ανέφερε, συνέβαλε στην επίτευξη σημαντικών βημάτων προόδου στις διαπραγματεύσεις για το Σύμφωνο στους τομείς της εξωτερικής διάστασης με ιδιαίτερη αναφορά στην προώθηση των συνεργασιών με τρίτες χώρες, στην ενίσχυση των επιστροφών μέσω ενός κεντρικού συντονισμού από την Επιτροπή αλλά και στην διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Πράσινης Γραμμής, η οποία μετά την πρόσφατη συμπερίληψη της με ειδική αναφορά στον Κανονισμό που προωθείται για ψήφιση από το Ευρωκοινοβούλιο, κέκτειται των ιδίων προνοιών διαχείρισης όπως τα υπόλοιπα εξωτερικά Ευρωπαϊκά σύνορα χωρίς να αποτελεί σε καμία περίπτωση σύνορο.

Αυξημένη στήριξη Κομισιόν στην Κύπρο το 2021-27

Η Επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο Μυρτώ Ζαμπαρτα ανέφερε ότι πέραν από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα σύμφωνο για το άσυλο και την μετανάστευση την οποία κατάθεσε εδώ και δύο χρόνια και την πρόοδο που επιτευχθεί, αυτού που χρειάζεται είναι η αντίστοιχη πολιτική βούλησης από όλα τα κράτη-μέλη. Πρόσθεσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να στηρίζει την Κύπρο με αυξημένα κονδύλια την προγραμματική περίοδο 2021-2027 ύψους 133 εκατ. ευρώ ενώ 67 εκατ. θα διατεθούν για την κατασκευή των κέντρων Φιλοξενίας στις Λίμνες.

Αναφέρθηκε στον μηχανισμό της ΕΕ για τις μετεγκαταστάσεις και κάλεσε τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κύπρου να ενεργήσουν τάχιστα για να γίνουν οι μετεγκαταστάσεις σε άλλα κράτη-μέλη. Πρόσθεσε ότι σε στενή συνεργασία με εμπειρογνώμονες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη συνδρομή της FRONTEX η Κύπρος έχει καταφέρει να αυξήσει σημαντικά τις επιστροφές υπηκόων τρίτων χωρών. Παράλληλα, έκανε λόγο για την ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών που να επιτρέπουν στην ΚΔ να διεκπεραιώνει διαδικασίες γρήγορα και συντονισμένα σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

«Χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό και μηχανογράφηση, χρειάζονται ειδικές δομές για ανήλικους και ευάλωτους και χρειάζονται διαδικασίες για την ενσωμάτωση των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας», είπε.

Σημαντική εξέλιξη το πολιτικό ξεκαθάρισμα για την πράσινη γραμμή

Απαντώντας σε ερώτηση, ο κ. Νουρής είπε ότι η σημαντικότερη εξέλιξη το τελευταίο διάστημα αφορά της συμπερίληψη αναφοράς στην πράσινης γραμμής στον κανονισμό της ΕΕ για διαχείριση τον εξωτερικών συνόρων και εξέφρασε την ελπίδα με την ψήφισή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να αφαιρέσει από τον οποιονδήποτε το επιχείρημα και τη δυνατότητα να ασκεί κριτική στα οποιαδήποτε μέτρα ασκούνται στην πράσινη γραμμή, σε μια προσπάθεια αποτροπής της παράνομης εισόδου μεταναστών.

Αναφέρθηκε και στα μέτρα επί του εδάφους όπως η τοποθέτηση φυσικών εμποδίων, η συγκρότηση ειδικής μονάδας, υπό την Αστυνομία και η χρήση και τοποθέτηση τεχνολογικών μεθόδων παρακολούθησης που τρέχει το Υπουργείο Άμυνας.

«Διαφαίνεται το πολιτικό ξεκαθάρισμα για τη δυνατότητα εφαρμογής αυτών των μέτρων στην πράσινη γραμμή, χωρίς οποιεσδήποτε μεμψιμοιρίες», ανέφερε.

Ο κ. Νουρής είπε ότι η Κύπρος κατέχει την ανεπιθύμητη πρωτιά στο ποσοστό αιτητών πολιτικού ασύλου που πλέον έχουν αγγίξει το 6% του συνόλου του πληθυσμού. Πρόσθεσε ότι οι συνεχείς και καθημερινές αφίξεις από τα κατεχόμενα έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας από τον περασμένο Σεπτέμβρη, ενώ πέραν τον 15.000 μεταναστών προωθήθηκαν το 2022.

Αναφερόμενος στο Γραφείο Επιστροφών που δημιουργήθηκε στην Κύπρο, είπε ότι ήδη από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του έχει δείξει έμπρακτα αποτελέσματα με επιστροφές 180-190 προσώπων την εβδομάδα και συνολικά 4.500 ατόμων για το 2022.

Ενθαρρυντικά μηνύματα από τον εθελοντικό μηχανισμό επιστροφών

Σε σχέση με τον εθελοντικό μηχανισμό επιστροφών, είπε ότι η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ανταποκριθεί άμεσα και στοχευμένα φτάνοντας στην Κύπρο και εκδήλωσαν ενδιαφέρον αρχικά για απορρόφηση 500 μεταναστών από την Κύπρο, η κάθε μία και ανάλογα με τα αποτελέσματα δεν αποκλείουν να προχωρήσουν σε πιο μεγάλους αριθμούς.

Ευχαρίστησε τις χώρες για την αλληλεγγύη που επέδειξαν, ενώ ευχαρίστησε εκ νέου του Βατικανό που κατά την επίσκεψη του Πάπα στην Κύπρο αποδέχθηκε μικρό αριθμό μεταναστών από την Κύπρο. Ό κ. Νουρής ανέφερε ότι το Βατικανό επανήλθε τώρα με νέα πρόταση να αποδεχτεί τη μετεγκατάσταση ακόμα ενός μικρού αριθμού αιτητών.

Πρόσθεσε ότι η Βουλγαρία έχει εκδηλώσει την πρόθεσή της για μετεγκατάσταση 100-150 μεταναστών από την Κύπρο, η Τσεχία έχει προσφέρει οικονομική βοήθεια €1 εκατ. για το θέμα και η Ελβετία χορηγεί €10 εκ. στην Κύπρο για την ανέγερση των νέων κτηριακών εγκαταστάσεων της Υπηρεσίας Ασύλου.

Ο κ. Νουρής μίλησε για βήμα προόδου, ενώ είπε παράλληλα ότι κεντρικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εντείνει την προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνιών με τρίτες χώρες για μαζικές επιστροφές υπηκόων τους, ώστε να σταλούν τα ανάλογα μηνύματα σε διακινητές και σε όσους σκοπεύουν να μετακινηθούν προς ευρωπαϊκές χώρες.

Παράλληλα ανέφερε ότι παρά το γεγονός ότι το Ουκρανικό σήμερα είναι πρόσθετο μεταναστευτικό βάρος σε μια χώρα όπως η Κύπρος, εκεί και όπου πραγματικά χρήζουν ανάγκης και στήριξης άνθρωποι τους παρέχεται απλόχερα από την Κύπρο.

Ανησυχία για τη φυγή Ρώσων μετά το διάγγελμα του Πούτιν

Ερωτηθείς κατά πόσο τον ανησυχεί για επιπλέον ροές από τη Ρωσία μετά την μερική επιστράτευση που ανακοίνωσες ο Πρόεδρος Ούτιν, είπε ότι ναι τον ανησυχεί κάτι τέτοιο όπως ανησυχεί και το σύνολο της Ευρώπης.

Πρόσθεσε ότι ήδη έχει ξεκινήσει η συζήτηση για να δουν τους τρόπους διαχείρισης, όπως έγινε και πέρυσι όταν υπήρχε το πρόβλημα του Αφγανιστάν και όπου η αντίδραση της ΕΕ, ήταν σύμφωνα με τον κ. Νουρή υποδειγματική.

Ανέφερε ότι «είναι η ώρα να αναλωθούμε πολύ περισσότερο στα προληπτικά μέτρα όσον αφορά τη μετανάστευση, παρά στα μέτρα μετά την πρόκληση των προβλημάτων».

Η ΕΕ είπε, επεξεργάζεται σειρά μέτρων όπως τα πολύ πετυχημένα μέτρα που λήφθηκαν στην Πολωνία για τους Ουκρανούς, παραμένοντας στη διπλανή χώρα ώστε να μπορούν μόλις εξομαλυνθεί η κατάσταση να επιστραφούν. Ωστόσο είπε ότι όλα θα εξαρτηθούν από την ένταση και το μέγεθος αυτών των μετακινήσεων.