Το τουρκικό βέτο αναιρέθηκε. Τι συνεπάγεται όμως η συμφωνία;

Επιτυχία της Άγκυρας, επιτυχία του ΝΑΤΟ ή κάτι άλλο; Το ερώτημα το οποίο αφορά την προχθεσινή απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στη Μαδρίτη σε σχέση με το ενδεχόμενο μελλοντικής ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας, ή πιο σωστά την αναίρ

εση του τουρκικού βέτο έναντι ενός τέτοιου ενδεχομένου, απαντάται με πολλούς τρόπους. Αναλόγως και του πού υποβάλλεται.

Στην Άγκυρα η συμφωνία η οποία, ας σημειωθεί, επισφραγίστηκε μετά από μια τελική και κρίσιμη διαβούλευση αρκετών ωρών ανάμεσα στην Τουρκία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία, παρουσιάστηκε ως τεράστια νίκη της χώρας και φυσικά της κυβέρνησης Ερντογάν αφού, με βάση την εκεί γενική εκτίμηση, οι σκληροί όροι που είχε θέσει η Τουρκία, κυρίως σε σχέση με το ζήτημα των φιλοκουρδικών ομάδων και της προστασίας που τους παρέχεται στις δύο βορειοευρωπαϊκές χώρες, ειδικά δε τη Σουηδία, έχουν ικανοποιηθεί.

Πανηγυρισμοί στην Τουρκία

Το κλίμα αυτό απηχούσαν χθες και οι τίτλοι των τουρκικών εφημερίδων και μάλιστα σε ολόκληρο το ιδεολογικό φάσμα, αφού πέραν των αναμενόμενων πρωτοσέλιδων σε ξεκάθαρα φιλοκυβερνητικές φύλλα, όπως λ.χ. η «Σαμπάχ» η οποία κυκλοφόρησε με τίτλο «Θρίαμβος στη Μαδρίτη», καμία από τις υπόλοιπες μεγάλες εφημερίδες και τα άλλα ΜΜΕ δεν προσέγγισε κριτικά, πόσω δε μάλλον επικριτικά, τη συμφωνία. Και δεν θα είχαν άλλωστε λόγο να το πράξουν, ιδιαίτερα εάν αναλογιστεί κανείς ότι η Τουρκία, όχι μόνο πέτυχε τις βασικές των επιδιώξεών της, αλλά παράλληλα κατάφερε να εισάξει και ασφαλιστικές δικλίδες προκειμένου να είναι σίγουρη ότι θα δεσμεύσει τη Σουηδία και τη Φινλανδία στο μέλλον ως προς τα συμφωνηθέντα.

Το συγκεκριμένο, το ότι δηλαδή η όλη πορεία εφαρμογής της Συμφωνίας τίθεται υπό την αίρεση έγκρισής της από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, είναι και το κυριότερο σημείο το οποίο παράγει διαφορετικές αναγνώσεις στο Ελσίνκι και στη Στοκχόλμη, περισσότερο στην τελευταία, όπου ήδη έχουν ακουστεί εντονότατες φωνές ανησυχίας και διαμαρτυρίας. Ο φόβος είναι ξεκάθαρος: η ανάγκη επικύρωσης από το τουρκικό Κοινοβούλιο θα λειτουργεί σε βάθος χρόνου ως μοχλός ισχυρής πίεσης από τουρκικής πλευράς, τόσο επί της Στοκχόλμης όσο και επί του Ελσίνκι. Η κυβέρνηση της Σουηδίας επιχείρησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, με την υπουργό Εξωτερικών Αν Λίντε να σημειώνει ότι έχει γίνει τόση πολλή δουλειά όλο αυτό το διάστημα και οι Σουηδοί δεν πρέπει να ανησυχούν «πολύ ότι θα υπάρξουν περαιτέρω προβλήματα». Έσπευσε όμως να συμπληρώσει ότι δεν θα ήταν υπεύθυνο από μέρους της να πει «ότι δεν θα προκύψει και τίποτα απολύτως».

«Μαύρη μέρα για τη Σουηδία»

Από δικής τους πλευράς, φιλοκουρδικές και άλλες οργανώσεις προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στις δύο χώρες αντιδρούν έντονα. Η κουρδικής καταγωγής, πρώην μαχήτρια των Κούρδων, Σουηδή βουλευτής Αμινέ Κακαμπαβέ, μίλησε για «μαύρη μέρα στην εξωτερική πολιτική της Σουηδίας» και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ξεπούλησε τα δικαιώματα όσων αναζήτησαν καταφύγιο εκεί. Και όσο κι αν οι κυβερνήσεις των δύο χωρών προσπαθούν να προσπεράσουν τις ανησυχίες που εκφράζονται, η κοινή λογική λέει πως μια συμφωνία η οποία, ανάμεσα σε άλλα, διαλαμβάνει ότι Σουηδία και Φινλανδία δεσμεύονται «να ερευνούν και να απαγορεύουν οποιεσδήποτε δραστηριότητες χρηματοδότησης και στρατολόγησης του PKK και όλων των άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων και των επεκτάσεών τους, καθώς και συνδεδεμένων ή εμπνευσμένων ομάδων ή δικτύων», σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι λιγότερο από εξαιρετικά δεσμευτική.

Το ζήτημα των απελάσεων

Και το ζήτημα δεν σταματά εκεί. Οι δύο χώρες συμφώνησαν ακόμα «να καταπολεμήσουν την παραπληροφόρηση και να αποτρέπουν κατάχρηση της εθνικής τους νομοθεσίας προς όφελος ή για προώθηση τρομοκρατικών οργανώσεων, μεταξύ άλλων μέσω δραστηριοτήτων που υποκινούν τη βία κατά της Τουρκίας». Ανέλαβαν επίσης την υποχρέωση -και αυτό είναι ίσως το πιο οδυνηρό σημείο στην εφαρμογή της Συμφωνίας- «να χειριστούν τα εκκρεμή αιτήματα απέλασης ή έκδοσης υπόπτων για τρομοκρατία από την Τουρκία γρήγορα και διεξοδικά, λαμβάνοντας υπόψη τις πληροφορίες, τα στοιχεία και τις πληροφορίες που παρέχονται από την Τουρκία και να δημιουργήσουν τα απαραίτητα διμερή νομικά πλαίσια για τη διευκόλυνση της έκδοσης και της συνεργασίας για την ασφάλεια με την Τουρκία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Έκδοσης». Το τελευταίο διασφαλίζει αναμφιβόλως κάποια πολύ σημαντικά πράγματα, τα οποία όμως δεν καλύπτουν εκείνες τις κουρδικές οργανώσεις, οι οποίες και πάλι υπό την πίεση της Άγκυρας στο παρελθόν θεωρούνται στην ΕΕ ως τρομοκρατικές. Και με δεδομένη τη δυνατότητα άσκησης πιέσεων από τουρκικής πλευράς, είναι φανερό ότι ο όρος «τρομοκρατικές» μπορεί να χωρέσει πολύ περισσότερες οργανώσεις, ομάδες, αλλά ακόμα και άτομα.

Ικανοποιημένη η Ελλάδα

Στην Αθήνα πάλι, η ανάγνωση είναι διαφορετική: η ελληνική κυβέρνηση άφησε να διαρρεύσει στα ΜΜΕ μια… ανώνυμη αλλά αρκούντως σκωπτική δήλωση, με την οποία «κυβερνητική πηγή» εξέφρασε την άποψη ότι «δεν κράτησε μεγάλο χρονικό διάστημα η ιδιότυπη διαπραγμάτευση του κ. Ερντογάν για το θέμα της ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας». Πέρα από την πιο πάνω «μπηχτή» για την ανθεκτικότητα, αλλά και την σοβαρότητα της τουρκικής αντίδρασης, η Αθήνα έσπευσε να υποδείξει πως το σημαντικό είναι ότι προχωρά το ζήτημα της ένταξης των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ, τονίζοντας παράλληλα ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε δεν επηρεάζει την ελληνική πλευρά, ούτε τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία. Η Ελλάδα θεωρεί ότι η Συμφωνία ήταν πρωτίστως επιτυχία για τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, κάτι που δείχνουν να συμμερίζονται και οι περισσότερες των ΝΑΤΟϊκών κυβερνήσεων, εάν κρίνει κανείς από τις αντιδράσεις, δεδομένου ότι και αυτές δεν έχουν να καταβάλουν κάποιο τίμημα και δεν επηρεάζονται από αυτήν, σε αντίθεση με το υψηλότατο κόστος που έχει για παραδοσιακές αρχές σε σχέση με τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Σουηδία και τη Φινλανδία.

Πώς αντιδρά η Λευκωσία

Αξίζει να σημειωθεί ότι παρόμοια είναι και η αντίδραση της Λευκωσίας, η οποία δεν θεωρεί ότι το ζήτημα αφορά άμεσα την Κύπρο. Κληθείσα να σχολιάσει πώς αντικρίζει η κυβέρνηση την αναφορά στο κείμενο ότι «η Σουηδία και η Φινλανδία δεσμεύονται να υποστηρίξουν την πληρέστερη δυνατή συμμετοχή της Τουρκίας και άλλων συμμάχων εκτός ΕΕ στις υπάρχουσες και μελλοντικές πρωτοβουλίες της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής της Τουρκίας στο Πρόγραμμα PESCO για τη Στρατιωτική Κινητικότητα», κυβερνητική πηγή υπέδειξε στον «Π» ότι η Φινλανδία είχε και πριν τη συμφωνία υποστηρίξει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο PESCO (σ.σ. της μόνιμης διαρθρωμένης συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής ασφάλειας και της αμυντικής πολιτικής 23 χωρών της ΕΕ, ανάμεσά τους και η Κύπρος, η οποία θεσπίστηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας). Για να συμπληρώσει ότι η Λευκωσία θα παρακολουθεί στενά το θέμα.