Κράτος Δικαίου με Πολιτική Δικονομία του... 1958; - Συνέντευξη τού Δ/ντή Μεταρρύθμισης και Δ/ντή Σχολής Δικαστών, Γ. Ερωτοκρίτου

Λογικά -αν και σχεδόν τίποτε λογικό δεν συμβαίνει πια στον τόπο μας- πρέπει να είμαστε λίγο πριν την υπερψήφιση από την ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, της πολυσυζητημένης και καταταλαιπωρημένης μεταρρύθμισης στην απονομή δικαιοσύνης - θα είναι άραγε άλλη μία μεταρρύθμιση που μέχρι να εφαρμοστεί θα της έχουν αλλάξει τα φώτα σε σχέση με το τι λένε οι ακριβοπληρωμένες μελέτες, πώς ξεκίνησε και ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες που υπάρχουν; «Το κόστος από τη βραδύτητα στην απονομή δικαιοσύνης και την εκτέλεση αποφάσεων, είναι πάρα πολύ μεγάλο σε βαθμό που επηρεάζει την ετήσια ανάπτυξη του κράτους. Εκτός από το υψηλό κόστος για την οικονομία και τις επενδύσεις, με την παγίδευση τεράστιων κεφαλαίων μέχρι να διεκπεραιωθεί μια υπόθεση, υπάρχουν και σοβαρότατες κοινωνικές επιπτώσεις. Όλα μαζί στο τέλος της ημέρας, πλήττουν σοβαρά το κράτος δικαίου» σημειώνει ο πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Γιώργος Ερωτοκρίτου - σήμερα διευθυντής Μεταρρύθμισης και Επιμόρφωσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, καθώς και διευθυντής της Σχολής Δικαστών.

Από το 1958...

Στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Πολίτη», ο κ. Ερωτοκρίτου -ο οποίος υπογραμμίζει ότι εκφράζει αυστηρά προσωπικές απόψεις- απαρίθμησε εν συντομία τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η κυπριακή δικαιοσύνη/δικαστήρια: «Αναμφίβολα το μεγάλο καρκίνωμα των δικαστηρίων είναι οι τεράστιες καθυστερήσεις, που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την απονομή της δικαιοσύνης στον τόπο μας. Εκτός από τις καθυστερήσεις, θα έλεγα ότι το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα, είναι οι αναχρονιστικές διαδικασίες στα δικαστήρια, που επιβραδύνουν τους ρυθμούς διεκπεραίωσης υποθέσεων και τρίτον, η έλλειψη αποτελεσματικής διοίκησης των δικαστηρίων, κυρίως λόγω της απουσίας υποδομών και των κατάλληλων εργαλείων για αποτελεσματική διοίκηση». Σε ό,τι αφορά τις διαδικασίες στα αστικά δικαστήρια, ο κ. Ερωτοκρίτου υπενθύμισε ότι αυτές «διέπονται από τους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας, οι οποίοι έχουν εισαχθεί το 1958 και έκτοτε ελάχιστα έχουν αλλάξει». Οι θεσμοί αυτοί μας εξυπηρέτησαν καλά, συνέχισε, «αλλά μετά από 60 τόσα χρόνια, θα έπρεπε να εκσυγχρονιστούν, ώστε η διαδικασία διεκπεραίωσης των υποθέσεων που ήταν κατά κύριο λόγο στα χέρια των δικηγόρων να μεταφερθεί στα χέρια του δικαστή, ο οποίος τώρα καλείται να κρίνει με βάση τον 'πρωταρχικό σκοπό', ο οποίος αποτελεί καινοτόμα αλλαγή στους νέους θεσμούς». Ο χειρισμός της υπόθεσης θα πρέπει να είναι δίκαιος και με αναλογικό κόστος και για να διασφαλιστεί αυτό, τίθενται στους θεσμούς αριθμός κριτηρίων που πρέπει ο δικαστής να λαμβάνει υπόψη, πρόσθεσε.

Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες

Σύμφωνα με τον διευθυντή Μεταρρύθμισης, «η διοίκηση των δικαστηρίων δεν είναι αποτελεσματική και σ’ αυτό συμφωνούν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Για βελτίωση της κατάστασης, το Ανώτατο Δικαστήριο, με την έκθεση του 2016 καθώς και οι Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες μετέπειτα εισηγήθηκαν μεταξύ άλλων, όπως:

(α) Συσταθεί Ανεξάρτητη Υπηρεσία Δικαστηρίων, η οποία θα διοικείται από επαγγελματίες διευθυντές με πείρα στη διοίκηση μεγάλων οργανισμών,

(β) Εισαχθεί σύστημα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice) ώστε όλες οι διαδικασίες να διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά και χωρίς χαρτί,

(γ) Εισαχθεί ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής των πρακτικών των δικαστηρίων, και

(δ) Συσταθεί νέο Δευτεροβάθμιο Εφετείο».

Κυπριακή πατέντα;

Είναι τις εισηγήσεις των Ιρλανδών εμπειρογνωμόνων που πάμε να εφαρμόσουμε στη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης ή είναι κυπριακή πατέντα που φτιάχνουμε;

Το 2016 το Ανώτατο Δικαστήριο πήρε από μόνο του την απόφαση για μεταρρύθμιση των δικαστηρίων. Με την έκθεσή του για τις «Λειτουργικές Ανάγκες των Δικαστηρίων και Άλλα Συναφή Θέματα» του 2016, κωδικοποίησε τα κύρια προβλήματα και εισηγήθηκε λύσεις. Οι Ιρλανδοί εμπειρογνώμονες από το Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης της Ιρλανδίας, στηρίχθηκαν στην έκθεση του 2016 και βεβαίως προχώρησαν και εισηγήθηκαν και άλλες λύσεις. Συνολικά έκαναν 21 εισηγήσεις, τις οποίες σταδιακά προσπαθούμε να υλοποιήσουμε. Είναι γεγονός ότι οι ρυθμοί υλοποίησης είναι πολύ αργοί, αλλά γίνονται τεράστιες προσπάθειες από το Ανώτατο Δικαστήριο, το Υπουργείο Οικονομικών και ιδιαίτερα από την υπουργό Δικαιοσύνης, για υλοποίηση των εκκρεμούντων μεταρρυθμιστικών έργων. Γενικά, η μεταρρύθμιση των δικαστηρίων που προσπαθούμε να ολοκληρώσουμε, στηρίζεται αποκλειστικά στις δικές μας ανάγκες και κουλτούρα, αλλά ταυτόχρονα λαμβάνει υπόψη τις βέλτιστες πρακτικές που υπάρχουν σήμερα στα δικαστικά συστήματα άλλων χωρών και ιδιαίτερα εκείνων που θεωρούνται πιο προηγμένες.

Η γυναίκα του Καίσαρα

Επειδή η γυναίκα του Καίσαρα πρέπει και να είναι και να φαίνεται… δίκαιη και αδιάφθορη. Πώς θα γίνονται οι προσλήψεις και οι προαγωγές των δικαστών;

Στα πολλά χρόνια που υπηρέτησα στο Δικαστικό Συμβούλιο, δεν περιήλθε στην αντίληψή μου οτιδήποτε το μεμπτό και ούτε νομίζω να υπήρχε. Παρά ταύτα υπήρξαν εκκλήσεις για διαφάνεια. Γι’ αυτό και το Ανώτατο Δικαστήριο στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης εξασφάλισε από την ΕΕ τεχνική βοήθεια και διόρισε εμπειρογνώμονες για να μελετήσουν το θέμα. Στη συνέχεια, ακολουθώντας τις συστάσεις των εμπειρογνωμόνων, θέσπισε αντικειμενικά κριτήρια για τις προσλήψεις και αξιολογήσεις δικαστών, τα οποία εφαρμόζονται από το 2019. Τα κριτήρια βοήθησαν στο να υπάρξει πλήρης διαφάνεια στην όλη διαδικασία. Σήμερα οι υποψήφιοι γνωρίζουν εκ των προτέρων τη διαδικασία και με ποια κριτήρια θα κριθούν. Το δεύτερο που θα γίνει είναι η τροποποίηση της σύνθεσης του Δικαστικού Συμβουλίου, ώστε με τη συμμετοχή του γενικού εισαγγελέα και του προέδρου του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, να υπάρξει πλήρης διαφάνεια. Εκκρεμεί εδώ και καιρό νομοσχέδιο στη Βουλή και ευελπιστώ ότι θα ψηφιστεί πριν τη λήξη των εργασιών της.

Ποια είναι η τιμωρία ενός δικαστή εάν δίκασε άδικα ή/και τσαπατσούλικα (με ανεπάρκεια) μια υπόθεση;

Ένας δικαστής σε κανένα μέρος του κόσμου δεν τιμωρείται αν κριθεί ότι διέπραξε λάθος κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Τα λάθη είναι ανθρώπινα και πολλές φορές οφείλονται σε υποκειμενικές προσεγγίσεις. Όμως, όπως σας έχω εξηγήσει, τα λάθη μπορούν να διορθωθούν μετά από έφεση. Εξάλλου, γι’ αυτό υπάρχει η διαδικασία της έφεσης. Οι δικαστές σε όλο τον κόσμο απολαμβάνουν ασυλία, η οποία τους επιτρέπει να λαμβάνουν αποφάσεις ελεύθερα και χωρίς φόβο ότι κάποιος θα κινηθεί εναντίον τους δικαστικά ή θα κατηγορηθούν για τον τρόπο εκτέλεσης των καθηκόντων τους. Αυτό είναι μέρος της ανεξαρτησίας του δικαστή και θεωρείται ασπίδα για την κοινωνία. Ακόμα και τα πειθαρχικά μέτρα εναντίον δικαστή θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ, ακριβώς για να μην επηρεαστεί η ανεξαρτησία του δικαστή. Και θα πρέπει να τονίσω ότι όπου οι δικαστές δεν αισθάνονται απόλυτα ανεξάρτητοι, ελλοχεύει ο κίνδυνος της αυθαιρεσίας και της τυραννίας και τίθεται σε κίνδυνο το κράτος δικαίου.

Χωρίς κατευθυντήριες γραμμές για το #metoo

Συχνά βλέπουμε αποφάσεις κυπριακών δικαστηρίων που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση παιδιών και βία κατά γυναικών, που μας αφήνουν άναυδους για τις ήπιες τιμωρίες – κατά τη γνώμη των πολιτών. Ερωτηθείς ο Γιώργος Ερωτοκρίτου γιατί συμβαίνει αυτό, παραδέχθηκε ότι «πράγματι πολλές φορές οι πολίτες αισθάνονται ότι οι ποινές είναι ανεπαρκείς». Εξήγησε δε, πως «κάτι που δεν είναι πάντα κατανοητό είναι ότι η επιβολή ποινής αποτελεί ένα από τα πιο δύσκολα καθήκοντα του δικαστή. Οι ποινές που επιβάλλονται είναι πάντα σχετικές με το αδίκημα, σχετικές με άλλα αδικήματα και με τις ιδιάζουσες συνθήκες της κάθε υπόθεσης».

Ναι, αλλά γιατί υπάρχει διαφοροποίηση στις ποινές; Μήπως δεν έχουν εξειδίκευση αστυνομικοί/ανακριτές/δικαστές σε αυτής της φύσης αδικήματα ή υπάρχει ακόμα η παλιά νοοτροπία που θέλει αυτά τα αδικήματα να μην είναι και τόσο σοβαρά (πατριαρχική κοινωνία);
Είναι πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να λάβει υπόψη ένας δικαστής στην επιβολή ποινών και ομολογουμένως δεν είναι πάντα εύκολο. Ακόμη και μεταξύ των ιδίων των δικαστών μπορεί να υπάρξουν διιστάμενες απόψεις. Ίσως πιο παλιά, οι ποινές τέτοιων αδικημάτων να έχρηζαν σχολιασμού. Όμως, όπως είχε αναφερθεί σε πρόσφατο σεμινάριο που διοργανώθηκε από τη Σχολή Δικαστών Κύπρου σε συνεργασία με το Συμβούλιο «Φωνή» με θέμα «Παιδιά – Ευάλωτοι Μάρτυρες», παρατηρείται τεράστια βελτίωση στην αντιμετώπιση υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από τα Δικαστήρια, τόσο στην αξιολόγηση των υποθέσεων αλλά και στις καταδίκες, στην προσωποκράτηση ή στην επιβολή περιοριστικών μέτρων μέχρι τη δίκη και, ναι, και στην επιβολή ποινών. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να αναφέρω ότι στο εξωτερικό οι δικαστές έχουν περισσότερα εργαλεία για αντιμετώπιση αυτών των ομολογουμένως πολύ δύσκολων περιπτώσεων σεξουαλικής κακοποίησης. Για παράδειγμα, στην Αγγλία -πλην της νομοθεσίας που υπάρχει- έχει από καιρό συσταθεί Sentencing Council, το οποίο με τα Sentencing Guidelines που εκδίδει, προσφέρει πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγηση στους δικαστές, με σκοπό πάντα την ομοιομορφία των ποινών για όμοια αδικήματα. Στην περίπτωση σεξουαλικής παρενόχλησης παιδιού κάτω των 13, το συγκεκριμένο αδίκημα χωρίζεται από τα Guidelines σε κατηγορίες, ανάλογα με τη σοβαρότητά του. Για παράδειγμα, στην κατηγορία 1 εντάσσονται οι περιπτώσεις όπου εντοπίζεται σοβαρής μορφής ψυχολογική ή φυσική βλάβη, απαγωγή ή βίαιη είσοδος στο σπίτι του θύματος. Στην κατηγορία 2 εντάσσεται το άγγιγμα σε ευαίσθητα σημεία του σώματος του θύματος, παρατεταμένη κράτηση, έντονος εξευτελισμός του παιδιού, ενώ στην κατηγορία 3 εντάσσεται οτιδήποτε που δεν είναι στην κατηγορία 1 και 2. Στη συνέχεια τα Guidelines αναλύουν τους επιβαρυντικούς παράγοντες και δίνουν κάποια καθοδήγηση στους δικαστές ως προς το πώς θα πρέπει να κινηθούν κατά την επιβολή ποινής.

Στην Κύπρο;


Στη χώρα μας δεν υπάρχουν τέτοιες κατευθυντήριες γραμμές, αν και η νομολογία έχει υιοθετήσει πολλές από αυτές. Οι δικαστές πάντοτε προσπαθούν να βρουν το ορθό μέτρο, αλλά δεν είναι εύκολο εγχείρημα και υπήρξαν και θα υπάρξουν στο μέλλον περιπτώσεις που δικαιολογείται η κριτική, αλλά αυτή θα πρέπει πάντοτε να είναι καλόπιστη. Ως προς την κριτική που ασκείται, θα πρέπει να πω ότι οι δικαστές είναι οι μόνοι που απαγγέλλουν όλες τις αποφάσεις τους, δημοσίως και τις συνοδεύουν με ανάλογη αιτιολογία. Πέραν τούτου, όλες οι αποφάσεις τους υπόκεινται σε έλεγχο κατ’ έφεση. Πόσο πιο διαφανές μπορεί να είναι το σύστημα λήψης μιας δικαστικής απόφασης; Γι’ αυτό και για πολλά χρόνια, στα πλείστα μέρη του κόσμου, οι δικαστικές αποφάσεις δεν σχολιάζονται δημοσίως, ιδιαίτερα από τις άλλες δύο εξουσίες, κυρίως λόγω της δικαστικής ανεξαρτησίας. Όμως, τα ίδια δεν ισχύουν για τον σχολιασμό από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σήμερα, δεν είναι μόνο τα Μέσα που σχολιάζουν και καλώς κάνουν, αλλά σχεδόν όλοι έχουν μετατραπεί σε ειδικούς και έχουν άποψη, χωρίς πολλές φορές η άποψή τους να συνοδεύεται από επιχειρηματολογία. Βέβαια, η κοινή γνώμη πάντοτε είναι σεβαστή, αλλά εκείνο που ενοχλεί είναι η παντελής απαξίωση, η στείρα κριτική και ο λαϊκισμός. Παρά ταύτα θα πρέπει να πω ότι η κριτική που ασκείται στους δικαστές είναι πιο ήπια από αυτήν που ασκείται στους πολιτικούς και άλλους θεσμούς. Όμως, οι δικαστές ως υπηρέτες του δημοσίου και θεματοφύλακες τής ελευθερίας του λόγου, αναγνωρίζουν την ανάγκη για διαφάνεια και δέχονται απόλυτα ότι άσκηση καλόπιστης κριτικής μπορεί να αναδείξει λάθη και αδικίες και να προωθήσει τον δημόσιο διάλογο για το συγκεκριμένο θέμα. Οι δικαστές ανέκαθεν απέφευγαν να απαντήσουν δημόσια, ώστε να διατηρήσουν την αντικειμενικότητά τους και να μην αναγκαστούν να κατέβουν στην αρένα της αντιπαράθεσης.  Όμως, και αυτό φαίνεται να αλλάζει. Όπου η κριτική συνοδεύεται με ψευδείς ειδήσεις ή ανακρίβειες, οι δικαστικές αρχές και όχι ο κάθε δικαστής προσωπικά, προσπαθούν με ανακοινώσεις να θέσουν τα γεγονότα στην ορθή τους διάσταση. Γι’ αυτό ωρίμασε ο χρόνος για να έχει η Δικαστική Εξουσία τον δικό της εκπρόσωπο Τύπου, ώστε να βοηθά το κοινό να αντιλαμβάνεται καλύτερα κάποια σημεία μιας δικαστικής απόφασης που μπορεί να μην είναι εύκολα αντιληπτά.

Πόσο Θεοί είναι οι «Θεοί» του Ανωτάτου

Κληθείς να σχολιάσει αυτό που συχνά συζητείται σε επίπεδο κοινωνίας, το κατά πόσον «έχουν επαφή με την πραγματικότητα οι δικαστές του Ανωτάτου (καμιά φορά και των επαρχιακών δικαστηρίων), διότι κάποτε μοιάζουν να συμπεριφέρονται σαν… Θεοί», ο διευθυντής Μεταρρύθμισης, Γιώργος Ερωτοκρίτου, ανέφερε ότι διαφωνεί με το ότι οι δικαστές είναι αποκομμένοι από την κοινωνία και εξήγησε το γιατί δεν στέκει αυτός ο ισχυρισμός, αλλά και το πώς επικράτησε αυτή η άποψη μέσα από τη θεολογία.

Μα δεν είναι οι δικαστές αποκομμένοι από την κοινωνία; Διερωτώμαι εάν μήπως έτσι πρέπει ως μέρος της διαδικασίας για αμεροληψία;

Αν ένας δικαστής, είτε του Ανωτάτου Δικαστηρίου, είτε των επαρχιακών και άλλων δικαστηρίων, χάσει αυτό που λέμε «το μέτρο της ζωής», τότε θα είναι εμφανές σε όλες του τις αποφάσεις. Ιδιαίτερα στην Κύπρο, οι δικαστές ζουν κανονικά μέσα στην κοινωνία, όπως όλοι οι πολίτες. Από την άλλη, όμως, λόγω της φύσης του λειτουργήματός τους, είναι αναγκασμένοι, όπως ορθά επισημαίνετε, να κρατούν κάποιες αποστάσεις στις κοινωνικές τους επαφές, ώστε να μπορούν να λειτουργούν αμερόληπτα. Δεν πιστεύω ότι οι δικαστές συμπεριφέρονται σαν «Θεοί». Ο όρος αυτός ίσως να προκύπτει από τα παλιά χρόνια, που ο τελικός κριτής ήταν συνήθως ο θρησκευτικός ηγέτης ή ο βασιλιάς ή ο αρχηγός ενός κράτους, οι οποίοι ανέκαθεν είχαν την εξουσία να επιβάλλουν τιμωρία ή να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους. Άλλος λόγος που χαριτολογώντας ορισμένοι αναφέρονται στους δικαστές σαν «Θεούς», είναι επειδή ο δικαστής παραδοσιακά ήταν ίσως ο μόνος που είχε εξουσία να κρίνει τον συνάνθρωπό του ή ακόμα και να τον καταδικάσει σε θάνατο. Όμως οι δικαστές δεν αυθαιρετούν, αλλά αντίθετα, εφαρμόζουν τους νόμους της πολιτείας και επομένως δεν ευσταθεί το υπονοούμενο ότι αποφασίζουν κατά το δοκούν. Εκείνο που μου κάνει εντύπωση, είναι η θρησκευτική προσέγγιση. Πρόκειται για μια αναφορά στους ύμνους κατά τη μικρή Ανάσταση του Μεγάλου Σαββάτου, που αναφέρει ότι ο Θεός κατά τη Δευτέρα Παρουσία, τους πρώτους που θα κρίνει είναι τους δικαστές στους οποίους ο ύμνος αναφέρεται ως «Θεούς». Ο συγκεκριμένος στίχος, που λέγεται αμέσως μετά τη μικρή Ανάσταση, αναφέρει ότι «Ο Θεός έστη εν συναγωγή Θεών, εν μέσω δε Θεούς διακρινεί….» που έχει ερμηνευθεί ως: «Ο Θεός εστάθη εν μέσω συνάξεως δικαστών, δηλαδή ανθρώπων εις τους οποίους έχει μεταβιβάσει θείαν εξουσίαν· εν μέσω δε αυτών καθήμενος, θα κρίνη τους δικαστάς αυτούς. (Και ήδη αρχίζει την κρίσιν Του και τους ερωτά:) Έως πότε θα εκφέρετε αδίκους κρίσεις και θα επηρεάζεσθε (κατά την απονομήν της δικαιοσύνης) από πρόσωπα (ισχυρά μεν, αλλά) αμαρτωλά; Εκδώσατε δικαίας αποφάσεις υπέρ του ορφανού και του πτωχού, αποδώσατε το δίκαιον εις τον άσημον και απροστάτευτον. Ελευθερώσατε (από την φυλακήν) τον απροστάτευτον και πτωχόν· λυτρώσατέ τον από τας χείρας του αμαρτωλού (που τον καταδυναστεύει).

Αυτοί όμως (οι άδικοι δικασταί) δεν ηθέλησαν να γνωρίσουν (ποίας ευθύνας έχουν έναντι του Θεού που τους έδωσεν αυτήν την εξουσίαν), ούτε ηθέλησαν να εννοήσουν (ποία τιμωρία τους αναμένει διά τας αδίκους αποφάσεις των)· περιπατούν μέσα εις το σκότος (της αδικίας και της προσωποληψίας)· θα σαλευθούν (από τας αδικίας των) όλα τα θεμέλια που στηρίζουν την κοινωνίαν. Εγώ είπα (διά σας)· είσθε Θεοί (ως λαβόντες την θείαν εξουσίαν του δικαστού), όλοι σας είσθε υιοί εμού του Υψίστου. Σεις όμως (δεν εφάνητε άξιοι της μεγάλης αυτής τιμής και δι' αυτό) αποθνήσκετε ως κοινή και άσημοι άνθρωποι, και εκπίπτετε (από το αξίωμά σας) όπως ο πρώτος τυχών από τους άρχοντας». Βέβαια, όλα αυτά δεν γίνονται δεχτά από τους περισσότερους νομικούς, αλλά είναι ενδεικτικά για το πώς διά μέσου των αιώνων προέκυψε η έκφραση για την οποία με ρωτήσατε. Εν πάση περιπτώσει, οι δικαστές έχουν πλήρη αίσθηση της ευθύνης τους.

Μέχρι στιγμής

Τι έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα και τι αναμένεται να εφαρμοστεί/εκκρεμεί, σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης;

Μέχρι σήμερα έχει ολοκληρωθεί η μελέτη των 6 από τα 8 έργα που χρηματοδοτήθηκαν από την DG Reform της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και το Συμβούλιο της Ευρώπης και έχουν εκδοθεί πολυσέλιδες εκθέσεις. Ορισμένα έργα έχουν ήδη υλοποιηθεί, όπως η δημιουργία Σχολής Δικαστών, η εκπαίδευση των πρώτων εκπαιδευτών, η Δημιουργία Αντικειμενικών Κριτηρίων για την Πρόσληψη και Αξιολόγηση Δικαστών, οι νέοι Θεσμοί Πολιτικής Δικονομίας που έχουν εγκριθεί από το Ανώτατο Δικαστήριο και θα εφαρμοστούν τον Σεπτέμβριο του 2023, η πρώτη φάση εκπαίδευσης δικαστών και δικηγόρων στους νέους Θεσμούς, η δημιουργία Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών, η οποία απαρτίζεται από ίσο αριθμό δικαστών και δικηγόρων και ενός πρωτοκολλητή, η δημιουργία Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας για Αιτητές Πολιτικού Ασύλου και τέλος  η ψήφιση νόμου για τη δημιουργία Εμπορικού Δικαστηρίου και Ναυτοδικείου. Τα υπόλοιπα έργα, τα οποία είναι σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης είναι:

(α) Η ηλεκτρονική δικαιοσύνη (e-justice),

(β) Η διεκπεραίωση των καθυστερημένων πρωτόδικων υποθέσεων και εφέσεων,

(γ) Ο διαχωρισμός του Ανωτάτου Δικαστηρίου,

(δ) Η δημιουργία Δευτεροβάθμιου Εφετείου, και

(ε) Η δημιουργία ηλεκτρονικού ακουστικού συστήματος καταγραφής των πρακτικών του δικαστηρίου. Το συγκεκριμένο έργο περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο περίπου χρόνια.

Βέβαια, υπάρχει σε εκκρεμότητα ο προγραμματισμός για την ανέγερση του νέου δικαστικού μεγάρου, που θα στεγάσει το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας και όλα τα Δικαστήρια Ειδικής Δικαιοδοσίας.

Δικαιοσύνη που αργεί...

Η μεταρρύθμιση στην απονομή δικαιοσύνης που πάμε να κάνουμε, θα αντιμετωπίζει πραγματικά το πρόβλημα της μεγάλης καθυστέρησης στην εκδίκαση των υποθέσεων;

Πιστεύω ναι. Για την εκδίκαση των καθυστερημένων υποθέσεων, το Ανώτατο Δικαστήριο έχει καταρτίσει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης και έχει διορίσει πρώην πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου για να συντονίσει το όλο έργο. Επίσης, έχει οριστεί Ομάδα Κρούσης, η οποία αποτελείται από δικαστές όλων των βαθμίδων και οι οποίοι ασχολούνται αποκλειστικά με την εκδίκαση καθυστερημένων υποθέσεων. Η όλη προσπάθεια, κατά την αυστηρά προσωπική μου άποψη, αναμένεται ότι θα πάρει γύρω στα 5 χρόνια, μέχρι να εκλείψουν όλες οι καθυστερημένες υποθέσεις. Με την εισαγωγή των νέων Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, δεν αναμένεται ότι στο μέλλον θα δημιουργούνται καθυστερήσεις. Σ’ αυτή την προσπάθεια, θα συμβάλει και η δημιουργία Ανεξάρτητης Υπηρεσίας Δικαστηρίων, με την οποία η διοίκηση των δικαστηρίων θα αλλάξει δραστικά. Άλλα έργα που αναμένεται ότι θα συμβάλουν στην επιτάχυνση της δικαιοσύνης, είναι η εισαγωγή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice), η ακουστική καταγραφή των πρακτικών των δικαστηρίων και η δημιουργία του Δευτεροβάθμιου Εφετείου, το οποίο θα βοηθήσει το Ανώτατο Δικαστήριο στην εκδίκαση του μεγάλου όγκου καθυστερημένων εφέσεων. Στόχος θα πρέπει να είναι όπως στο μέλλον όλες οι αστικές υποθέσεις να εκδικάζονται το αργότερο μέσα σε 1-2 χρόνια, ενώ οι ποινικές υποθέσεις μέσα σε έναν χρόνο.

***Αύριο Δευτέρα, το Β’ Μέρος της συνέντευξη του Γ. Ερωτοκρίτου, που αφορά τη Σχολή Δικαστών.

kateliadi@politis-news.com