Γεμάτος προκλήσεις για το νέο έτος ο Ταγίπ

Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδο εισέρχεται η Τουρκία, με το 2018 να αποτελεί μια χρονιά που θα ξεκαθαρίσει, σε πολύ μεγάλο βαθμό, το συνταγματικό τοπίο της χώρας με το νέο προεδρικό «αλά Ερντογάν» σύστημα να τεστάρει τις αντοχές του σε μια νέα σειρά εκλογικών αναμετρήσεων - με το ενδεχόμενο των προεδρικών εκλογών να συμβαίνει πρόωρα εντός του νέου έτους (σ.σ. οι προεδρικές εκλογές είναι κανονικά προγραμματισμένες για τον Νοέμβριο του 2019). Οι σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ και Τουρκίας - ΕΕ παραμένουν σε ιστορικό χαμηλό, με την κρίση της Ιερουσαλήμ να αποτελεί ένα νέο αγκάθι στη σχέση Τραμπ - Ερντογάν, ενώ οι πρόσφατες αποκαλύψεις για εμπλοκή της Άγκυρας στην υποστήριξη παραστρατιωτικής ομάδας εντός της Γερμανίας -που στόχευε γκιουλενιστές και Κούρδους- αποτελούν έναν νέο πονοκέφαλο για ολόκληρη την Ευρώπη, μιας και η ροή Τούρκων αντικαθεστωτικών, μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, προς την Ευρώπη δείχνει να αποτελεί πονοκέφαλο για τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και να περιπλέκει περαιτέρω μια ήδη προβληματική σχέση. Μέσα σε όλο αυτό το ρευστό σκηνικό για την Τουρκία, η Κύπρος ίσως κληθεί να συμμετάσχει σε ακόμη έναν γύρο διαπραγματεύσεων μετά το πέρας των εκλογών της 28ης Ιανουαρίου. Σε μια περίοδο μάλιστα που, σε σχέση με τα ενεργειακά στην ευρύτερη ΝΑ Μεσόγειο, η ΚΔ προχωρεί εντατικά στο ζήτημα των ερευνητικών γεωτρήσεων, με απαρχή, εντός ημερών, τη γεώτρηση της ΕΝΙ στον στόχο «Καλυψώ» του τεμαχίου 6 της κυπριακής ΑΟΖ (κοινοπραξία ΕΝΙ/ΤΟΤAL).

Παραμένει ρυθμιστής

Παρά το εξαιρετικά τοξικό πολιτικό σκηνικό που αναπτύσσεται στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και τις ανοικτές προκλήσεις του Ερντογάν σε Συριακό και σε σχέση με το ΝΑΤΟ, ο Τούρκος Πρόεδρος παραμένει ο απόλυτος ρυθμιστής του παιχνιδιού στη χώρα του, προσπαθώντας μάλιστα να εστιάσει στην επανεκλογή του σε ένα συνταγματικό περιβάλλον που ο ίδιος διαμορφώνει με απόλυτα αυτοκρατορικό τρόπο. Κοιτώντας κανείς τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις στην Τουρκία, δεν μπορεί να υποτιμήσει το ανερχόμενο άστρο της Μεράλ Αξενέρ και του νεοσύστατου κόμματός της (IYI ή σε μετάφραση «Good Party») που έρχεται να συσπειρώσει κομμάτια της κεμαλικής Δεξιάς, της Ακροδεξιάς αλλά και τις απογοητευμένες ελίτ του AKP. Ωστόσο, αυτό που θα διαφανεί τους επόμενους μήνες ξεκάθαρα είναι αν αυτή η δυναμική, που ξαφνικά απέκτησε η νέα «σιδηρά κυρία» της τουρκικής πολιτικής, μπορεί να καταστεί μια αξιόπιστη αντιπολιτευτική φωνή στον Ερντογάν και το AKP και κυριότερα ένα αντίπαλο δέος με προοπτική για το μέλλον. Έμπειροι παρατηρητές αλλά και συνομιλητές του «Π» επισημαίνουν πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί μαζικά, μιας και ο μηχανισμός του AKP, η προσωπική «αυλή» του Ερντογάν αλλά και η υψηλή, τοξική, ρητορική του Τούρκου Προέδρου εξακολουθούν να συσπειρώνουν τους πολίτες και ταυτόχρονα να συντηρούν ένα «αλά ρωσικά» systema ανατροφοδοτώντας τα βασικά του ποιοτικά χαρακτηριστικά: Πελατειακές σχέσεις, ισλαμικά δίκτυα, ένας τουρκικού τύπου crony καπιταλισμός και φυσικά το κυνήγι μαγισσών, εντός κι εκτός Τουρκίας, μετά το πραξικόπημα του 2016.

Η περαιτέρω κρίση

Το 2018 θα αποτελέσει πιθανόν το έτος που θα θέσει τέλος στον πόλεμο της Συρίας, επτά χρόνια μετά, και θα ανοίξει μια διαδικασία διπλωματικής διευθέτησης που θα απασχολήσει, σε μεγάλο βαθμό το δεύτερο εξάμηνο του έτους, ΗΠΑ, Ρωσία και Ιράν. Η επιλεκτική στροφή του Ερντογάν προς τη Μόσχα και την Τεχεράνη μπορεί να δημιουργήσει τριγμούς στη σχέση του με τη Δύση και το ΝΑΤΟ, εμπεριέχει όμως κι ένα σημαντικό ρίσκο ως προς τους στρατηγικούς στόχους που θέτει η Άγκυρα στο Συριακό, πρωτίστως στο ζήτημα της εξάπλωσης των Κούρδων αλλά και ως προς την επίτευξη μιας ευρύτερης επιρροής στη μεταπολεμική και μετά-ISIS Συρία. Η πίεση στο Κουρδικό θα αποτελέσει ένα ζήτημα που τέμνει τον πολιτικό χάρτη της Τουρκίας οριζόντια, ανεξαιρέτως ιδεολογίας. Η ρητορική μάλιστα της Αξενέρ στο εν λόγω ζήτημα ίσως οδηγήσει τον Ερντογάν σε περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης του προκειμένου να ικανοποιήσει το εσωτερικό ακροατήριο. Το ζήτημα όμως που παραμένει σημαντικό είναι αν θα αναζωπυρώσει μια νέα κρίση στα σύνορά του ή ακόμη και στις ανατολικές επαρχίες της χώρας. Επιπλέον, η τελική παράδοση εκ μέρους της Ρωσίας, κι εφόσον συμβεί εντός του 2018, του οπλικού συστήματος των S-400 στην Τουρκία θα συμβάλει σε μια νέα συζήτηση που αυτήν τη φορά δεν θα έχει μόνο θεωρητικό υπόβαθρο αλλά και πρακτικό αναφορικά με το πώς η Τουρκία θα αξιοποιήσει το εν λόγω πυραυλικό σύστημα επιχειρησιακά, εντάσσοντάς το μάλιστα στη ΝΑΤΟϊκή δομή που εξ ορισμού υιοθετούν οι ένοπλες δυνάμεις της. Τέλος, και παρά τις συγκλίσεις Τεχεράνης - Άγκυρας στο ζήτημα των Κούρδων, οι γεωπολιτικές επιδιώξεις της πρώτης, παραδοσιακά περιφερειακής δύναμης στην περιοχή που de facto ασκεί έλεγχο επί των εξελίξεων από το Ιράκ έως την Υεμένη, μπορεί να αποκλίνουν σημαντικά -κυρίως στο Συριακό- από αυτές της Τουρκίας, δημιουργώντας ένα νέο περιβάλλον συγκρουσιακού ανταγωνισμού στο ευρύτερο υποσύστημα της Λεβαντίνης.

Και το Κυπριακό

Το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι κατά πόσον σε ένα τέτοιο ρευστό, για την Τουρκία, περιβάλλον μπορεί να υπάρξει αναμόχλευση του Κυπριακού ή μια νέα απόπειρα επίλυσής του. Εξαρτάται από ποια οπτική φυσικά θα το δει κανείς, δεδομένου όχι μόνο του ρόλου που διαδραματίζει το Κυπριακό στο εσωτερικό της Τουρκίας (σ.σ. δεν βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα) αλλά και των ευρύτερων γεωπολιτικών εξελίξεων στην περιοχή, σε ενεργειακό ή μη επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση αυτό που θα διαφανεί σύντομα είναι αν η Τουρκία, όπως επέδειξε και κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ερντογάν στην Ελλάδα, θα επιδιώξει ακόμη έναν γύρο -ανεξαρτήτως αποτελέσματος- συνομιλιών, χωρίς αλλαγή στο ισχύον status quo σε περίπτωση αποτυχίας ή θα επιδιώξει μια σημαντική αλλαγή παραδείγματος στο Κυπριακό με ή χωρίς τις συνομιλίες. Το 2018 φαίνεται ότι θα είναι μια χρονιά που η απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα θα δοθεί ξεκάθαρα. Διαθέτει η πολιτική ηγεσία του τόπου, ανεξαρτήτως του ποιος θα είναι ο νέος Πρόεδρος τον Γενάρη, την ψυχραιμία να χειριστεί αυτήν την απάντηση;

*twitter: @JohnPikpas