Καμπανάκι για το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών

Ανησυχίες για το αυξημένο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών εκφράζουν οικονομολόγοι, με τη χώρα να έχει το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, και διεθνείς οργανισμούς να εκτιμούν ότι θα παραμείνει σε αυτά τα επίπεδα μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Κύπρου αναμένεται να ανέλθει φέτος στο 8,3% του ΑΕΠ έναντι πλεονάσματος 2,3% του ΑΕΠ που προβλέπεται για την ΕΕ. Το εκτιμώμενο έλλειμμα είναι το μεγαλύτερο στην ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, Δημήτρης Γεωργιάδης, ανέφερε στον «Π» ότι η αξιολόγηση του ελλείμματος στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών πρέπει πάντα να γίνεται σε συνάρτηση με τυχόν αντίστοιχο πλεόνασμα στον λογαριασμό ισοζυγίου κεφαλαίου.

Εξηγώντας, σημείωσε ότι αν έρχονται εισροές κεφαλαίων που επενδύονται στην Κύπρο και που στο μέλλον θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα παράγουν εγχώριο πλούτο αντίστοιχο του σημερινού ελλείμματος στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών, τότε το πρόβλημα δεν είναι τόσο μεγάλο όσο παρουσιάζεται.

«Από τα διαθέσιμα στοιχεία όμως φαίνεται πως μεγάλος βαθμός εισροών κεφαλαίου δεν φαίνεται να έχουν αυτό το χαρακτηριστικό, κάτι το οποίο είναι πολύ ανησυχητικό και που αντικατοπτρίζει τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα και τα διαχρονικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας», τόνισε.

Το πρόβλημα

Σε απλή γλώσσα, σύμφωνα με τον κ. Γεωργιάδη, θα μπορούσε να το περιγράψει κάποιος, ως τη μερική χρηματοδότηση των καταναλωτικών συνηθειών των Κυπρίων μέσω της πώλησης περιουσιακών στοιχείων. Γι' αυτόν τον λόγο, τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου έθεσαν ως στόχο την παρακολούθηση και ανάλυση του προβλήματος. Το δε Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει πως θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα (κοντά στο 10% του ΑΕΠ) το έλλειμμα μέχρι και το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.

Ο πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης, ανέφερε στον «Π» ότι το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αποτελεί ένα από τα τρωτά σημεία της κυπριακής οικονομίας.

«Ναι, μεν, αυτό περιλαμβάνει σημαντικά ελλείμματα που δεν θα χρειαστεί να χρηματοδοτηθούν από την οικονομία, όπως είναι το πρωτογενές εισόδημα και τα ελλείμματα από οντότητες ειδικού σκοπού. Από την άλλη, όμως, το εμπορικό έλλειμμα συνεχίζει, όχι μόνο να αυξάνεται, αλλά να αντικατοπτρίζει τη σταδιακή υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας. Γι' αυτό και μας προβληματίζει ιδιαίτερα», τόνισε.

Επιπλέον, πρόσθεσε, η συγκράτηση του ελλείμματος τους τελευταίους 20-24 μήνες οφείλεται σε παροδικές συνθήκες, όπως είναι οι εξαγωγές τεχνολογίας από ουκρανικές επιχειρήσεις, των οποίων η εδώ παρουσία πιθανόν να τερματιστεί τα επόμενα τρίμηνα.

Ο διευθυντής Οικονομικών Ερευνών στην Τράπεζα Κύπρου, Ιωάννης Τιρκίδης, εκτιμά ότι τα μεγάλα και επίμονα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ενδέχεται να δημιουργήσουν προκλήσεις για μια μικρή οικονομία όπως η Κύπρος, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα.

«Συνήθως η χρηματοδότηση του ελλείμματος περιλαμβάνει ξένο δανεισμό που αυξάνει έτσι το εξωτερικό χρέος, το οποίο από μόνο του, θα μπορεί να αποτελέσει πηγή ευπάθειας σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς, οι οποίοι φυσικά μπορεί να συμβούν», ανέφερε στον «Π».

«Εναλλακτικά, η χώρα μπορεί να αναγκαστεί να πωλήσει περισσότερα εγχώρια περιουσιακά στοιχεία, γεγονός που μπορεί να επιδεινώσει το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κάτω από ορισμένες συνθήκες. Επιπλέον, όντας μέρος της ζώνης του ευρώ, η Κύπρος δεν μπορεί να έχει δική της νομισματική ή συναλλαγματική πολιτική, πράγμα που σημαίνει ότι για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει σε εσωτερική υποτίμηση του ενός ή του άλλου είδους», τόνισε.

«Στην πραγματικότητα, η Κύπρος παρουσιάζει όντως, μεγάλο και επίμονο έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο οφείλεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο ισοζύγιο πρωτογενούς εισοδήματος. Ένα τέτοιο πρωτογενές έλλειμμα συμβαίνει όταν οι αποδόσεις των ξένων επενδύσεων της Κύπρου στο εξωτερικό είναι χαμηλότερες από τις αποδόσεις των ξένων επενδύσεων στο εσωτερικό, με αποτέλεσμα την καθαρή εκροή εισοδήματος. Αλλά, ένα έλλειμμα στο ισοζύγιο πρωτογενούς εισοδήματος, από μόνο του, δεν αποτελεί απαραίτητα λόγο ανησυχίας. Ωστόσο, εάν το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρουσιάζει επίσης ακόμη μεγαλύτερο έλλειμμα, αυτό υποδηλώνει βαθύτερες διαρθρωτικές ανισορροπίες. Αυτό συνέβαινε στην περίπτωση της Κύπρου και μάλιστα με αυξητική τάση, ειδικότερα μετά την κρίση του 2013. Πιο πρόσφατα, τα τελευταία δύο χρόνια, παρατηρούμε κάποια ενθαρρυντικά σημάδια με την έννοια ότι το εμπορικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών αυξάνεται ταχύτερα από το έλλειμμα του πρωτογενούς εισοδήματος», επεσήμανε.

Ποιες οι λύσεις

Αναφερόμενος σε πιθανές λύσεις για το συνεχώς διογκούμενο πρόβλημα, ο κ. Γεωργιάδης, σημείωσε ότι «μπορεί να λυθεί είτε με τη μείωση των εγχώριων δαπανών και συγκεκριμένα των αγορών εισαγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, είτε με την αύξηση των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών, είτε με έναν συνδυασμό των δύο. Σίγουρα το προτιμητέο είναι το δεύτερο», υποστηρίζει. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, υποδεικνύει, θα πρέπει, πέραν της ενδυνάμωσης και ανάπτυξης των εγχώριων επιχειρήσεων, να προσελκυστούν οι κατάλληλες επενδύσεις και όχι οι οποιεσδήποτε επενδύσεις.

«Είναι διαφορετικό να πωλείται μια ώριμη εγχώρια βιομηχανία ή ένα ακίνητο των οποίων τα μελλοντικά κέρδη και ενοίκια θα διοχετεύονται στο εξωτερικό και είναι διαφορετικό να πωλείται μια προβληματική βιομηχανία που θα αναδιοργανωθεί από έναν ξένο επενδυτή και που θα παράγει στο μέλλον προϊόντα ή υπηρεσίες που θα εξάγονται δημιουργώντας εγχώριο πλούτο και θέσεις εργασίες. Είναι σε αυτό το σημείο που μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο οι κυβερνητικές πολιτικές, οι μεταρρυθμίσεις και ο καθορισμός κριτηρίων προγραμμάτων προσέλκυσης επενδύσεων, όπως για παράδειγμα το τελευταίο Κυπριακό Πρόγραμμα Επενδύσεων που δεν έφερε στη χώρα τις αναγκαίες και επιθυμητές παραγωγικές επενδύσεις. Υπάρχουν όμως ενθαρρυντικά σημάδια με την κάθοδο και δραστηριοποίηση στην Κύπρο εταιρειών τεχνολογίας (ICT) που έχουν επενδύσει στην Κύπρο με σημαντική θετική επίδραση στον λογαριασμό τρεχουσών συναλλαγών και που δείχνουν την πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Κύπρος. Σε αυτό το πλαίσιο ήταν και θα παραμείνουν οι συστάσεις του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, παρατηρεί».

Από την πλευρά του ο κ. Περσιάνης, εκτιμά ότι «αν δεν ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα του κυπριακού προϊόντος, όχι μόνο σε αγαθά αλλά και σε υπηρεσίες, το πρόβλημα θα συνεχίσει να επιδεινώνεται και απαιτεί στρατηγικές μακροχρόνιες πολιτικές πριν εκδηλωθεί στις χρηματοδοτικές μας ανάγκες».